شیطنت های دبیرکل آژانس در پرونده اتمی ایران

رافائل گروسی به طور خاص اخیرا از تصمیم ایران مبنی بر عدم ارائه ویزا به برخی بازرسان آژانس انتقاد کرده و آن را عامل حذف شمار قابل توجهی از بازرسان باتجربه آژانس در پرونده اتمی ایران ارزیابی کرده است. او همچنین از تشدید فضای بی اعتمادی در قالب روابط ایران و آژانس نیز سخن گفته و خواستار تغییر رویکرد تهران شده است.

این قبیل موضع گیری های رافائل گروسی در شرایطی ایراد شده اند که این کشور در مدت اخیر، روند مثبتی را از منظر همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی در پیش گرفته و در واقع، پالس های مثبتی را از همکاری با این نهاد بین المللی ارسال کرده است. در این میان، یک سوال عمده و محوری مطرح می شود: پشت‌پرده موضع‌گیریهای منفی رافائل گروسی علیه ایران در مدت اخیر چیست؟

به بیان ساده‌تر، گروسی از موضع گیری های اخیر خود علیه تهران چه اهدافی را دنبال می کند؟ به نظر می رسد جهت پاسخ به این پرسش، توجه به 4 مولفه ضروری به نظر می رسد.

1: نیم‌نگاه گروسی به چشم انداز پایان تحریم های موشکی ایران

بایستی توجه داشت که در اکتبر سال جاری، بر اساس چشم اندازهای لحاظ شده در توافق برجام، موعد پایان تحریم های موشکی و شمار دیگری از تحریم ها علیه کشورمان است. مساله ای که تاکنون مقام های تروئیکای اروپایی قویا از پذیرش آن خودداری کرده اند و تاکید نموده اند که همچنان به نظام تحریمی علیه ایران پایبند هستند. این در حالی است که این موضع گیری آن ها در تضاد با تعهداتشان در قالب برجام است.

در این چهارچوب، اینطور به نظر می رسد که بخش قابل ملاحظه ای از موضع‌گیریهای منفی رافائل گروسی علیه ایران، نگاه به چشم اندازهای پایان برخی تحریم ها علیه ایران در ماه اکتبر داشته و سعی دارد زمینه های مساعدی را برای مشروعیت بخشی به ایده تداوم نظام تحریمی علیه تهران ایجاد کند.

2: تقسیم کار با آمریکا و اروپا

آمریکا در شرایط کنونی با توجه به نزدیک شدن به زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری این کشور و همچنین تشدید تقابلات آن با چین و روسیه، از تمرکز بر مساله ایران دور شده است. البته که به صورت سنتی، هر زمان که تنور رقابت های انتخاباتی در آمریکا گرم می شود، مساله ایران نیز تا حد زیادی از عرصه معادلات سیاسی این کشور به حاشیه رانده می شود. موضوعی که در بحبوحه جنگ اوکراین و همچنین تمرکز دولت بایدن بر فعالیت‌ها و سیاست های چین در شرق آسیا، ابعاد جدی تری را نیز به خود می گیرد.

در عین حال، اروپایی ها نیز با چالش های اقتصادی عدیده و مساله جنگ اوکراین دست به گریبان هستند و از تمرکز کافی جهت تقابل با ایران با محوریت پرونده اتمی این کشور برخوردار نیستند. از این رو، اینطور به نظر می‌رسد که بخشی از موضع‌گیری های رافائل گروسی در مدت اخیر علیه ایران، معطوف به نوعی تقسیم کار پنهان با آمریکا و اروپا بوده است.

در واقع، احتمالا رافائل گروسی با توجه به برگزاری نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک، سعی داشته تا موج جدیدی را علیه ایران ایجاد کند تا شاید زمینه های مساعدی را در قالب تشدید فشار علیه تهران فراهم سازد و تا حدی ایران را وادار به همکاریهای بیشتر با آژانس کند. البته که در قالب این سناریو، همانطور که پیشتر نیز گفته شد، با توجه به سوخت شدن بسیاری از کارت های آمریکا و اروپا علیه ایران، اینطور به نظر می رسد که گروسی در نقش یک بازیگر نیابتی برای کنشگران مذکور فعالیت می کند و در عین حال، سعی در جلب توجهات بین المللی به سمت پرونده اتمی ایران در بحبوحه برگزاری نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک داشته است.

در سال های اخیر نیز به کرات شاهد بوده ایم که دبیر کل آژانس، در نوع تقسیم کار نه چدان پنهان، اقدامات تنش زا علیه ایران را کلید زده و پس از آن، سیلی از هجمه های سیاسی و تبلیغاتی را علیه ایران روانه کرده است.

3: تداوم گفتمان غیرمنطقی اتمی علیه ایران

یکی از نقدهای جدی به رویکرد رافائل گروسی در مورد ایران و پرونده اتمی این کشور، معطوف به این گزاره است که اساسا گروسی در رابطه با مساله مذکور، به گفتمانی غیرمنطقی متوسل شده است. در این چهارچوب اینطور به نظر می رسد که دبیر کل آژانس، هنوز کلیت این ماجرا که عامل اصلی ایجاد شرایط کنونی در قالب معادله اتمی ایران و عبور این کشور از بسیاری از خط قرمزهای لحاظ شده در برجام، بدعهدی های غربی بوده را از نظر ذهنی نپذیرفته است.

در این راستا، دبیرکل آژانس از حالت بی طرفی خود تا حد زیادی خارج شده و صرفا در موضع گیریهای خود در رابطه با ایران، به دنبال محدودسازی ایران و امتیاز گیری از این کشور است. در سال های گذشته، دبیر کل های مختلفی در آژانس فعالیت داشته اند و درگیرِ پرونده اتمی ایران بوده اند با این حال، رافائل گروسی، در اتخاذ مواضع یکجانبه در قالب پرونده هسته ای ایران، به نسبت دیگران|، پیشرو تر بوده است.

در این چهارچوب، اینکه می بینیم اخیرا دبیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی موضع گیریهای غیرمنطقی را علیه کشورمان ایراد می کند، به هیچ عنوان عجیب نیست و بایستی آن را تداوم گفتمان غبرمنطقی دانست که وی از زمان آغاز به کارِ خود، آن را دنبال کرده است. گفتمانی که در قالب آن سعی نمی شود ریشه های کنش‌های ایران در قالب معادله اتمی این کشور بررسی شود و صرفا سعی در تقابل و برخورد با ایران وجود دارد.

4: مقدمه چینی برای تشدید تنش های اتمی با تهران

در نهایت باید گفت که یکی دیگر از سناریوهایی که احتمالا رافائل گروسی دبیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی با در نظر گرفتن آن، اقدام به تشدید موضع گیریهای منفی خود علیه کشورمان در چند وقت اخیر کرده، معطوف به مقدمه چینی او جهت افزایش تنش های اتمی با تهران است. مساله ای که مخصوصا در قالب نشست های دوره‌ای شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی، معنا و مفهوم خاصی پیدا می کند و اوج گیری انتقادات گروسی از ایران، به نوعی سعی در فراهم کردن زمینه های لازم برای امتیازگیری های آژانس از ایران دارد.

دستورکاری که البته پیشتر نیز بارها و بارها از سوی گروسی علیه ایران اجرایی شده و شاهد بوده ایم که وی با موضع گیریهای خاص خود علیه ایران، زمینه را برای سرازیر شدن سیلی از فشارهای جریان های سیاسی و رسانه‌ای غربی علیه ایران در آستانه نشست های مهم بین المللی و به ویژه نشست های شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، فراهم کرده است.

به یاد داشته باشیم که در فضای همین تنش زایی ها است که غرب امید دارد از ایران در حوزه اتمی امتیاز بگیرد و الا در شرایط عادی، دستورکارِ غالب، پیشرفت ظرفیت های اتمی ایران در جبهه های مختلف است.