کشف مشکلات ایرانِ ۱۴۰۳ در کف مجلس/ وزرای پیشنهادی از چه کلیدواژه‌هایی برای بیان چالش ها استفاده کردند؟

با استخراج کلیدواژه‌هایی که وزرای پزشکیان در جریان دفاع از برنامه‌های خود در صحن مجلس به کار بردند و چالش‌هایی که تلاش کردند برای رفع آنان برنامه ارائه‌ کنند، می‌شود فهرستی از مشکلات خرد و کلان ایران در سال ۱۴۰۳ را استخراج کرد. پس از مشخص شدن نتیجه انتخابات، جناح تندرو تلاش می‌کرد کلیدواژه اسب زین شده را در افکار عمومی جا بیاندازند. اما مسائلی مثل قطعی برق‌های گسترده، طولانی، نوسانات قیمت‌ها و حالا هم اعتراض صنفی پرستاران نشان می‌دهد که اوضاع آنطور که این گروه‌ها سعی در القای آن داشتند، نیست.

کابینه پزشکیان رای قاطع از مجلس گرفت و خوب است با مرور کلیدواژه‌های مورد استفاده وزرای دولت در جلسات رای اعتماد، فهرستی از برخی مشکلات امروز را ایجاد کنیم؛ کلیدواژه‌هایی مثل تحریم، ناترازی، فقر، عدالت، آموزش، مهاجرت، محرومیت، معیشت و دیپلماسی بیشتر از کلمات دیگر مورد استفاده قرار گرفت. 

آموزش و نیروی انسانی

چالش‌ها و مشکلات حوزه آموزش را می‌توانیم به طور مشخص و مستقیم از کلیدواژه‌های استفاده شده توسط وزرای آموزش و پرورش، علوم، بهداشت، نیرو و فرهنگ استخراج کنیم. علیرضا کاظمی در مجلس، از کاهش جایگاه معلم، کمبود نیروی انسانی و نارسایی در توزیع متوازن نیروها، ناکافی بودن زیرساخت‌های آموزشی، ناترازی و کسری بودجه آموزش و پرورش و عدم تخصیص منابع مالی در بخش‌های مختلف، پایین‌بودن سرانه پرورشی به نسبت استانداردهای جهانی، غفلت از تعلیم و تربیت تمام ساحتی، کم‌توجهی به آموزش‌های مهارتی و فنی‌و حرفه‌ای، توزیع نامتناسب رشته‌های تحصیلی متناسب با آمایش سرزمینی، غلبه نگاه مصرفی و کاهش شأن خدماتی به مدارس دولتی، عدم دسترسی دانش‌آموزان مناطق محروم و مرزی به آموزش با کیفیت و کاهش پوشش پیش‌دبستانی در مناطق محروم و دوزبانه به عنوان چالش‌های حوزه ماموریتی این وزارتخانه نام برد که آموزش ابتدایی و متوسطه را دربرمی‌گیرد.

حسین سیمایی، وزیر علوم استقلال نهاد علم، کرامت استاد و دانشجو، ضعف در آینده‌نگری،‌ گسست بین نسلی، لزوم تلاش برای ارتقای کیفیت نظام آموزشی، وجود محرومیت از آموزش عالی به خاطر فقر و مسائل معیشتی، لزوم توجه به مهارت‌افزایی، ارتقای کیفیت پژوهش، توجه به دیپلماسی علمی، لزوم تبادل استاد و دانشجو و اثر تحریمها بر دوش آموزش عالی را از جمله مشکلات این حوزه دانست.

با توج به این که بحث آموزش پزشکی در حوزه ماموریتی وزارت بهداشت است، می‌توانیم موضوع بحران نیروی انسانی در این حوزه را به طور مجزا دسته‌بندی کنیم. محمدرضا ظفرقندی وزیر بهداشت مساله نیروی انسانی در حوزه بهداشت و درمان به عنوان خروجی سیستم آموزش پزشکی را یکی از بحران‌های این حوزه دانست و تصریح کرد که مسائلی چون مهاجرت، خروج از چرخه خدمت، تغییر شکل و عدم اقبال به ادامه تحصیل بخصوص در دوره‌های دستیاری از سنجه‌های این چالش هستند.

وزیر نیرو نیز از مهاجرت نخبگان صنعت برق به صنایع دیگر صحبت و سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ بر لزوم تقویت نهادهای صنفی و مدنی تاکید کرد.

سیاست خارجی

با توجه به این که مساله سیاست خارجی در ایران بسیار مهم بوده و تقریباً با توجه به شرایط فعلی بر اکثر حوزه‌ها تاثیرگذار است، مساله تاثیر تحریم‌ها در صحبت بسیاری از وزرا وجود داشت. سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه نیز به مدیریت تخاصم با آمریکا، قرار گرفتن سیاست خارجی بر مدار تولید ثروت و پیشرفت اقتصادی کشور، دسترسی به بازارهای جهانی، خنثی‌سازی، بی‌اثرسازی و در نهایت رفع تحریم‌ها اشاره کرد.

اینترنت

نفوذ اینترنت در زندگی امروز بسیار بالاست و ایران مستثنی از این قاعده نیست. سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ این مساله را با آمار و ارقام در صحن مجلس مطرح کرد. مساله فیلترینگ در حال حاضر یکی از مسائل مهم برای جامعه است که به گفته وزیر ارتباطات علاوه بر مخاطرات امنیتی، هزینه اضافه بر سبد خانوارها تحمیل می‌کند.

با توجه به این که مساله سیاست خارجی در ایران بسیار مهم بوده و تقریباً با توجه به شرایط فعلی بر اکثر حوزه‌ها تاثیرگذار است، مساله تاثیر تحریم‌ها در صحبت بسیاری از وزرا وجود داشت

اقتصاد

عبدالناصر همتی که سکاندار وزارت اقتصاد شد، این مسائل را به عنوان مشکلات این حوزه مورد توجه قرار داد: بی‌ثباتی اقتصادی ناشی از تورم مزمن که در ۵ سال گذشته در محدوده ۴۰ درصدی بوده، کاهش قدرت خرید مردم، تاثیر تحریم‌ها بر اقتصاد ملی و کسب‌وکارها، تکانه‌های نرخ ارز، عدم اطمینان و فقدان علاقه سرمایه‌گذاران، دوری از توسعه اقتصادی پایدار، افزایش سفته‌بازی و رانت‌جویی.

محمد اتابک‌، وزیر صمت اظهار داشت که چاره‌ای جز رقابتی کردن بازار خودرو نداریم. او همچنان از اثرات تحریم‌ بر اقتصاد و صنعت گفت و از لزوم توجه به صادرات صحبت کرد و بر ارتقای صنعت و معدن با توسعه و تکمیل صنایع پیشران و معدنی، جلوگیری از خام‌فروشی، حرکت به سمت محصولات ساخت‌محور، بهبود فضای کسب و کار، توسعه صادرات و کاهش تصدی‌گری دولت تاکید داشت.

 صالحی‌امیری وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از مساله توسعه گردشگری داخلی و توجه به حمایت از کسب‌وکارهای دیجیتال گفت. وزیر راه و شهرسازی بر لزوم حل فرسودگی ناوگان حمل و نقل، بافت فرسوده و بازار مسکن تاکید کرد.

بهداشت و درمان

یکی از مهم‌ترین مسائلی که محمدرضا ظفرقندی وزیر بهداشت به آن اشاره کرد، بحران دارو و تجهیزات پزشکی و فرسودگی و کمبود زیرساخت‌ها در بخش‌های مختلف بود که باید به سرعت مورد توجه قرار بگیرد. به گفته وزیر بهداشت، ما نیازمند استفاده از تجربیات داخلی و خارجی برای حل این مشکلات هستیم. به گفته ظفرقندی، بیشترین عمر از دست رفته مردم ایران مربوط به تروما، حوادث و سوانح است که بخش عمده آن مربوط به جاده‌ها و خودروهاست.

تامین منابع مالی

به طور خلاصه می‌توان گفت که مساله تامین مالی در صحبت‌های اکثر قریب به اتفاق وزرای دولت چهاردهم در صحن مجلس، از دفاع تا علوم جایگاه خود را داشت.

ناترازی آب و انرژی

مساله ناترازی انرژی در ایران جدی‌ست و کارشناسان همواره درباره وقوع بحران هشدار می‌دهند. مساله آب و انرژی را می‌توان به در حوزه ماموریتی سه وزارتخانه نفت، نیرو و کشاورزی قرار داد. غلامرضا نوری قزلجه وزیر کشاورزی از مشکل آب در حوزه کشاورزی و مسائل مربوط به آبیاری و هدررفت صحبت کرد. عباس علی‌آبادی از ناترازی آب و برق، مشکلات آب در خوزستان و لزوم توجه به مساله تولید برق خورشیدی و  هسته‌ای برای جبران کمبود برق گفت و محسن پاک‌نژاد وزیر نفت از ناترازی بنزین و اصلاح الگوی مصرف سوخت و افزایش کیفیت حامل‌ها صحبت کرد.

دیپلماسی انرژی و صادرات

این مسائل مورد توجه وزرای نفت و نیرو قرار گرفت. وزیر نفت مساله لزوم بازپس‌گیری جایگاه ایران در اوپک و افزایش تولید نفت را مد نظر قرار داد که نیازمند تقویت زیرساخت‌ها در صنعت نفت است. وزیر نیرو نیز به لزوم توجه به دیپلماسی انرژی، ایجاد جذابیت برای بخش خصوصی به جهت سرمایه‌گذاری و همچنین کنار رفتن وزرات نیرو از رقابت با بخش خصوصی برای حل مشکل برق صحبت کرد.

مسائل اجتماعی

لزوم توجه به مساله پیوست عدالت برای طرح‌های اجرایی، جلوگیری از گسترش فقر، ایجاد برابری در آموزش و بهداشت و مساله اجرای قوانین حمایتی از معلولان از جمله مسائل و چالش‌هایی بود که احمد میدری وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی بر آن تاکید کرد. فرصت برابر برای زنان و مردان، احترام به حقوق و آزادی‌های جامعه، توجه به معیشت مردم و مرزنشینان از جمله چالش‌هایی بود که مورد توجه اسکندر مومنی وزیر کشور قرار گرفت. وزیر فرهنگ بر مساله فرهنگ دستوری و لزوم تکریم نخبگان تاکید کرد و از اهمیت توجه به هویت ایرانی – اسلامی گفت.

امنیتی و دفاعی

وزیر اطلاعات از تقابل با ۵۳ سرویس اطلاعاتی گفت و از خنثی‌سازی تحریم‌ها و جنگ اقتصادی، مبارزه با مفاسد کلان اقتصادی و پشتیبانی از حکمرانی اقتصادی کشور به عنوان بخشی از حوزه‌های کاری مجموعه تحت امر خود نام برد. با توجه به ماهیت وزارت اطلاعات، باید به این نکته اشاره کرد که این حوزه‌ها مهم و چالش‌برانگیز است. امیر خلبان نصیرزاده وزیر دفاع، حفظ بازدارندگی فعال، لزوم توجه به فناوری‌های روز و رزم نوین را از جمله مسائل مهم دانست. ستار هاشمی وزیر ارتباطات نیز از آسیب‌های امنیتی سرویس‌های فیلترشکن و به مخاطره افتادن امنیت سایبری گفت. وزیر کشور مساله جلوگیری از ورود اتباع غیرمجاز و انسداد مرزها را مد نظر قرار داد.