شکست ایده «ناتوی آسیایی» در نشست سران «آسه‌آن» نشان دهنده چه واقعیتی است؟
چهل و چهارمین و چهل و پنجمین نشست سران «آسه‌آن» با موضوع «همکاری آسیای شرقی» از چهارشنبه 9 اکتبر (18 مهر) با حضور رهبران یا نمایندگان 10 کشور عضو آسه‌آن و همچنین چین، ژاپن، کره جنوبی، هند، استرالیا، نیوزیلند، روسیه و ایالات متحده در «وینتیان» پایتخت لائوس آغاز به کار کرده است.
طی بیست و هفتمین «نشست سران چین-آسه‌آن» که روز پنجشنبه برگزار شد، رهبران کشورهای چین و آسه‌آن پایان اساسی مذاکرات ارتقاء نسخه 3.0 «منطقه آزاد تجاری» چین-آسه‌آن را اعلام کردند.
این دستاورد مهم نشان دهنده تلاش مشترک چین و آسه‌آن برای رهبری ادغام اقتصادی در آسیای شرقی است و حمایت قدرتمند دو طرف از چندجانبه گرایی و تجارت آزاد را برجسته می‌سازد. این همچنین مجددا تاکید می‌کند که پیگیری ثبات، همکاری و توسعه همچنان مسیر اصلی تزلزل ناپذیر در این منطقه است.
شایان ذکر است که پیش از برگزاری نشست آسه‌آن، مقامات عالیرتبه کشورهایی مثل آمریکا و ژاپن به طور غیرمستقیم به کشاندن تقابل اردوگاهی و درگیری‌های ژئوپلتیکی به این نشست اشاره کرده بودند.
با این وجود، این قصد آنها با مقاومت آشکار دیگر کشورهای شرکت کننده مواجه شد. به طور خاص، ایده به اصطلاح «ناتوی آسیایی»، که توسط «شیگرو ایشیبا» نخست وزیر جدید ژاپن پیشنهاد شده بود با واکنشی شدید در منطقه مواجه گشت.
«محمد حسن» وزیر امور خارجه مالزی صراحتا گفته «ما در آسه‌آن به ناتو نیاز نداریم» و در عین حال «جاکارتا پست» بزرگترین روزنامه انگلیسی زبان اندونزی نیز هشدار داد که هدف «ناتوی آسیایی» ایجاد اتحاد مقابل چین است که برای آسه‌آنِ متشکل از 10 کشور، «بسیار تهاجمی» محسوب می‌شود.
این واکنشِ منفیِ قابل توجه ایشیبا را مجبور کرد تا از ذکر هر گونه «ناتوی آسیایی» در نشست مذکور، خودداری کند.
شکست ایده ناتوی آسیایی چندین موضوع را برجسته می‌سازد. اول، نشان می‌دهد که بر خلاف تلقی خودپسندانه از جانب ناتو و متحدان آمریکا، دیگر کشورها، ناتو را به عنوان «منادی فاجعه» تلقی می‌کنند. اقدامات ناتو برای تقویت وجهه خود با برانگیختن افکار عمومی و گسترش نفوذ خود از طریق ایجاد و بهره برداری از درگیری‌های ژئوپلیتیکی فقط وجهه آن را به عنوان خالق درگیری و هرج و مرج در چشم دیگر کشورها تثبیت کرده است.
دوم، کشورهای منطقه‌ای فقط صرفا مخالف وارد کردن مدل ناتو به آسیا-اقیانوسیه نیستند بلکه مخالف وارد کردن ذهنیت جنگ سرد ناتو و تقابل اردوگاهی و همچنین قرار دادن چین به عنوان یک دشمن فرضی در درگیری‌های ژئوپلتیکی هستند.
ناتو موجودیت خود را با ایجاد یک تهدید خارجی مشترک حفظ کرده است. با این وجود، چنین تهدیدی در آسیا وجود ندارد و تلاش برای هدایت درگیری به سوی چین موفقیت آمیز نخواهد بود. چین برای پانزدهمین سال متوالی جایگاه خود به عنوان بزرگترین شریک تجاری آسه‌آن را حفظ کرده و آسه‌آن برای چهارمین سال پی در پی بزرگترین شریک تجاری چین بوده است.
چین به عنوان یک دوست قابل اعتماد و شریکی قابل اتکا، قاطعانه از ساخت جامعه آسه‌آن حمایت کرده، از نقش محوری این بلوک در همکاری منطقه‌ای پشتیبانی نموده و حامی آسه‌آن برای ایفای نقشی بزرگتر در امور منطقه‌ای است.
