برگزاری نشست انتقال قدرت در سوریه؛ ایران و روسیه غائب بودند

نشست انتقال قدرت در سوریه بدون حضور ایران و روسیه برگزار شد. اتفاقی که می‌تواند برای آینده روابط سیاسی ایران و سوریه تاثیرگذار باشد.

 گزارش‌ها حاکی از آن است که در این نشست هیچ نماینده مستقیمی از حاکمان فعلی سوریه نیز حضور نداشتند، اما کشور‌هایی که از این شورشیان تحت رهبری تحریرالشام حمایت می‌کنند، از جمله ترکیه حضوری پررنگ در نشست اردن داشتند. 

از میان کشور‌های عربی، وزرای خارجه اردن، عربستان سعودی، عراق، لبنان، مصر، قطر و بحرین همراه با احمد ابوالغیط، دبیرکل اتحادیه عرب، در نشست شرکت داشتند.

شرکت‌کنندگان در پایان نشست اردن با حمایت از مردم سوریه و حفظ تمامیت ارضی این کشور، بر ضرورت آغاز روند انتقالی فراگیر در سوریه تأکید کردند. این جلسه در بندر عقبه اردن برگزار شد و شامل حضور وزرای خارجه هفت کشور عربی، وزیران خارجه ایالات متحده، فرانسه و ترکیه، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و نماینده ویژه سازمان ملل بود. 

در بیانیه پایانی این نشست، تاکید شده است که فرآیند انتقال سیاسی در سوریه باید به‌طور شفاف، فراگیر و تحت رهبری سوری‌ها صورت گیرد و مطابق قطع‌نامه ۲۲۵۴ شورای امنیت سازمان ملل به تأسیس یک دولت غیر فرقه‌ای منجر شود.

این تحولات در شرایطی رخ می‌دهد که شورشیان سوریه تحت هدایت گروه موسوم به هیئت تحریرالشام در ۲۷ نوامبر حملاتی ناگهانی را در شمال غرب سوریه آغاز کردند و در بامداد ۸ دسامبر با ورود به دمشق به حکومت بشار اسد پایان دادند. 

بیانیه پایانی نشست عقبه همچنین بر اهمیت مقابله با تروریسم و افراط‌گرایی در سوریه و ممانعت از ظهور مجدد گروه‌های تروریستی تأکید کرده است. شرکت‌کنندگان از تمامی طرف‌ها خواسته‌اند تا به خصومت‌ها پایان دهند و حاکمیت، یکپارچگی و تمامیت ارضی سوریه را طبق اصول منشور سازمان ملل گرامی بدارند.

رویترز اشاره کرده است که تأکید بر تمامیت ارضی سوریه به‌ویژه به حضور نیرو‌های اسرائیلی در منطقه حائل داخل خاک سوریه مربوط می‌شود. 

آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، در کنفرانس خبری حاشیه این نشست تصریح کرد که شرکت‌کنندگان همگی متفق‌القول هستند که دولت جدید در سوریه باید به حقوق اقلیت‌ها احترام بگذارد و پناهگاهی برای گروه‌های تروریستی فراهم نکند.

او همچنین در شبکه‌های اجتماعی بیان کرد که گفت‌و‌گو‌های عقبه بر لزوم انتقال سیاسی فراگیر با هدایت سوری‌ها متمرکز بوده است. بلینکن خاطرنشان کرد که ایالات متحده از دولتی در آینده سوریه حمایت می‌کند که توسط مردم این کشور انتخاب شده و نماینده تمام اقشار جامعه باشد. 

حاضران برجسته این نشست شامل آنتونی بلینکن (وزیر خارجه آمریکا)، هاکان فیدان (وزیر خارجه ترکیه)، ژان‌نوئل بارو (وزیر خارجه فرانسه)، گیر پترسن (نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه) و کایا کالاس (مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا) بودند. نمایندگانی از بریتانیا و آلمان نیز حضور داشتند. خبرگزاری رسمی اردن (پترا) گزارش داده است که گفت‌و‌گو‌های عقبه در دو قالب جداگانه برگزار شد؛ یکی مختص وزرا و مقامات عربی و دیگری نشست مشترک آنان با مقامات غربی، ترکیه‌ای و بین‌المللی. در پی این مذاکرات، دو بیانیه پایانی صادر شد.

در همین حال، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا گفته است که کشورش با گروه شورشی هیات التحریر شام که در حال حاضر کنترل سوریه را در دست دارد، در تماس مستقیم است.

بلینکن بدون اشاره به جزئیات زمان یا سطح این تماس‌ها گفت: «بله، ما با هیات تحریر الشام و دیگر طرف‌ها در تماس بوده‌ایم.» و تأکید کرد هیچ مانع قانونی برای گفت‌و‌گو با یک گروهی که تروریستی تعریف شده، وجود ندارد. ما بر اهمیت کمک به یافتن آستین تایس و بازگرداندن او به خانه تأکید کرده‌ایم.» آستین تایس، خبرنگار آمریکایی، بیش از یک دهه پیش در سوریه بازداشت شد و تلاش‌ها برای یافتن او پس از فروپاشی حکومت اسد شدت گرفته است.

همچنین امریکا مجموعه اصولی را برای دولت جدید سوریه مشخص کرده که شامل احترام به حقوق همه شهروندان سوری، پیشگیری از تبدیل سوریه به پایگاهی برای تروریسم، ارائه کمک‌های بشردوستانه و امحای امن زرادخانه‌های شیمیایی است.

این اصول پس از سقوط اسد از سوی آمریکا اعلام شد و در بیانیه‌ای مشترک طی نشست وزیران خارجه در عقبه تأیید شد. آنتونی بلینکن تأکید کرد که این توافق پیامی روشن برای مقامات دولت موقت و تمامی گروه‌های درگیر در سوریه ارسال می‌کند.

اگرچه درگیری‌های اخیر میان نیرو‌های مورد حمایت ترکیه و نیرو‌های دموکراتیک سوریه در شمال این کشور عملیات ضد داعش را مختل کرده، بلینکن بر نقش کلیدی این نیرو‌ها در مقابله با داعش تأکید کرد.

نیرو‌های دموکراتیک سوریه، که آمریکا از آنها حمایت می‌کند، یک ائتلاف نظامی است که عمدتاً متشکل از کرد‌ها و مستقر در مناطق خودمختار شمال و شرق سوریه است.

بلینکن به رهبران ترکیه هشدار داد که هرگونه اقداماتی که ممکن است راه بازگشت داعش را هموار کند یا توجه نیرو‌های دموکراتیک را از مأموریت اصلی‌شان منحرف سازد، قابل‌قبول نیست. 

در بغداد، او از نخست‌وزیر عراق خواست که مانع انتقال سلاح‌ها به داخل سوریه شود. البته اختلاف‌هایی نیز میان آمریکا و کشور‌های عربی درباره اقدامات اسرائیل در سوریه وجود دارد.

کشورهایی، چون عربستان سعودی، ترکیه و قطر بار‌ها مخالفت خود را با پیشروی‌ها و اقدامات اسرائیل در مناطق حائل اعلام کرده‌اند. اما آمریکا این اقدامات را محکوم نکرده است. بلینکن گفت که مذاکراتی با اسرائیل در مورد این موضوع در جریان است.

از زمان سقوط حکومت بشار اسد تاکنون، اسرائیل حداقل ۸۰۰ حمله هوایی را در خاک سوریه انجام داده است.