بررسی عوامل پشت اعتماد به نفس چین در واکنش قاطع به جنگ تعرفه‌ای آمریکا

«لین جیان» سخنگوی وزارت خارجه چین، روز سه شنبه 4 مارس (14 اسفند) در کنفرانس مطبوعاتی اظهار داشت در صورت اصرار ورزیدن ایالات متحده بر راه اندازی جنگ تجاری و تعرفه‌ای، چین تا انتها مبارزه خواهد کرد.

 وی رفتار آمریکا را «پاسخ محبت با دشمنی» خواند و گفت: «مردم چین هرگز به شر اعتقاد ندارند، از ارواح نمی‌ترسند و هرگز قلدری را نمی پذیرند. اعمال فشار شدید بر چین یک هدف اشتباه و یک اشتباه محاسباتی است.»

دنیای خارج متوجه شده که کلمات و لحن سخنگوی چین به طور غیرمعمولی خشن است. «مهناز عبدی»، خبرنگار روزنامه «تهران تایمز» که برای پوشش خبری اجلاس سالانه مجلس ملی نمایندگان خلق و کنفرانس مشورت سیاسی خلق 2025 به چین آمده، در گفت‌و‌گو با بخش فارسی CGTN گفت، همانطور که سخنگوی وزارت امور خارجه چین گفت، مردم چین تسلیم قلدری نمی‌شوند. اگر ایالات متحده واقعاً می‌خواهد مشکل را حل کند، باید با چین به شیوه‌ای عادلانه و با نظرداشت منافع متقابل گفت‌وگو کند. اگر آمریکا نیت دیگری مانند جنگ تعرفه‌ای دارد، چین قطعا تا آخر خواهد ایستاد و آمریکا موفق نخواهد شد.

جهان خارج نیز متوجه شده که اقدامات متقابل اعلام شده توسط چین از هر نظر هدفمند است. به عنوان مثال: چین تعرفه‌های اضافی را بر محصولات کشاورزی مانند مرغ، گندم، ذرت و سویا با منشاء ایالات متحده اعلام کرد. چین بزرگترین واردکننده محصولات کشاورزی در جهان است و در عین حال آمریکا صادرکننده عمده محصولات کشاورزی است. زمانی که ایالات متحده چماق تعرفه‌ای را علیه چین بلند می‌کند، تعرفه‌های اضافی بر محصولات کشاورزی آمریکا از سوی چین مستقیماً به نقاط ضعف کشاورزی آن ضربه می‌زند. ایالت‌های فعال در حوزه کشاورزی آمریکا همیشه یک «پایگاه آرای» مهم در چشم انداز سیاسی این کشور بوده‌اند و این اقدام فشارهای زیادی بر دولت فعلی آمریکا وارد خواهد آورد.

چین علاوه بر اقدامات تعرفه‌ای، مجموعه‌ای از «تدابیر ترکیبی» غیرتعرفه‌ای را نیز رونمایی کرده است. به عنوان مثال: افزودن شرکت‌های آمریکایی شرکت کننده در فروش تسلیحات به تایوان به فهرست نهادهای غیرقابل اعتماد و افزودن برخی از نهادهای آمریکایی که امنیت و منافع ملی چین را به خطر می‌اندازند. اولین تحقیقات ضد فرار از تعرفه آغاز شده ‌است و اداره کل گمرک چین واردات چوب خام از آمریکا را متوقف کرده‌است. این اقدامات به صورت همه‌جانبه و از زوایای مختلف به رفتارهای غیرمنطقی آمریکا پاسخ می‌دهند و نشان‌دهنده ابزارهای سیاستی متنوع و آمادگی کامل چین در مواجهه با تنش‌های تجاری هستند.

اقدامات متقابل چین کاملاً موجه است. از منظر حقوق بین‌الملل، اعمال تعرفه‌های یک جانبه از سوی ایالات متحده به طور جدی قوانین سازمان تجارت جهانی را نقض می‌کند. شکایت چین علیه آخرین اقدامات افزایش تعرفه‌های ایالات متحده تحت سازوکار حل و فصل اختلافات سازمان تجارت جهانی دقیقاً برای حمایت از قواعد بین‌المللی و دفاع از سیستم تجاری چندجانبه و نظم اقتصادی و تجاری بین‌المللی است.

اعتماد چین به اقدامات متقابل ناشی از قدرت اقتصادی قوی آن است. چین دارای یک سیستم صنعتی کامل است و جایگاهی مهم در زنجیره صنعتی و زنجیره تامین جهانی دارد. بازار بزرگ داخلی نه تنها فضای توسعه پایداری را برای شرکت‌های چینی فراهم می‌کند، بلکه به چین نیز در مذاکرات تجاری بین‌المللی اعتبار و قدرت چانه زنی بیشتری می‌بخشد.

علاوه بر این، راهبرد تنوع‌بخشی به بازارها، پشتوانه قدرتمندی برای مقابله چین با جنگ تعرفه‌ای آمریکا فراهم کرده است. چین طی سال‌های اخیر، به طور مداوم ساختار واردات خود را بهینه کرده و وابستگی خود را به بازار ایالات متحده کاهش داده است. به عنوان مثال، نسبت واردات سویا از ایالات متحده از 40 درصد در سال 2016 به 18 درصد کاهش یافته و در عین حال نسبت واردات سویا از برزیل به طور قابل توجهی افزایش پیدا کرده است.

در عین حال، چین به پیشرفت‌های مستمری در نوآوری‌های علمی و فناوری دست یافته و قابلیت‌های تحقیق و توسعه مستقل آن به شکلی فزاینده افزایش پیدا کرده و وابستگی آن به فناوری خارجی را کاهش داده و توانایی خود را برای پاسخ به چالش‌های خارجی بیشتر بهبود می‌بخشد. هوش مصنوعی «دیپ‌سیک» که اخیراً محبوب شده، نمونه‌ای بارز از این موفقیت‌ها محسوب می‌شود.

«دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا سه شنبه 4 مارس (14 اسفند) در نشست مشترک کنگره این کشور سخنرانی و تائید کرد که «تعرفه‌های متقابل» از دوم آوریل (13 فروردین 1404) اعمال خواهد شد. این اقدام برای همه شرکای تجاری ایالات متحده اعمال می‌شود. واضح است که رهبران آمریکایی که به تعرفه‌ها اعتیاد پیدا کرده‌اند، به سادگی از این ابزار فشار دست نخواهند کشید، حتی اگر تاریخ بارها نشان داده باشد که در جنگ تعرفه‌ها هیچکس پیروز نمی‌شود.

ضدحمله قوی چین علیه تعرفه‌های آمریکا نه تنها پاسخی قدرتمند به هژمونیسم است، بلکه یک انتخاب اجتناب ناپذیر برای حفظ نظم اقتصادی جهانی و حقوق و منافع مشروع خود به حساب می‌آید. کشورها در برابر دولت آمریکا که تنها به دنبال اعمال قدرت است، باید متحد شوند و به مقابله بپردازند تا سیستم تجارت چندجانبه و نظم بین‌المللی را حفظ کنند. فقط از این طریق می‌توان به طور مؤثر از حقوق خود و عدالت بین‌المللی دفاع کرد.