باید هر چه سریعتر وارد دیپلماسی فعال و محرمانه شویم/ ترامپ روی دیپلماسی شمشیر حرکت می‌کند

پس از آن که ادعا شد ترامپ نامه‌ای را خطاب به مقام معظم رهبری نوشته است، گمانه زنی‌های متعددی در این خصوص انجام شد، اما در نهایت رهبری در سخنانی در جمع کارگزاران و در واکنش به مواضع اخیر ایالات متحده گفتند: ««اصرار برخی از دولت‌های قلدر برای مذاکره، به منظور حل مسائل نیست، بلکه برای تحکّم و تحمیل توقعات خودشان است.»

 با این وجود کاخ سفید بار دیگر مدعی شد می‌توان با ایران از طریق گزینه نظامی یا از طریق مذاکرات هسته‌ای برخورد کرد. این اظهارات چند ساعت پس از سخنرانی رهبری مطرح شد. برایان هیوز سخنگوی کاخ سفید ادعا کرد: «اگر مجبور باشیم به‌صورت نظامی وارد عمل شویم، اوضاع بسیار وحشتناک خواهد شد.»

همزمان با این اخبار، ایالات متحده، معافیت تحریمی عراق را برای واردات برق از ایران، تمدید نکرد و سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در این باره گفت «واشنگتن اجازه نمی‌دهد ایران به هیچ درجه‌ای از تسهیل مالی و یا اقتصادی دست یابد». این در حالیست که نخست‌وزیر عراق، محمد شیاع السودانی با اعلام خبر جذب ۸۸ میلیارد دلار سرمایه خارجی، نوید آغاز عصری نوین در اقتصاد عراق را داده است.

با توجه به شرایط پیچیده روابط ایران و ایالات متحده و افزایش فشار‌های دیپلماتیک و اقتصادی ترامپ نسبت به ایران، پرسش‌هایی مطرح است که شامل آینده روابط پرتنش ایران و آمریکا و ابزار‌های ایران در دیپلماسی منطقه‌ای و بین الملل است. فرارو در گفت‌و‌گو با علی بیگدلی، کارشناس ارشد سیاست خارجی و تحلیلگر روابط بین الملل به بررسی این موضوعات پرداخته است:

ترامپ با دیپلماسی شمشیر حرکت می‌کند

علی بیگدلی گفت: «قبل از هر چیز باید به این نکته دقت کنیم که رفتار و عملکرد دونالد ترامپ مبتنی بر اصول و قواعد علم سیاست نیست. ترامپ آداب دیپلماسی را رعایت نمی‌کند و می‌خواهد از یک جایگاه قدرتمند با دیپلماسی شمشیر حرکت کند. تنها ما هم نیستیم که با این نوع دیپلماسی مشکل داریم. اتفاقا ترامپ دیپلماسی «یا توافق یا جنگ» را با کانادا و اتحادیه اروپا انجام داده است، حتی مشابه این کار را تا حدودی با روسیه هم انجام داده است؛ بنابراین مفهوم خاصی که ترامپ در نظام بین الملل به وجود آورده شامل ما هم می‌شود، اما نکته مهم این است که ما نباید دیپلماسی کشور را اسیر این جملات ترامپ کنیم، که مبتنی بر هیچ یک از قوانین روابط بین الملل نیست. سطح انتظارات ترامپ از ایران بیش از حد بالاست. برای مثال درخواست‌ها درباره کاهش برد موشکی ایران اساسا قابل تحقق نیست. اتفاقا سخنان رهبری نیز در همین راستا بود که به جای باقی ماندن در معادله‌ای که هیچ فایده یا دستاوردی ندارد، روی مذاکرات برجامی متمرکز شویم.»

وی افزود: «درخواست‌های ترامپ به سمت لغو قدرت نظامی ایران متمرکز است و در نتیجه اساسا قابلیت تحقق و اجرایی شدن ندارد. این که ترامپ می‌خواهد ما را خلع سلاح کند اصلا انتظار غیرقابل تحققی است. شاید بهترین گزینه موجود در حال حاضر این باشد که از طریق اروپایی‌ها وارد مذاکرات محرمانه شویم و با مرگ برجام ۲۰۱۵ برای دستیابی به یک برجام جدید، تلاش کنیم. همان سال ۲۰۱۸ که ترامپ از برجام خارج شد گفت این قرارداد، همه آن آرزو‌ها و انتظاراتی که آمریکا دارد را براورده نمی‌کند و باید یک قرارداد جدید را با ایران امضا کنیم و از همان زمان هم نیت‌های اصلی ترامپ برای نفوذ در منطقه و کاهش قدرت هسته‌ای ایران بیش از پیش پررنگ شد. با وجود همه این ها، من همچنان معتقدم برقراری ارتباط با تروئیکای اروپا (آلمان، فرانسه و انگلستان) می‌تواند راهی باز کند و پنجره‌های دیپلماسی را بگشاید. ما نباید خود را درگیر انزوای سیاسی کنیم و هنوز می‌توانیم از طریق واسطه ها، برای مذاکره کردن با آمریکا درباره برجام، استفاده کنیم. هیچ لزومی ندارد قدرت‌های اروپایی وارد بحث موشکی ایران شوند چرا که این بحث به طور مستقیم توانایی‌های دفاعی ما را هدف می‌گیرد. اما می‌توانیم درباره مسائل هسته‌ای با اروپایی‌ها به توافق برسیم.»

به دیپلماسی قهرمانانه برای مذاکرات نیاز داریم

این تحلیلگر ارشد سیاست خارجی تاکید کرد: «گروسی به زودی گزارش کاملی را درباره پرونده هسته‌ای ایران تکمیل کرده و تحویل شورای حکام خواهد داد. فشار‌ها روی ما زیاد است و بنابراین نمی‌توانیم منفعل و در همین نقطه بمانیم و امیدوار باشیم اتفاق خاصی رخ دهد. اگر بی تفاوت بمانیم باید انجماد اقتصادی و دیپلماتیک را نیز تحمل کنیم. ما به یک دیپلماسی قهرمانانه برای مذاکرات نیاز داریم. در مذاکره است که مشکلات را می‌توان حل کرد. نمی‌توانیم همه در‌ها را ببندیم. زمانی که اختلافات در بالاترین حد خود قرار دارد، می‌توان با دیپلماسی، این مشکلات را تا حد زیادی حل کرد. بهترین کانال ارتباطی را در شرایط فعلی می‌توان اروپایی‌ها در نظر گرفت و پس از اروپایی‌ها و پذیرش شروط ما، نیز می‌توانیم وارد مذاکره مستقیم شویم. حقیقت این است که از کارت‌هایی که در سوریه یا در رابطه با نیرو‌های منطقه‌ای داشتیم به اندازه کافی یا به درستی استفاده نکرده‌ایم؛ بنابراین اکنون ابزار فشار ما تبدیل به مسائل هسته‌ای شده است.»

وی افزود: «ما غنی سازی را به ۶۰ درصد رسانده‌ایم، ذخایر اورانیوم غنی سازی شده ما نیز بالاست و باید از این ابزار و اهرم استفاده کنیم تا آمریکایی‌ها را وادار کنیم در برابر کاهش قدرت هسته‌ای‌ای، امتیازاتی را به ما ارائه دهند. برای جهان عرب، عربیت، مقدم بر هر چیزی است و در نتیجه عراق هم به سرعت در حال حرکت به سمت جهان عرب است و قدرت پذیرش برای عراق هم بسیار بالاست. همچنین روابط گازی بین ترکیه و عراق در حال توسعه است و در سایه همین توسعه صادرات گاز، روابط سیاسی دو کشور نیز قوی‌تر خواهد شد. همچنین در سال ۲۰۰۸ عراق و آمریکا در کاخ سفید، پیمان امنیتی امضا کردند و در نتیجه امکان ندارد آمریکا به راحتی عراق را ترک کند و طبیعیست که سطح سرمایه گذاری آمریکا در عراق روز به روز افزایش بیشتری خواهد داشت. روش‌های سنتی گذشته ما، دیگر پاسخگوی شرایط فعلی نخواهد بود و نظام سیاسی منطقه‌ای به سرعت در حال تغییر است. اگر خود را با این تغییرات سازگار نکنیم، هیچ راهی برای ما باقی نمی‌ماند که بتوانیم حیات سیاسی و اقتصادی داشته باشیم. ما باید هر چه سریعتر وارد دیپلماسی فعال و محرمانه شویم.»