شکست مذاکرات انتخاب سختی برای ترامپ است

مذاکرات روز شنبه میان ایران و آمریکا، در حالی به پایان رسید که هیچ توافق مشخصی حاصل نشد، اما کورسوی امیدی را برای ادامه گفتگوها روشن نگه داشت. این نشست که اولین دیدار مستقیم از زمان خروج آمریکا از برجام بود، بیشتر به بررسی مواضع طرفین و تعیین چارچوبی برای مذاکرات آتی معطوف شد. 

اگرچه انتظار نمی‌رفت توافق جامعی در این دور حاصل شود، اما به نظر می‌رسد که همین تبادل‌نظرها می‌تواند نقشه راهی برای کاهش تدریجی تنش‌ها و حرکت به سوی تفاهم ایجاد کند. 

چالش‌های پیش‌رو مذاکرات با پس زمینه مسائل داخلی و جهانی همچنان جدی است. با این حال، در صورت تداوم گفتگوها، هر گام کوچک به سوی توافق، می‌تواند تاثیر بسزایی در ثبات منطقه و جلوگیری از تشدید بحران داشته باشد.

گلن ای. رابینسون (Glenn E. Robinson)، استاد تحلیل دفاعی در دانشکده تحصیلات تکمیلی نیروی دریایی (NPS) در مونتری، کالیفرنیا و همچنین وابسته به مرکز مطالعات خاورمیانه در دانشگاه کالیفرنیا در برکلی است.

او پس از ۳۰ سال در دسامبر ۲۰۲۱ از NPS بازنشسته شد و چهار کتاب در مورد سیاست خاورمیانه و همچنین بیش از ۱۵۰ مقاله مجله، فصل کتاب، گزارش و مقاله کنفرانس تألیف کرده است. آخرین کتاب او «جهاد جهانی: تاریخچه مختصر»(Global Jihad: A Brief History)، هم توسط وب‌سایت‌های فارین افرز و فارین پالیسی به عنوان بهترین کتاب سال ۲۰۲۱ معرفی شد. او برای تدریس در برکلی و NPS  جوایزی را دریافت کرده است.

 رابینسون در گفت‌وگویی در مورد این مذاکرات و اهداف آن صحبت کرد.

مذاکرات بین ایران و ایالات متحده روز شنبه برگزار شد. مهمترین اهداف مذاکرات ایران و آمریکا از این مذاکرات و مذاکرات بعدی چه خواهد بود؟

صرف این که دو طرف نشستن برای گفتگو آنهم برای اولین بار از زمان خروج ترامپ از برجام را انتخاب کردند، یک دستاورد خواهد بود. البته باید بگویم که شک دارم به این زودی‌ها اتفاق بیشتری بیفتد.

برخی بر این باورند که صرفاً برگزاری این مذاکرات صرفاً برای تهیه و تعیین نقشه راه برای مذاکرات اصلی است و این مذاکرات در شرایط فعلی اهمیت چندانی ندارد. این نظر را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

با توجه به افزایش تنش ها در خاورمیانه، به ویژه بین اسرائیل و فلسطین، آیا این مذاکرات می تواند در کاهش تنش های نظامی در منطقه موثر باشد؟

اگر نوعی توافق بین ایالات متحده و ایران وجود داشته باشد، تأثیرات عمیقی بر تنش‌های نظامی در منطقه خواهد داشت و اسرائیل را به عنوان یک عنصر نامتعارف منطقه‌ای در استفاده از نیروی نظامی نشان خواهد داد.

به نظر شما چه مکانیسم هایی برای اطمینان از پایبندی ایران و ایالات متحده به تعهدات خود در یک توافق احتمالی وجود دارد؟

این سوال بسیار مهمی است. ایران به برجام پایبند بود اما ایالات متحده از تعهدات خود خارج شد. بنابراین در نهایت این یک سوال سیاسی است، نه یک سوال حقوقی. هر دو طرف باید توافق را در راستای منافع خود برای حفظ آن بدانند.

اگر مذاکرات شکست بخورد، چه سناریوهایی برای آینده روابط ایران و آمریکا قابل تصور است و چه پیامدهایی برای منطقه خواهد داشت؟

اگر مذاکرات شکست بخورد، اسرائیل و حامیانش در ایالات متحده فشار زیادی بر ترامپ وارد خواهند کرد تا به ایران حمله نظامی کند. اما ترامپ بر اساس دستورکاری مبنی بر عدم دخالت در جنگ‌های خارجی روی کار آمد، بنابراین این یک انتخاب سیاسی دشوار برای ترامپ خواهد بود.

نقش قدرت های منطقه ای مانند عربستان سعودی و اسرائیل و قدرت های جهانی مانند چین و روسیه در این مذاکرات چیست؟

برداشت من این است که عربستان سعودی خواهان کاهش تنش‌های منطقه‌ای است و از توافق حمایت می‌کند، به ویژه توافقی که ایران را بدون گزینه‌هایی برای دستیابی به سلاح هسته‌ای داشته باشد. اسرائیل تحت رهبری نتانیاهو به شدت با هر نوع نزدیکی بین ایالات متحده و ایران مخالف است. احساس من این است که روسیه و چین بیشتر دوست دارند ایالات متحده را به نحوی درگیر مسائل پیچیده ببینند، بنابراین در چنین شرایطی آمریکا به اوکراین یا تایوان توجه نمی‌کند.

به نظر شما، آیا دولت جدید ایالات متحده رویکرد متفاوتی نسبت به ایران در مقایسه با دولت های قبلی اتخاذ کرده است؟

بله، از این نظر که با انجام چنین مذاکراتی موافقت کرده است، به نحوی که بایدن این کار را انجام نمی‌داد. اما خروج قبلی ترامپ از برجام یک اشتباه استراتژیک بزرگ بود، بنابراین سطحی از غیرقابل پیش بینی بودن در مورد ترامپ وجود دارد که در مورد بایدن وجود نداشت.

با توجه به شرایط فعلی، چقدر احتمال می دهید که مذاکرات ایران و آمریکا به یک توافق موفقیت آمیز منجر شود؟ یا آیا هر دو طرف یک توافق گام به گام را ترجیح می‌دهند؟

به نظر من بعید است که نوعی نزدیکی بزرگ بین ایالات متحده و ایران وجود داشته باشد. اما حتی یک روند تدریجی گام به گام هم بهتر از شکست است. همانطور که چرچیل گفت، بهتر است گفتگو کرد تا جنگید (it is better to jaw-jaw than to war-war).