نفت در برابر غذا چیست؟

ماجرای توافق عراق با سازمان ملل و ابرقدرت‌ها برای خلع سلاح و رفع نگرانی درباره سلاح کشتارجمعی و برنامه تسلیحاتی، شیمیایی، هسته‌ای و موشکی عراق که موجب شد از ۱۹۹۱ تا ۲۰۰۱ عراق مورد بازرسی‌های گسترده، برنامه نفت در برابر غذا واقع شود که نهایتاً موجب بهانه‌گیری غرب، تداوم تحریم‌ها، جلوگیری از واردات حتی کالاهای اساسی و دارویی به بهانه کاربرد دوگانه، مرگ بیش از پانصد هزار عراقی، بازرسی‌های افسارگسیخته و درنهایت فراهم آمدن ضعف درونی و زمینه بیرونی برای حمله به عراق شد.

نفت در برابر غذا چیست؟

برنامه نفت در برابر غذا سازمان ملل متحد نام برنامه‌ای است که با صدور قطعنامه ۹۸۶ شورای امنیت سازمان ملل متحد در تاریخ ۱۴ آوریل ۱۹۹۵ اولین بار مطرح و برعلیه کشور عراق صادر شد.

این قطعنامه به دنبال تحریم‌های سازمان ملل بر علیه رژیم صدام حسین در عراق پس از حمله این کشور به کویت به اجرا درآمد و تا ۲۱ نوامبر ۲۰۰۳، همزمان با اشغال نظامی عراق توسط آمریکا ادامه داشت.

مطابق قطعنامه ۹۸۶ شورای امنیت عراق می‌توانست محصولات نفتی خود را صادر کرده و از عواید آن برای بهره‌گیری در جهت نیازهای انسانی یعنی فقط مواد غذایی و دارویی استفاده کند، در اصل عراق نمی توانست بابت فروش نفتش به کشورهای جهان پولی بابتش بگیرد و پول حاصل از فروش نفت را نمی توانست در مواردی که خود می خواست سرمایه گذاری یا خرج کند.

صدام حسین ابتدا این قطعنامه را در ۱۵ آوریل ۱۹۹۵ رد کرد ولی کشور عراق به علت وجود بحران در اقتصاد و نیازهای روزمره خود در نهایت در ۲۰ مه ۱۹۹۶ آن را می‌پذیرد.

ایران و چند قدم مانده به برنامه نفت در برابر غذا

وقتی روحانی رئیس جمهور شد، ایران یکی از معدود کشورهای جهان بود که تحت تحریم های شدید شورای امنیت سازمان ملل قرار داشت.

در آن زمان 6 قطعنامه اصلی علیه ایران صادر شده بود و بدترین بخش ماجرا این بود که این قطعنامه ها، تحت فصل 7 منشور ملل متحد تصویب شده بودند. این فصل ناظر به کشورهایی است که صلح و امنیت جهانی را به خطر می اندازند و ایران نیز رسماً و قانوناً جزو کشورهای خطرآفرین جهان تعریف شده بود.

برخی این پرسش را مطرح می کنند که اگر روحانی رئیس جمهور نمی شد و قطعنامه ها لغو نمی شدند و روند تصویب قطعنامه های جدید ادامه می یافت، الان وضعیت کشور چگونه بود؟ آیا عراق دوم نبودیم و برنامه "نفت در برابر غذا و دارو" درباره ایران اجرا نمی شد؟!

بر اساس آمارهای موجود، صادرات نفت کشور در زمان تحریم به روزانه حدود یک میلیون بشکه کاهش پیدا کرد و اگر ما برجام را نپذیرفته بودیم، اکنون این میزان به ۲۵۰ هزار بشکه در روز می‌رسید.

روسیه به دنبال قرارداد نفت در برابر غذا با ایران!

این درحالی است که چندی پیش وزیر انرژی روسیه گفته بود: مسکو در حال بررسی تمامی موضوعات قانونی مرتبط با قرارداد با ایران برای تأمین کالا در عوض دریافت نفت است.

رویترز به نقل از الکساندر نوآک، وزیر انرژی روسیه نوشته بود: قرارداد تأمین کالا برای ایران از سوی روسیه در عوض دریافت نفت هنوز امکان پذیر است.

وی افزوده بود: روسیه در حال بررسی تمامی موضوعات قانونی مرتبط با این قرارداد احتمالی است.

گفته می‌شود یکی از محورهای سفر علی اکبر ولایتی مشاور مقام معظم رهبری به مسکو دادن نفت ایران در برابر کالاهای اساسی و غذا بوده است که نائیب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی آن را تکذیب می کند و می گوید: طرح موضوع نفت در برابر کالا یادآور وضعیت عراق در زمانی است که سال‌ها تحت فصل هفت منشور سازمان ملل بود است. سیاست نفت در برابر غذا برای عراق اجرا شد اما ما عراق نیستیم.

سخنگوی وزارت خارجه درباره ادعای روسیه مبنی بر قرارداد نفت در برابر کالا در نشست خبری می گوید: این بحث از سوی یک مقامات روسیه مطرح شده و طرف ایرانی چنین نقل قولی را نداشته است و درباره صحت و سقم این ادعا نمی‌توان اظهارنظر کنم.

اما دیگر مسئولین کشور ما به این خبر واکنشی نشان نداده و مشخص نیست که آیا کشور در شرایط بحرانی نفت در برابر غذا قرار گرفته است یا نه؟

15