شبه نظامیان کُرد در شرق فرات و تهدیدات ترکیه

سال ۲۰۱۸ میلادی برای کرد‌های سوری٬ سال سخت و دشواری بود. عملیات شاخه زیتون ارتش سوریه موجب آن شد که یکی از سه تکه از هم گسسته مناطق کردنشین شمال سوریه یعنی عفرین در غرب فرات٬ به اشغال ترکیه در بیاید و حالا اردوغان دنبال آن است تا به دو منطقه کردنشین دیگر در شرق فرات نیز حمله کند. برای تحلیل این وضعیت٬ ابتدا باید مهمترین تحولات کُردی شمال سوریه را مرور کرد.

در مورد اصلی‌ترین تحرکات و اقدامات شبه نظامیان کُرد وابسته به پ. ک. ک. در سال ۲۰۱۸ میلادی در شرق فرات باید گفت:

۱. شکست در غرب فرات و از دست دادن منطقه کردنشین مهم عفرین٬ برای نهاد‌های وابسته به پ. ک. ک٬ شکست بسیار سنگینی بود و نه تنها از لحاظ روانی و اجتماعی٬ برای آنان پیامد‌های منفی به دنبال آورد٬ بلکه موجب آن شد که رابطه آن‌ها با روسیه نیز ضعیف شود و عملاً امکان همکاری جدی با مسکو را از دست دهند.

بیشتر بخوانید: انتشار عکس‌هایی از نظامیان آمریکایی که خشم ترکیه را برانگیخت

فرماندهان کرد‌های وابسته به پ. ک. ک. تاکنون چند بار اعلام کرده‌اند که به باور آنها٬ سقوط عفرین به خاطر آن بوده که روسیه به ترکیه چراغ سبز نشان داده است، اما برخی از سیاستمداران کُرد در ترکیه و اقلیم کردستان عراق اعلام کرده‌اند که روسیه در ماجرای عفرین پادرمیانی کرده و چنین پیامی به کرد‌ها منتقل کرده است: اگر پرچم سوریه را در چند نقطه شهر برافرازید ما می‌توانیم در مورد احتمال بروز جنگ بین دمشق و آنکارا به اردوغان هشدار بدهیم و مانع از حمله به عفرین شویم، اما سران حزب اتحاد دموکراتیک (PYD) این پیشنهاد روسیه را رد کردند و ترکیه توانست عفرین را اشغال کند.

۲. اشغال عفرین٬ بخشی از یک روند بود و ترکیه به مخالفت و تقابل جدی با نهاد‌های کُرد سوری وابسته به پ. ک. ک. ادامه داده و از دستگیری صالح مسلم در چک گرفته تا ممانعت از حضور کادر‌های سیاسی وابسته به پ. ک. ک. در نشست‌های جهانی٬ همواره شاهد تلاشی جدی از سوی ترکیه برای مهار پ. ک. ک. در سوریه بوده‌ایم.

۳. سرنوشت کرد‌های سوری وابسته به پ. ک. ک. خواسته یا ناخواسته با سرنوشت جنگ بین پ. ک. ک. و ترکیه پیوند خورده است. در سال ۲۰۱۸ میلادی٬ پ. ک. ک. تعداد فراوانی از فرماندهان و کادر‌های خود را در جنگ با ترکیه از دست داد و ضعیف شد.

این مساله بر وضعیت حزب اتحاد دموکراتیک (PYD) و شاخه نظامی آن یعنی یگان‌های مدافع خلق (YPG) هم تاثیر گذاشت و ترکیه از توان و امکان دفاعی بیشتری برخوردار شد و دستگیری و انتقال چندین عضو این گروه از سوریه به ترکیه و ماجرای اعترافات طلال سلو سخنگوی سابق نیرو‌های سوریه دموکراتیک که خود را به ترکیه تسلیم کرده٬ شرایط را برای کرد‌های وابسته به پ. ک. ک. در سوریه سخت‌تر کرد.

۴. یکی از مهمترین رویداد‌های سال ۲۰۱۸ برای کرد‌های سوری٬ مذاکرات هیاتی از ان‌ها با دولت بشار اسد در دمشق بود. ظاهراً این مذاکرات در دو نوبت برگزار شد و کرد‌ها امیدوار بودند دمشق را برای ایجاد یک نظام و ساختار سیاسی لامرکزی اقناع کنند، اما در همان دور نخست مذاکرات٬ هیات کُردی٬ درخواست دمشق برای برگزاری انتخابات شورا‌ها در مناطق کردنشین را رد کرد و این موضوع وقفه و مشکلات جدی در روابط کرد‌های طرفدار پ. ک. ک. و دولت اسد به وجود آورد. البته در سال ۲۰۱۸ در استان حسکه نیز درگیری‌هایی بین کرد‌ها و نیرو‌های اسد روی داد که روی هم رفته موجب کشته شدن ۲۰ نفر شد.

۵. پس از بروز اختلاف نظر جدی بین کرد‌های طرفدار پ. ک. ک. و دولت اسد٬ آن‌ها در مناطق وسیعی از شمال و شرق سوریه ایجاد خودگردانی و یک ساختار شبه دولت را اعلام کرده و مجالس محلی را تثبیت کردند. اگرچه آن‌ها پیشتر نیز با اعلام موجودیت کانتون‌های خودگردان٬ یک ساختار سیاسی دفاکتو به وجود آورده بودند٬، اما پس از مذاکره با دمشق٬ یک بار دیگر سازماندهی مجددی به این وضعیت دادند و بسیاری از ترکمن‌ها٬ اعراب و آشوریان را نیز با خود همراه کردند.

نکته مهم اینجاست که آمریکا هیچگاه به شکل رسمی این ساختار‌ها را به رسمیت نشناخته، اما در عین حال با آن مخالفت نکرده و علاوه بر سفر چند تن از اعضای کنگره آمریکا به کوبانی و قامیشلو٬ دیدار ژنرال‌های ارتش آمریکا با فرماندهان کرد سوری وابسته به پ. ک. ک٬ اعتراضات ترکیه را برانگیخت.

تهدیدی به نام ترکیه

این روز‌ها در حالی رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه از حمله به شرق فرات سخن به میان می‌آورد که ابهامات فراوانی در مورد موقعیت نیرو‌های شبه نظامی مسلح کُرد و همچنین وضعیت نیرو‌های آمریکا در این مناطق وجود دارد. جیمز جفری نماینده ویژه رئیس جمهور آمریکا در سوریه اعلام کرده نیرو‌های آمریکایی فعلاً در سوریه میمانند و قصد ندارند آنجا را ترک کنند.

جفری تاکنون دوبار در مورد وضعیت نیرو‌های نظامی آمریکا در شمال سوریه و ارتباط واشنگتن با کرد‌های این منطقه صحبت کرده و هر دو بار تلاش کرده تا سران ترکیه را اقناع کند که آمریکا فقط می‌خواهد از کرد‌ها در برابر گروه‌های تروریستی همچون داعش استفاده کند٬، اما ترکیه در این مورد اقناع نشده است.

شاید یکی از دلایل مهم ترکیه در این موضوع این است که در عین حالی که آمریکا ارتباط خود با کرد‌ها و حمایت نظامی از آنان در شمال سوریه را موقت قلمداد می‌کند٬، اما در برابر روند سیاسی و سازمانی حاکم بر شرق فرات٬ ممانعتی به عمل نمی‌آورد، اما در عین حال شواهد نشان می‌دهد که کرد‌ها در شرق فرات نمی‌توانند در صورت احتمال حمله ترکیه به شکل جدی بر روی حمایت‌های آمریکا حساب باز کنند.

شرق فرات و انتخابات ترکیه

ترکیه در ۳۱ مارس سال ۲۰۱۹ میلادی انتخابات شهرداری‌ها و مجالس استان‌ها را برگزار خواهد کرد. اگرچه هنوز چهار ماه به برگزاری انتخابات زمان باقی مانده است٬، اما احزاب ترکیه از حالا موتور‌های خود را گرم کرده و رقابت آغاز شده است.

رجب طیب اردوغان رهبر حزب عدالت و توسعه و رئیس جمهور ترکیه در این انتخابات چند هدف مهم و استراتژیک دارد که بدون شک یکی از آن‌ها ممانعت از قدرت گرفتن مجدد حزب دموکراتیک خلق‌ها (HDP) در مناطق کردنشین ترکیه است.

این حزب پیشتر و در سال ۲۰۱۴ توانسته بود اداره ۱۰۳ شهرداری را در دست بگیرد، اما دولت و دستگاه قضا با این اتهام که حزب مزبور امکانات٬ اعتبارات و ماشین آلات شهرداری‌های خود را در اختیار شاخه نظامی گذاشته پ. ک. ک. گذاشته٬ با اعزام چند قیم و به کارگیری آنان٬ تمام شهرداران حزب دموکراتیک را از کار برکنار کرد.

اما حالا بیم آن می‌رود که در انتخابات پیش رو یک بار دیگر تمام شهرداری‌ها به دست نیرو‌های وابسته به پ. ک. ک. بیفتد.

به همین خاطر اردوغان ترجیح داده تا با تشکیل ائتلاف جمهور و همراهی با دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی یک بار دیگر سیاست‌های خود را به گونه‌ای تنظیم کند که مورد توجه ملی‌گرایان واقع شود و بدون شک به راه انداختن موج گسترده تبلیغات در مورد شرق فرات٬ بر پیروزی ائتلاف اردوغان و باغچلی تاثیر فراوانی خواهد گذاشت.

منبع: تسنیم

15