سگ‌ ها انسان‌ها را بیشتر از تصور مرسوم می‌فهمند

سگ‌های باهوش‌تر حتی وضعیت احساسی فرد را تشخیص می‌دهند. این پژوهش نشان داد که عواطف فرد برای سگ‌ها از عوامل دیگر مهم‌تر است.

یک تیم مطالعاتی از دانشگاه‌ه سائو پائولو در برزیل و دانشگاه لینکلن در بریتانیا در بررسی‌ روی بیش از ۹۰ سگ متوجه شد که رفتار سگ‌ها به شکل بارزی تابع احساسات انسان‌هاست. تا کنون تصور می‌شد که این قابلیت مختص آدم‌هاست.

در این مطالعه، سگ‌ها را در معرض مشاهده تبادل و تعامل میان دو فرد ناآشنا قرار دادند. وضعیت این افراد می‌توانست مثبت (خوشحال)، منفی (عصبانی) یا خنثی (فاقد احساسات) باشد.

بعد از آن که بازیگران تیم تحقیق صحنه‌هایی از این سه وضعیت را در سکوت بازسازی کردند، به سگ‌ها فرصت داده شد غذاهایی را بخورند که نحوه دسترسی به آنها متفاوت بود. بعضی از این خوراکی‌ها به سادگی قابل دستیابی بودند و بعضی به کمک انسانی نیاز داشتند.

در زمان انتخاب غذاها، هنرپیشه‌ها رفتاری خنثی از خود بروز می‌دادند. در واقع لازم بود سگ‌ها احساسات قبلی آنها را به خاطر سپرده باشند تا بدانند از کدام از آنها برای رسیدن به خوراکی استفاده کنند.

ناتالیا آلبوکرک، رفتارشناس و مدیر پروژه تحقیق می‌گوید: «ما متوجه شدیم که سگ‌ها به طور کلی به سوی فردی رفتند که احساسات مثبت نشان داده بود و متقابلا از کسی دوری کردند که کنش‌های منفی داشت. علاوه بر این دیدیم که سگ‌ها اگر نمی‌توانستند خودشان به تنهایی به غذا برسند و نیاز به کمک داشتند، به حالت احساسی آدم‌ها بیشتر دقت می‌کردند.»

ماکس فون اشتفانیز از همان آغاز سگ ژرمن شپرد را بر اساس موی زبر، بلند یا صاف و همچنین رنگ آن را سیاه، سفید، قرمز و زرد، خاکستری و یا ترکبیی از این رنگ‌ها دسته‌بندی کرده بود. بیهوده نیست که در سال ۱۹۳۳، درست زمانی که حاکمان آلمان از "ایدئولوژی نژادی" ابزار سرکوب ساختند، رنگ سفید نیز از نژاد سگ ژرمن شپرد حذف شد. این سگ در سال ۲۰۱۱ با نام "سگ چوپان سفید سوئیسی" (Berger Blanc Suisse) به ثبت رسید.

این سگ با اسم "سینا" در کوه‌های آلپ برای یافتن مدفون شدگان در زیر برف تعلیم داده شده است. در گذشته بخصوص در کوه‌های سوئیس از سگ‌های نژاد "سنت برنارد" برای اینکار استفاده می‌شد که به علت سرعت و چالاکی بیشتر، سگ‌های ژرمن شپرد جایگزین‌ آن‌ها شدند.

در بیش از ۱۲۰ سالی که از عمر نژاد سگ ژرمن شپرد می‌گذرد، جمجمه، پوزه و قفسه سینه آن قدری بزرگتر شده اما در عوض کمر و باسن این سگ اندکی شیب دار شده است. (عکس: اوتی فوم هاوس زیگلمایر در جشن تولد یک‌صد سالگی سگ نژاد ژرمن شپرد. این سگ مادر سگی است که در فیلم پلیسی "کمیسار رکس" ایفای نقش کرده بود.)

سگ ژرمن شپرد در سراسر دنیا (عکس امدادگران ایرانی) به امدادگران نیز کمک می‌رسانند. کاربرد سریع این سگ‌ها به عنوان سگ‌های "زنده‌یاب" به هنگام زلزله یا ریزش بهمن جان انسان‌های بسیاری را نجات داده است.

در دوران جنگ جهانی دوم بیش از ۳۰ هزار سگ ژرمن شپرد در خدمت ماشین جنگی هیتلر قرار گرفت و وظیفه نگهبانی از اردوگاه‌های کار اجباری و اردوگاه‌های مرگ به آن‌ها سپرده شد. این سگ‌ها در مناطق تحت اشغال و جبهه‌های جنگ نیز به‌ کار گرفته شدند.

ژرمن شپرد سگی است که با حیوانات دیگر همزیستی می‌کند، با کودکان مهربان است و دوست دارد همیشه در کنار اعضای خانواده باشد. با این حال این سگ برای نگهداری در آپارتمان مناسب نیست و نیاز به فضای وسیع دارد و باید حتما دارای یک وظیفه باشد.

قرار بود ژرمن شپرد سگ چوپان باشد، اما این سگ باهوش و مشتاق آموختن حالا در عرصه‌های مختلفی چون جستجوی مواد منفجره، کشف مواد مخدر، نگهبانی، جستجو و تعقیب سارقان و موارد بسیاری دیگر بکار گرفته می‌شود.

ژرمن شپرد فعالیت و جست‌و‌خیز را دوست دارد، به تعلیم و آموزش علاقه نشان می‌دهد و از کشتی گرفتن و مبارزه لذت می برد.

مشاهده احساسات انسان برای تنظیم اعمال خود

این پژوهش نشان داد که عواطف فرد برای سگ‌ها از عوامل دیگر مهم‌تر است. بازیگران به تناوب نقش خنثی را ایفا می‌کردند و صحنه مدام تغییر می‌یافت. سگ‌ها اما نسبت به وضعیت فاقد احساس کمترین توجهی نداشتند..

به عبارت دیگر، همان طور که مشاهده احساسات دیگران به ما کمک می‌کند تا اعمال خود را کنترل یا تنظیم کنیم، سگ‌ها هم از چنین مهارتی برای رفتار با آدم‌ها استفاده می‌کنند. خانم آلبوکرک می‌گوید این امر تاکیدی بود بر این که سگ‌ها واکنش‌های احساسی را به خوبی استنباط می‌کنند و این استنباط پایه تصمیم‌گیری آنها می‌شود.

البته این فرایند و بازنمایی حالات احساسی افراد در حافظه سگ‌ها امر بسیار پیچیده‌ای است و آنچه در تحقیق مشترک دو دانشگاه برزیلی و بریتانیایی مطرح شده، پایه‌ای است بر پژوهش‌های علمی بیشتر روی این دوستان وفادار انسان.

یک متخصص روانشناسی تطبیقی می‌گوید تحقیق یاد شده بستری است برای پژوهش‌های بیشتر در باره جنسیت، نژاد، سن و مدت زمان هم‌زیستی سگ با صاحبش: «چنین مطالعاتی می‌توانند درک عمیق‌تری از ساز و کار تشخیص احساسات و عواطف بین حیوانات به ما بدهند.»

کمتر سگی در دنیا وجود دارد که چون سگ نژاد ژرمن شپرد یا سگ چوپان (Schäferhund) آلمانی حکایت پرفراز و نشیبی را پشت سرگذاشته باشد. سگی که نژادش در استاندارد سازمان جهانی سگ (Fédération Cynologique Internationale) که به اختصار (FCI) نامیده می‌شود با شماره ۱۶۶ به ثبت رسیده است.

دولت استرالیا در سال ۱۹۲۹ اعلام کرد که "بخاطر احتمال ترکیب نژادی ژرمن شپرد و سگ دینگو" ورود ژرمن شپرد به استرالیا ممنوع است. دینگو (عکس) گونه‌ای سگ وحشی منحصر به استرالیا است. قانونی که برای ۵ سال وضع شده بود بالاخره در سال ۱۹۷۴ لغو شد.

اشتفانیز و همکارش آرتور مایر سال‌ها بر روی سگ نژاد ژرمن شپرد تحقیق و کار کردند که حاصل این تحقیقات در کتابی هزار صفحه‌ای به چاپ رسیده است. گرچه سگ ژرمن شپرد قرار بود سگ چوپان باشد، اما خصوصیات آن باعث شد تا به‌سرعت در دیگر بخش‌ها نیز از آن استفاده شود.

خصوصیات بی‌نظیر سگ ژرمن شپرد باعث شد تا توجه نظامیان را به خود جلب کند و از آن در عرصه نگبهانی، پیام‌رسانی در خطوط مقدم، اعلام خطر در قبال بمب‌های شیمیایی و امدادرسانی استفاده شود.

ماکس فون اشتفانیز، افسر ارتش آلمان در یک مانور نظامی، شاهد همکاری بینظیر یک سگ گله با چوپان در جمع‌آوری گوسفندان بود. او در ۱۵ ژانویه ۱۸۹۸ سگی را در فرانکفورت با نام "هکتور فون لینکس راین" خریداری کرد که بعدا نام‌اش به "هورانت فون گراف‌رات" تغییر یافت. این سگ و برادرش با نام "لوکس فون اشپارواسر" پدر جد تمام سگ‌های نژاد ژرمن شپرد هستند که با سگ ماده‌ای با نام "ماری فون گراف‌رات" جفت‌گیری کرده‌اند.

پس از جنگ جهانی اول "هاینریش استالینگ" (Heinrich Stalling)، که صاحب یک انتشاراتی و رئیس انجمن تربیت سگ‌های امدادرسان در شهر اولدنبورگ آلمان بود در سال ۱۹۱۶ اولین مدرسه تربیت سگ‌ها برای راهنمایی نابینایان را بنیاد نهاد که سگ‌های ژرمن شپرد جزو اولین‌سگ‌هایی بودند که در خدمت نابینایان درآمدند.

اشتفانیز در سال ۱۸۹۹ در شهر کارلسروهه انجمن "سگ چوپان" (ژرمن شپرد) را بنا نهاد. تا آن زمان اکثر سگ‌های چوپان در آلمان از نژادهای منطقه‌ای بودند. تا اینکه این نژاد جدید برای نخستین بار در یک نمایشگاه در شهر دورتموند توجه عمومی را به خود جلب کرد. ماکس فون اشتفانیز می‌خواست نژادی از سگ‌های چوپان را تولید کند که باهوش، وظیفه‌شناس، فرمانبردار، کاری، چابک، با شهامت و با استقامت باشند.

در دوران رژیم نازی‌ها، سگ ژرمن شپرد تبدیل به یکی از نمادهای "نژاد برتر" شد. هیتلر، هیملر و اکثر ژنرال‌های ارتش سگ ژرمن شپرد نگهداری می‌کردند.

در جنگ جهانی اول دشمنی بین آلمان و انگلیس باعث شد تا "کِنل کلوب" (Kennel club) نام ژرمن شپرد را در منابع رسمی خود خط زده و به "سگ گرگی الزاس" (Alsatian Wolf Dog) تغییر دهد. تصمیم کلوب سگ انگلیس در سال ۱۹۷۷ ملغی شد و حالا باز هم از نام ژرمن شپرد که جوائز بسیاری را هم در هر رقابت این کلوپ کسب می‌کند، استفاده می‌شود.

منبع: دویچه وله

68