سرنوشت عجیب پادشاهان ایران جدید/ از قتل توسط پسر تا فرار به خارج/ چه شد که نظام سلطنت از ایران برچیده شد؟
سرنوشت غالب پادشاهان ایران بعد از صفویه تلخ و خشونت بار است. بیشتر پادشاهان یا توسط پسران و افسران خود کشته شده یا به علت انقلاب یا شورش از سلطنت عزل شدند.
به گزارش خبر فوری، ایام انقلاب همزمان است با نابودی رژیم شاهنشاهی و سلطنت بعد از چند هزار سال. به همین مناسبت بد نیست به این سوال پاسخ دهیم که چرا نظام شاهنشاهی سرانجام در ایران نابود شد؟ از جهات مختلفی به این پرسش پاسخ داده شده است. شاید یکی از مبنایی ترین پاسخ ها تحلیلی باشد که از جانب برخی متفکرین فلسفه سیاسی از جمله سید جواد طباطبایی ارائه داده شده است.
سید جواد طباطبایی معتقد است که سلطنت شاهنشاهی به صورت ایرانشهری و در قالب نوعی ساختار سیاسی منظم در دوران هخامنشایان، اشکانیان و ساسانیان وجود داشت. این ساختار سیاسی با نابودی ایران باستان و وارد شدن ساختار خلافت به داخل ایران در قرون اولیه اسلامی تغییر کرد. در قرون نخستین هجری، هیچ دولت ایرانی قادر به بازسازی این ساختار سیاسی نبود. در دوران رنسانس ایران یعنی صفویه، این ساختار سیاسی تا حدی احیاء شد اما این احیاء کامل و جامع نبود و به صورت ناقص از گور برخواست. همین اتفاق زمینه ساز نابودی سلطنت را فراهم کرد.
توضیح آنکه، در دوران هخامنشیان نوعی ساختار سیاسی منظم در ایران حکم فرما بود. در راس این ساختار، شاهنشاه وجود داشت و در مراتب پایین تر شاهزادگان، اشراف، وزرا و حکام مجلس قرار داشتند. شاه در این سلسله نوعی جبار یا حاکم مطلق نبود بلکه به نوعی شاه شاهان بود و راس هرم ساختاری به حساب می آمد که خود از نظم درونی و سیاسی برخوردار بود. با نابودی این ساختار، بخش های مهمی از این سیستم منظم رو به فراموشی گذاشت.
در زمان صفویه که شاهان سعی داشتند به نوعی ایران را احیاء کنند، این سیستم به صورت ناقص احیاء شد. به این صورت که شاه دوباره در راس هرم سیاسی قرار گرفت اما طبقات دیگر یعنی اشراف، شاهزادگان و وزرا و حکام سایر مناطق بسیار ضعیف بودند و به صورت درستی احیاء نشدند. از این رو، شاه در این سیستم به قدرت مطلقه تبدیل شد. همچنین، در این سیستم جدید ساختاری برای تعیین جانشین و ولیعهد تعریف نشده بود؛ از این رو، شاهان دائما نگران شورش فرزندان خود بودند و به همین دلیل، پیش دستی کرده و بسیاری از فرزندان خود را می کشتند و یا بعد از کور کردن راهی حرم سرا می کردند. این امر باعث می شد از طرفی خود شاه تبدیل به یک دیکتاتور دیوانه شود و زمینه شورش اطرافیان و لشگریان را فراهم کند و از طرف دیگر، فرزندان نیز از دربار، وضعیت کشورداری و ارتش دور بوده و بعد از مرگ پدر و احیانا برادران و تاج گذاری تبدیل به شاهی ضعیف النفس و دور از مبادی کشورداری و حکمرانی شوند.
این تحلیل به خوبی نشان می دهد که چرا اکثر پادشاهان ایران سرنوشت خوبی نداشتند. از زمان سلطنت شاه اسماعیل صفوی تا پایان دوران محمد رضا پهلوی کمتر پادشاهی بوده که به مرگ طبیعی از دنیا رفته و بدون خشونت یا ترور یا شورش و قیام قدرت را به دست دیگری داده باشد. این بازسازی الکن و ناقص سلطنت و بالطبع، قدرت گیری وحشتناک پادشاهان علت اصلی این امر بوده است. در این سیستم نو، پادشاهان تبدیل به دیوانگان شیفته قدرتی می شدند که به زور سعی در حفظ سلطنت خود داشتند و همین امر پایه سلطنت را سستتر میکرد.
مروری بر سرنوشت پادشاهان ایران
بد نیست به سرنوشت همه پادشاهان ایران از ابتدای صفویه تا پایان پهلوی اشاره داشته باشیم تا نظریه بالا را بسنجیم. جدول زیر سرنوشت پادشاهان ایران جدید را شرح می دهد:
نام پادشاه |
سلسله |
سرنوشت |
شاه اسماعیل اول |
صفوی |
مرگ طبیعی |
شاه تهماسب اول |
صفوی |
غصب سلطنت و کشته شدن با توطئه پریخان خانم |
شاه اسماعیل دوم |
صفوی |
به محض رسیدن به قدرت تمام عموها، عموزادگان، برادران و برادرزادگان خودش را به قتل رساند و خود توسط قزلباشان کشته شد |
شاه محمد خدابنده |
صفوی |
توسط پسرش شاه عباس اول عزل شد و در قلعه الموت تا پایان عمر خود در حبس به سر برد |
شاه عباس اول |
صفوی |
بعد از قتل یک فرزندش و کور کردن دو فرزند دیگرش بیمار شد و مزاج عقلی اش به هم ریخت و سرانجام به مرگ طبیعی از دنیا رفت |
شاه صفی |
صفوی |
مرگ طبیعی |
شاه عباس دوم |
صفوی |
مرگ طبیعی |
شاه سلیمان |
صفوی |
مرگ طبیعی |
شاه سلطان حسین |
صفوی |
شورش افغان ها و عزل و قتل توسط محمود افغان |
شاه تهماسب دوم |
صفوی |
عزل توسط نادرشاه افشار و جانشینی شاه عباس سوم که یک کودک بود |
شاه عباس سوم |
صفوی |
عزل توسط نادرشاه افشار |
نادر شاه |
افشار |
بعد از قتل فرزندش دیوانه شد و سرانجام توسط برخی افسرانش کشته شد |
عادل شاه |
افشار |
او در قتل نادر دست داشت. سرانجام در جنگ با برادرش ابراهیم شاه شکست خورده و به دستور او کور می شود |
ابراهیم شاه |
افشار |
شاهرخ میرزا علیه او شورش کرد و سرانجام دستور به قتل او داد |
شاهرخ میرزا |
افشار |
به دستور آقامحمد خان عزل و شکنجه شد و سرانجام درگذشت |
شاه اسماعیل سوم |
صفوی |
او قدرت چندانی نداشت و فقط به صورت صوری سلطنت می کرد. سرانجام در زمان کریم خان زند در اصفهان درگذشت |
کریم خان |
زندیه |
مرگ طبیعی |
زکی خان |
زندیه |
به دست قراولان ایل پایروندمافی کشته شد |
ابوالفتح خان |
زندیه |
توسط صادق خان از قدرت کنار گذاشته شد |
محمد علی خان |
زندیه |
به دست صادق خان و ابوالفتح خان عزل شد |
صادق خان |
زندیه |
بعد از شکست از علی مراد خان خودکشی کرد |
علی مراد خان |
زندیه |
مرگ طبیعی |
جعفر خان |
زندیه |
به دست صید مراد خان کشته شد |
صید مراد خان |
زندیه |
به دست لطفعلی خان عزل و کشته شد |
لطفعلی خان |
زندیه |
به دست آقا محمد خان کشته شد |
آقا محمد خان |
قاجار |
به دست دو تن از آشپزان و خدمه اش کشته شد |
فتحعلی شاه |
قاجار |
مرگ طبیعی |
محمد شاه |
قاجار |
مرگ طبیعی |
ناصرالدین شاه |
قاجار |
به دست میرزا رضا کرمانی ترور شد |
مظفرالدین شاه |
قاجار |
مرگ طبیعی |
محمد علی شاه |
قاجار |
توسط مشروطه چی ها عزل و از کشور اخراج شد و در تبعید جان سپرد |
احمد شاه |
قاجار |
به دست رضا شاه عزل و در فرنگ در گذشت |
رضا شاه |
پهلوی |
بعد از حمله متفقین به ایران از سلطنت عزل و در سنت موریس آفریقای جنوبی درگذشت |
محمد رضا شاه |
پهلوی |
پس از انقلاب اسلامی در سال 1357 از کشور فرار و در مصر درگذشت |
خدا رحمت کنه
بعد از ۵۷ یا در استخر خفه کردند یا با سم کشتند
شما فکر میکنید سرنوشت اختلاس گران ختم به
خیر میشود یا به عذابی در این دنیا مبتلا میشوند
که سوراخ موشی برای خود و اجدادشون یافت
نمیشود بنظر من لحاف و تشکشون به اتیش
کشیده میشود تا نسلشون منقرض بشه
امان ازقدرت که انسان راوحشی ودرنده خومیکند
ملت ایران گول خورد گول یه یکسری گروههای دینی و ملی مذهبی و در سراب آزادی خواهی غرق شد و اکنون در مردابی گیر کرده که خروج از آن آسان نیست
خخخه هنوز نمیدانی چرا انقلاب شد پس در جهلت بمان و خوش باش با آن
شما می دانی ان قلاب برای چی شد.....؟؟؟
گوشه هایی از حماقت ملت ایران به دست خودش..
خدا لعنت کند پادشاهان منحوس صفوی را
افتخارت این باشد که صفوی بودن که قدرت ایران برای چند صد سال بیشتر کردن ولی آن وقت نگفتی چرا ننگ آن باد؟
چه کسی گفته که نظام سلطنت از ایران برچیده شد؟! یعنی نظام آخوندی سلطنتی نیست؟ الان هم نظام سلطنتی برقرار است با این تفاوت که تاج به عمامه تبدیل شده
دقیقا همینه .
تو دیگر چقدر پرت هستی
اولا پادشاهی با نظام دینی فرق دارد دوم حکومت فعلی با رای مردم انتخاب شده و توسط رای مردم که غیر مستقیم هست نفر بعدی انتخاب می شود سوم هم در نحوه اداره کشور توسط مردم انتخاب می شوند که می شود رئیس جمهور
حالا که اینهمه ازرای وانتخابات گفتی ،چرا حاضرنیستند آحاد مردم دریک رفراندوم وهمه پرسی قانون اساسی آزادانه آینده سیاسی خود را انتخاب کنند...
سلطنتی هست ولی نه از نوع ایرانی از نوع عربی!!!
آزادانه چی؟ یعنی سیستم اجازه دهد که هر کس و ناکسی که آن سیستم قبول ندارد بیاید سر کار؟ چی میزنی از این نبوغ که استفاده می کنی؟ یک نمونه ان دولت قبل شد که سیستم را نصف و نیمه قبول داشت گروگانگیری کرد از مردم حالا فکرکن کسی بشود که اصلا قبول نداشته باشد دیگر تو را..! شما اصلا کل حکومترانی در جهان را زیر سوال بردی با این تز روشنفکرنما یا رفراندوم که می گویی ای مردم می خوای این حکومت همچنان باشد یا که باز نشان می دهد در عالم هپروت زندگی می کنی
میشودرییس جمهورکه مثل مردم هیچکاره اند
خبر فوری از بر چیده شدن نظام پادشاهی از ایران می گی. جان عزیز ترین نت از دزدی، غارت. چپاول بیت المال، له کردن طبقه فقیر(پابرهپگان) ادم کشی، دوروغ گویی، به رعیت کشیدن مردم، تبعیض، پارتی بازی.. توجه نکردن به خواست های ملت.. توسط جانشینان خدا بر روی زمین(اخوند ها) هم چیزی بگو اگر غیرت داری
تاریخ و مردم بهترین قاضی هستند.رمز ماندگاری وطن پرستی و راستی و کردار نیک است،به بارگاه و قبر و ظواهر نیست ،شاهانی بزرگ چون کورش کبیر همواره بر جان و قلب هر ایرانی وطن پرست حکمرانی عشق می کنند.نام نیک پادشاهان نیک اندیش نیک کردار شناسنامه هر ایرانی هست.
خوب همه سلسله پادشاهی در ایران وقتی ضعیف شدن توسط سلسله بعدی کنار رفتن و فرقی با هم ندارد ولی چرا پهلوی آخرین شد یک دلیل مهم دارد که اولین و آخرین سلسله پادشاهی در ایران بود که توسط خارجی آمد سر کار و توسط آن ها اداره می شد و به همین خاطر مردم طومار پادشاهان را برای همیشه کنار زدن
سه چیز اگربرمبنای شعور با انها تعامل نشود و ،حق ، درانها رعایت نشود باعث ذلت و بدبختی وهلاکت میشود همسر،ملک،پول...ایا به سرنوشت پیشینیان نمی اندیشید که چگونه هلاک شدند؟انها فقط بخاطراینکه مکرمیکردند و حق رانادیده می گرفتند هلاک شدند..قران کریم.
به نظر من بهترین نظام آن است که همه افراد بتوانند کاندید انتخابات شوند بدون هر گونه فیلتر و بعد مردم آزادانه به هرکس که صلاح دیدند رای دهند و بعد از آن رسانه های آزاد و قوی مرتب بر کارشان نظارت و مردم را در جریان امور بگذارند
بیشعورمگرآغازپادشاهی درایران باصفوی دجال شروع شد؟
عفت کلام داشته باش متنهای نوشته شده برای هر خواننده باید مورد احترام باشد واگر میتوانی وتوانایی لازم را داری جواب با استدلال محکم جواب بده .صبور باش ودشنام ندهید.
در زمان داریوش بزرگ اقتدارشاه وامنیت این قدر بالا بود که خزانه بابل با دونفرسرباز وهشت نفر خدمتکار از بابل به پرسپولیس(تخت جمشید)بدون افراد مسلح انتقال دادند.(کتاب سده های گمشده)
بعضی از ادمها شبیه سوراخهای اول کمربندهستند.همیشه هستند اماهیچ وقت به کارت نمی ایند.
تاریخ.داستان تلخ وشیرین یک ملت نیست.تاریخ علم است وبرای ما روشن میکند که کژیهاوراستی های گذشته ی ملت ها چه بوده است .تاریخ ما رامتوجه اهمییت نقش شخصیت ها در شکل دادن به سرنوشت مردم می کند ومی آموزد که شخصیت های تاریخی در نیک بختی وذلت مردم چه نقشی ایفا می کند
بهترین نظام و بدترین نظام در کار نیست، همه چیز بستگی به آگاهی و شعور و اتحاد ملت دارد، هرچه یک ملت از شعور و اتحاد بالاتری برخوردار باشد، نظام حاکم هم به همان اندازه رام تر و خدمتگزار تر خواهد بود و برعکس، تا وقتی در این مملکت عده ای به خاطر یک کیک و ساندیس، پدر و مادر خود را میفروشند و مردم هنوز اسیر جهل و خرافاتند، حاکمان هم سوار خواهند بود که اگر خر نبود، خرسوار هم نبود
بس نوع حکومت الان دقیقا چی هست فقط اسم عوض کرده از پادشاهی تبدیل شده به آخوندی
فعلا که بخور بخور ببره خبری از مردم نیست که این همه جنگیدن برای چی
دیروز مطلبی راجع به اقتصاد زمان شاه هم بود که حذف شد احتمالا چون نظرات به مذاق بعضیا خوش نیومده دستور به حذف دادن!
مثل اینکه من اشتباه کردم و مطلب مورد اشاره حذف نشده از این بابت از همه دوستان معذرت میخوام
آقای دانشمند بی سواد
در مورد اینکه پادشاهی در ایران پایان گرفته هیچ وقت نمیشه نظر داد و نتیجه گرفت
همین مطلب نشون میده که بی سوادی
در ضمن اکثریت پادشاهان ایران خوشنام بودند و باعث افتخار هم برای ایران و هم برای جهان
بنابراین بابت ازبین رفتن پادشاهی( به خیال خودت) نباید خوشحال بود و این نشون میده که باز نادانی
این بزرگوار مثلا صاحب نظریه,اطلاع درست و پیمانی از تاریخ کلا و از تاریخ ایران خصوصا ندارد اما ظاهرا خودبینی وادارش به نظریه پردازی می کند.سرو ته گفته هایش به هم نمی خورد.
چون قدرشونوندونستیم به این روزافتادیم توچاه.خودکرده راتدبیرنیس که نیس
فقط قدر آخرین پادشاه رو ،،واسلام
اینکه میگید تاریخ وخاطرات گذشته هست برای حال واوضاع مردم تاثیری ندارد ازاینده بگو که مردم نمرده ببینن ارزوهایشان را
ما ملتی شاه ساز و شاه پرستیم فرق نمی کند شاه تاج داشته باشد یا عمامه
شاه فرارنکرد شاه حکومت روبه مردمش تحویل داد وگفت اگه بهتر ازمن روبرای هدایت کشور سراغ دارید خودتون انتخاب کنید مردم هند هم تاشنید برای مردم ایران پیک نوروزی ارسال کرد ۴۳ ساله داریم چیستان حل میکنم شاه کجا خمینی کجا
سپهر بر شده پرویزنی است خون افشان
که ریزه اش سر کیقباد و تاج پرویز است .....حافظ