تصاویری از زیبایی حیرت‌انگیز پرندگان غیرپروازی
زیبایی دلفریب و رنگارنگ پرندگان، از طاووسیان گرفته تا مرغان بهشتی، همواره قربانی امیال ما انسان‌ها بوده است. در این مطلب گلچینی از تصاویر این گونه‌ها و تنوع و زیبایی‌شان را می‌بینید.
پرندگان غیرپروازی (پرندگان سنگین‌وزنی که توانایی پرواز ندارند) دربرگیرنده‌ی شناخته‌شده‌ترین گونه‌ها از قبیل بوقلمون‌ها، کبک‌ها و ماکیان می‌شوند؛ گونه‌های ساکن خشکی که مدت‌هاست به خاطر گوشت و تخم‌شان اهلی شده‌اند. اما بسیاری از اعضای راسته‌ای از ماکیان‌سانان اصلاً شبیه پرندگان معمولیِ روستایی نیستند. طاووس‌های ماده با رنگ‌های باشکوه، قرقاول‌ها با رنگ‌های درخشان‌شان، بلدرچین‌ها با پر‌های پرنقش و نگارشان و گونه‌های زیاد دیگر، جلوه‌های بصریِ هر جنگل و مزرعه‌ای هستند. در بسیاری از موارد، پرندگان نر در به نمایش گذاشتن رنگ‌های درخشان، غبغب‌های گوشتی، شانه‌های برجسته سر و ویژگی‌های دیگرشان با ماده‌ها رقابت میکنند.
جفت‌یابی چنان کار خطیری است که چنین زینت‌هایی تقریباً هیچ کارکرد عملی دیگری جز این ندارند، مانند لکه‌های چشم‌سانِ طاووس هندی. بسیاری از این پرندگانِ زیبا در هر قاره‌ای به جز جنوبگان بخاطر گوشت‌شان شکار می‌شوند در حالی که قلمروی آنها توسط انسان‌ها دچار فروپاشی و کوچک شدن است. به گفته‌ی اتحادیه‌ی بین‌المللی حفاظت از طبیعت، بیش از ۲۵ درصد از ۲۹۰ گونه از ماکیان‌سانان به عنوان گونه‌های در معرض خطرِ انقراض طبقه‌بندی شدند.
جوئِل سارتور، بنیان‌گذار فوتو آرک نشنال جغرافی که برای الهام بخشیدن به حافظان محیط زیست، گوناگونی زیستیِ دنیا را به تصویر می‌کشد، می‌گوید: «حرف آخر این است که هر گونه‌ی پرنده یک اثر هنری واقعی است که در طول هزاران سال پرورش یافته، با این حال بسیاری از آنها امروزه در معرض خطر هستند. من هنوز درک نمی‌کنم. ما چطور ۲۴ ساعتِ شبانه‌روز از نقاشی‌های گالری‌های هنری محافظت می‌کنیم، اما به راحتی اجازه می‌دهیم این آثار زنده‌ی هنری در معرض انقراض قرار بگیرند! این اصلاً قابل‌قبول نیست و من به همین خاطر فوتو آرک را آغاز کردم.»
این طاووس سبز با نام علمی Pavo muticus (تصویر بالا در مرکز حفاظت از تنوع زیستی؛ آنگکور در کامبوج) و خویشاندان نزدیک آن، زمانی در جنوب شرقی آسیا فراوان بودند اما هم اکنون به واسطه‌ی از دست دادن سکونتگاه‌هایشان در رده‌ی گونه‌های در معرض خطر قرار دارند. سارتور می‌گوید: «خوشبختانه مردم با این تصاویر متوجه زیبایی و هوش هر یک از این گونه‌ها خواهند شد. هر یک از این حیوانات می‌تواند الهام‌بخش تغییر باشد، به شرط اینکه ما دست از نابودی زیستگاه آنها برداریم، به آنها توجه بیشتری کنیم و برای حفاظت از آنها دست به کار شویم.»
این یک جفت کبک کاکلی در پارک پرندگانِ سیلوان هایتس در کارولینای شمالی زندگی میکنند. در این پارک، پرندگانِ کمیاب پرورش داده می‌شوند. این کبک‌های کاکلی که زمانی در سراسر جنوب شرقی آسیا رایج بودند در سطح جهانی در معرض خطر نیستند، اما به خاطر جنگل‌زدایی‌های وسیع در سکونت‌گاه‌های بومی آنها در مناطقی از قبیل شبه‌جزیره‌ی مالزی، بسیار کمیاب شده‌اند.
قرقاول طاووسی برنئو (پرنده‌ی تصویر متعلق به یک مجموعه‌ی خصوصی در انگلستان است) در معرض خطر است و به واسطه‌ی جنگل‌زدایی، تنها جمعیت اندکی از آن باقی مانده است. تخمین جمعیت این پرندگانِ خجالتی و گریزان برای دانشمندان کار سختی است، اما این باور وجود دارد که شمار باقیمانده‌ی آنها کمتر از ۲۵۰۰ است. سارتور می‌گوید: «برای من، به نمایش گذاشتنِ تمام کاری که از دستم برمی‌آید، برای جلب توجه مردم به سمت این شگفتی‌هایِ در معرض خطر، بسیار مهم است، آن هم حالا، زمانی که هنوز برای نجات گونه‌ها وقت داریم. در غیر این صورت، چطور می‌توانیم چیزی را که به چشم ندیده‌ایم نجات دهیم!»
مرغان شاخدار در اکثر موارد صورت‌های عریان دارند، اما گردن دراز و عریان و نوک برجسته‌ی مرغ شاخدار لاشخور شبیه کرکس‌ها است، همانطور که در تصویر بالا می‌بینید (باغ‌وحش کودکان لینکولن در نبراسکا). تحقیقات اخیر نشان داده است که این مرغان شاخدار نه تنها در گروه‌های اجتماعی ثابت، بلکه در گروه‌هایی زندگی میکنند که با یکدیگر تعامل دارند و این نشان‌دهنده‌ی نوعِ پیچیده‌ای جامعه‌ای است که به طور معمول فقط میان حیوانات بزرگ‌مغز یافت می‌شود.
طاووس کنگو (مکان عکسبرداری باغ‌وحش هیوستن) به ندرت در حیات‌وحش دیده می‌شود. شاید تنها ۱۰۰۰۰ طاووس کنگو هنوز ساکنِ جنگل‌های بارانیِ رودِ کنگو باشند. اگرچه جمهوری دموکراتیک کنگو از سال ۱۹۳۸ از پرنده‌ی ملی کشورش حفاظت کرده، شکار غیرقانونی و از دست رفتن زیستگاه این پرنده همچنان موجب کم شدن جمعیت طاووس‌های کنگو شده است. اتحادیه‌ی بین‌المللی حفاظت از طبیعت این گونه را به عنوان گونه‌ی آسیب‌پذیر در برابر انقراض فهرست کرده است. برنامه‌های پرورش در اسارت نیز تاکنون موفقیت محدودی داشته‌اند و موجب نگرانی‌هایی برای تنها گونه‌های قرقاول آفریقا شده‌اند.
مطالعات ژنتیک تایید کرده است که ماکیانِ اهلی دنیا اساساً از تبار زیرگونه‌ای از مرغ جنگلی سرخی هستند که حدود ۹۵۰۰ سال پیش در جنوب شرقی آسیا یا چین جنوبی اهلی شده است. در تصویر بالا، یک مرغ جنگلی قرمز نر را می‌بینید که در باغ‌وحش آسام استِیت زندگی می‌کند. این پرندگان، که انقراض آنها را تهدید نمی‌کند هنوز از هند تا اندونزی فراوان هستند و برخی از اقوام وحشی آنها به بخش‌های مختلفی از دنیا از جمله هاوایی بازگشته‌اند.
قرقاول نر مسی با نام علمی Syrmaticus soemmerringii گونه‌ای از سرده‌ی قرقاول‌های دم‌دراز از یک مجموعه‌ی خصوصی
قرقاول-طاووس ژرمِین (حیوانی که در تصویر می‌بینید در باغ‌وحش سَن آنتونیو در تگزاس زندگی می‌کند) با هزارچشم‌های مشهوری تزیین شده که در طاووس دیده می‌شود. طرحِ پر‌های پرزرق و برق این پرنده آنقدر در جذب جفت موفقیت‌آمیز بوده که چندین بار در گونه‌های مختلف ماکیان-سانان تکامل یافته است. مانند بسیاری از پرندگان شکار، این گونه نیز ترجیح می‌دهد بال و پرش را روی زمین بچرخاند. کِوِن مَک‌گوآن، زیست‌شناس آزمایشگاه پرنده‌شناسی کورنل در نیویورک می‌گوید: «اگر تا به حال یک قرقاول یا یک بلدرچین را به پرواز درآورده باشید، حالتی شبیه انفجار به خود می‌گیرد و سپس حدود صد یارد راه می‌رود. تمام این پرندگان برای راه رفتن ساخته شدند.» این گونه به واسطه‌ی عملیات درخت‌بُری و شکار با تله و اسحله نزدیک به انقراض در نظر گرفته شده است.
مرغان شاخدار کلاه‌پوش که شامل ۹ زیرگونه می‌شوند، مانند مرغ شاخدار کلاه‌پوش رایچنوف (که در بالا در پارک پرندگان سیلوان هایتس مشاهده می‌کنید) در سراسر جنوب صحرای آفریقا و کشور جزیره‌ای ماداگاسکار رایج هستند. این مرغان که به خاطر کلاه‌خود استخوانی بالای سرشان به این نام معروف شدند، از پا‌های بلند خود برای کیلومتر‌ها راه رفتن و دویدن روزانه در جستجوی غذا و آب استفاده میکنند. مردم حدود ۲۰۰۰ سال پیش، مرغان شاخدار کلاه‌پوش را اهلی کردند و همچنان برای گوشت و تخم این پرنده تقاضای زیادی وجود دارد.
پشت‌آتشی کاکلیِ (تصویر بالا در باغ‌وحش هیوستن) در جنگ‌های پست بورنئو زندگی می‌کند، جایی که با نابودی گسترده‌ی سکونتگاه روبه‌رو است. اگر چه این گونه به عنوان گونه‌ی در معرض انقراض ثبت نشده، قرقاول رادیانت با بقا در جنگل‌های از کُنده پاک شده و در برخی مکان‌ها با زیستن در مجاورت انسان‌ها، از خود سازگاری امیدوارکننده‌ای نشان داده است. پرندگان نر این گونه برای ادعای قلمرو یا جذب جفت، نمایش‌های باشکوهِ بال‌زنی اجرا میکنند که توام با صدایی شبیه سنجاب است.
قرقاول لِیدی آمهرست در بهشت قرقاول‌ها زندگی می‌کند؛ یک منطقه‌ی حفاظت‌شده‌ی خصوصی در کارولینای شمالی که وقفِ مراقبت و پرورش بسیاری از نادرترین قرقاول‌های دنیا شده است. این پرندگان اساساً در میانمار (برمه) و جنوب شرقی چین زندگی میکنند. این پرنده که نامش برگرفته از گیاه‌شناس و طبیعت‌شناس بریتانیایی؛ سارا آمهرست است وارد حیات وحش بریتانیا هم شده بود، اما آنجا نیز با خطر انقراض مواجه شده است.
دو گونه مرغ اهلی به نام‌های سیلکی و باف اُرپینگتون با پر‌های پرتقالی در لینکولن، نبراسکا که خیره به دوربین نگاه میکنند. با وجود ۳۳ میلیارد پرنده در سرسر جهان، ماکیان تنها گونه‌ای هستند که به طور حتم در معرض تهدید شدن نیستند و شمار آنها در حال حاضر حداقل به نسبت ۴ به ۱ بیشتر از انسان‌ها شده است.
