یافته‌های تازه دربارۀ فسیل گُل ۳۴ میلیون ساله

 سال ۱۸۷۲، دانشمندان یک گل بزرگ فسیل شده در کهربا را در معدنی در روسیه کشف کردند و آن را یک گیاه گل‌ده همیشه‌سبز به نام Stewartia kowalewskii معرفی کردند؛ گیاهی که در حال حاضر منقرض شده است. ۱۵۰ سال این شکوفه‌ی جاودان بدون اینکه مطالعات بیشتری روی آن انجام شود در کلکسیون موزه جای گرفت.

حالا محققان این شکوفه را دوباره بررسی کرده و می‌گویند هویت آن به درستی درک نشده است. آن‌ها با استفاده از فناوری‌های جدید مشخص کردند این گل کلاً متعلق به یک گونه‌ی متفاوت است: Symplocos، یک گونه‌ی گل‌ده که امروزه در جنوب شرقی چین و ژاپن رشد می‌کند. به همین دلیل برای این فسیل نام جدیدی انتخاب کردند: Symplocos kowalewskii.

ریکاردو پرز-دو لا فوئنته، دیرین‌شناس موزه‌ی تاریخ طبیعی دانشگاه آکسفورد گفته است: «نامگذاری جدید این گل نشان‌دهنده‌ی اهمیت بررسی دوباره‌ی فسیل‌هایی است که نخستین بار دهه‌ها پیش مطالعه شدند. اکتشافات جالب تنها در خود سایت‌ها رخ نمی‌دهد، بلکه با مطالعه‌ی دوباره‌ی یافته‌های قدیمی که در کلسکلیون موزه‌ها رازشان پنهان مانده است هم می‌توان به اکتشافات تازه‌ای دست یافت.»

داستان قدیمی این فسیل احتمالاً بین ۳۴ و ۳۸ میلیون سال پیش آغاز شد، در اواخر دوره‌ی ائوسن، زمانی که قطره‌ای از صمغ چسبناک از یک درخت مخروطی نزدیک دریای بالتیک در روسیه‌ی امروزی، بیرون چکید. این ماده‌ی چسبناک یک گل بزرگ پنچ-گلبرگی را پوشاند و به مرور زمان سفت و به کهربا تبدیل شد و سرانجام در اواخر قرن نوزدهم، انسان‌ها در کالینینگراد، روسیه این گل با روکش کهربا را در یک معدن کشف کردند. زمانی این فسیل بخشی از کلکسیون موسسه فدرال علوم زمین و منابع طبیعی در آلمان بود، جایی که درون یک جعبه‌ی شیشه‌ای کنار نمونه‌هایی از صمغ درخت‌های مدرن فراموش‌شده باقی ماند.

سپس، اِوا ماریا سادووسکی، دیرین‌شناس و دیرین‌گیاه‌شناس در موزه‌ی تاریخ طبیعی برلین از زبان یک همکار بازنشسته درباره یک گل فسیلی کهربایی شنید که بیش از یک اینچ پهنا دارد و سه برابر بزرگ‌تر از همتای خود است. سادووسکی تصور کرد همکارش احتمالاً درباره‌ی اندازه‌ی گل اغراق کرده است، بنابراین عازم موزه شد تا خودش از نزدیک این گل فسیلی را ببیند. گیاهانی که روکش کهربا دارند نادر هستند، تنها ۱ تا ۳ درصد ارگانیسم‌های به دام افتاده در کهربای بالتیک گیاه هستند. این موضوع در مورد گل‌های بزرگ‌تر مورد نادرتری است، چون برای پوشاندن یک شکوفه‌ی بزرگ مقداری زیادی صمغ لازم است.

(گل کهربایی بالای تصویر و نگاه میکروسکوپی به گرده‌های آن در پایین تصویر)

وقتی سادووسکی به نمونه‌ی شماره‌ی X۴۰۸۸ نگاه انداخت، کنجکاوی‌اش بیشتر شد و به این فکر افتاد که با استفاده از فناوری مدرن چه اطلاعات تازه‌ای را می‌تواند درباره‌ی این گل فسیل‌شده به دست آورد. کنجکاوی او به نتیجه رسید. سادووسکی پس از برق انداختن کهربا با خمیر دندان و یک پارچه چرمی مرطوب، گل را زیر میکروسکوپ الکترون مطالعه کرد و دریافت علاوه بر اینکه گلبرگ‌ها و پرچم‌های گل حفظ شده‌اند، کهربا ذرات ریز گرده را هم حفظ کرده است.

او با استفاده از یک چاقوی کوچک جراحی کمی از گرده را خراشید تا مطالعات بیشتری را روی آن انجام دهد. سادووسکی و همکارش کریستا شارلوت هافمن با تحلیل گرده و بررسی دقیق آناتومی شکوفه نتیجه گرفتند که دانشمندان قرن نوزدهم هویت این فسیل را به درستی شناسایی نکرده بودند. هافمن که دیرین‌شناس دانشگاه وین است در این باره گفته است: «تنها بزرگ‌نمایی بسیار بالا به ما اجازه می‌دهد جزئیات ریخت‌شناسی ذرات گرده را ببینیم که اندازه‌شان فقط چند میکرومتر است.»

سادووسکی و هافمن نتیجه گرفتند گرده‌ی این گل مشابه گونه‌ی Symplocos درختان و بوته‌های همیشه‌سبز کوچک است. یافته‌های این دو نشان داد این گل از گونه‌های شناخته‌شده‌ی امروزی نیست، با این حال، اعضای امروزی دیگر این گونه هنوز در برخی جنگل‌های مرطوب و مرتفع آسیا رشد می‌کنند. هویت جدید این گل اطلاعات جدیدی هم درباره‌ی جنگل‌های کهربای بالتیکِ ۳۴ و ۳۸ میلیون سال پیش و چگونگی تغییر این ناحیه در هزاره‌های میانی در اختیار محققان قرار داده است. 

رِگان دان دیرین‌بوم‌شناس و دستیار موزه گفته است: «این ذرات کوچک ضبط‌کنندگان طبیعیِ آب و هوا و اکوسیستم‌های گذشته هستند و در سنجش میزان تغییر سیاره زمین در گذشته به خاطر دلایل طبیعی و غیر انسانی مفید هستند و به ما اجازه‌ی درک بهتر میزان اثرگذاری گونه‌های ما بر سیاره را می‌دهند.»