آغاز اعتدال پاییزی و کوتاه‌ شدن روز برای ساکنان نیمکره شمالی زمین

در نقطه اعتدال پاییزی که حدود اول مهر ماه رخ می‌دهد، خورشید از صفحه مداری زمین یا استوای آسمان عبور می‌کند. در این نقطه محور چرخش زمین نه به سمت خورشید مایل است و نه از آن دور. در این زمان مدت زمان روز و شب در تمام نقاط زمین یکسان خواهد بود.

اعتدال پائیزی یکی از دو اعتدالی است که در هر سال رخ می‌دهد و اعتدال پائیزی در نیمکره شمالی همزمان با آغاز فصل پائیز و برابر است با اعتدال بهاری در نیمکره جنوبی که همزمان با آغاز فصل بهار است.

اسدالله قمری نژاد، عضو کمیته نظارت و ارزیابی انجمن نجوم ایران، روز اول مهرماه را روز آغازین مدارس و زنده شدن دوباره شهرهای ایران زمین توصیف کرد و افزود: ابتدای مهر ماه نه تنها روز شروع فعالیت دانش‌آموزان و فرهنگیان فرهیخته میهن ما است، بلکه روز اعتدال پاییزی نیز هست.

وی با اشاره به اهمیت اعتدال پاییزی خاطر نشان کرد: این رخداد به لحاظ علمی و محاسبات نجومی دارای جایگاه ویژه‌ای است و نشان از شناخت دقیق پیشینیان ما از حرکت سالانه خورشید در دستگاه مختصات زمین مرکزی است.

قمری‌نژاد در این زمینه توضیح داد: ما می‌دانیم محور زمین 23.5 درجه نسبت به صفحه منظومه شمسی انحراف دارد و این مهم دلیل اصلی بوجود آمدن فصل‌ها است.

عضو کمیته نظارت و ارزیابی انجمن نجوم ایران ادامه داد: اگر محور زمین، دارای انحراف یا کج‌شدگی نبود، همیشه خورشید به یک حالت به زمین می‌تابید، و آب و هوای مناطق مختلف زمین همواره ثابت می‌ماند.

به گفته این محقق حوزه نجوم، انحراف مداری زمین باعث شده که در طول گردش سالانه خود به دور خورشید همواره چهارفصل را تجربه کنیم.

وی اضافه کرد: ساکنان زمین در دو نیمکره شمالی و جنوبی اثر این انحراف محوری را در کم و زیاد شدن ارتفاع خورشید در آسمان و کوتاه یا بلند شدن طول روز و شب خود مشاهده می‌کنند.

قمری نژاد یادآور شد: پیشینیان بر این باور بودند که خورشید در یک مدار دایره‌ای شکل بر کره سماوی به نام "دایرةالبروج" به دور زمین در حال گردش است و این مدار با استوای سماوی زاویه 23.5 درجه‌ای را می‌سازد.

وی خاطر نشان کرد: این دو دایره عظیم در دو نقطه همدیگر را قطع می‌کنند و در دو نقطه نیز بیشترین فاصله را از هم پیدا می‌کنند. نقاط مشترک به اعتدال بهاری و پاییزی و دو نقطه جدایی به انقلاب تابستانی و زمستانی مشهور هستند.

قمری نژاد با بیان اینکه اول مهرماه و آغاز پاییز در واقع محل قرار گرفتن خورشید در نقطه اعتدال پاییزی است، اظهار کرد: نیمکره شمالی و جنوبی در این روز، شب و روز برابر را تجربه می‌کنند و پس از آن خورشید آرام آرام در مدار خود به سمت انقلاب زمستانی جابجا می‌شود و ارتفاع خورشید برای ساکنان نیمکره شمالی زمین در آسمان کمتر ، طول روز نیز کوتاه‌تر می‌شود.

وی با تاکید بر اینکه پس از گذشت 90 روز خورشید به نقطه انقلاب زمستانی می‌رسد، ادامه داد: مکانی از مدار حرکتی زمین به دور خورشید که طولانی‌ترین شب سال و کوتاه‌ترین روز را خواهیم داشت، شب یلدا و آغاز زمستان در نیمکره شمالی خواهد بود.

منبع: باشگاه خبرنگاران

15