چقدر احتمال فوران آتشفشان دماوند وجود دارد؟

مهدی زارع استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله و عضو وابسته فرهنگستان علوم، با بیان اینکه دماوند از لحاظ سیستم زمین‌شناسی فعال است و امکان فعال شدن آتشفشان دماوند در سال‌های آینده وجود دارد گفت: اما درباره اینکه آیا هم‌اکنون شواهدی مبنی برفعالیت قریب‌الوقوع این قله وجود دارد یا نه؟ باید اعلام کرد که براساس تحقیقاتی که انجام شده شواهدی حاکی از اینکه این قله به زودی فعال می‌شود ازدیدگاه زلزله شناختی و ژئوفیزیکی شواهد فوری وجود ندارد.

استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله با اشاره به این مساله که اصولاً تمام پیشگویی‌های فوران آتشفشانی به دو اصل شناخت کامل زمین شناسی، آتشفشان و استقرار ایستگاه‌های پایشی در دامنه آن استوار است اظهار داشت: با بررسی تاریخی فوران‌های مختلف و تعیین سن دقیق هر مرحله از فوران، می‌توان راجع به تعداد تقریبی فوران‌ها، نوع فعالیت و چگونگی تغییر و تحولات، نظم فوران‌ها و خواب آتشفشان‌ها اطلاع حاصل کنیم.

وی ادامه داد: بررسی ساختمان زمین شناسی آتشفشان شامل: نوع عالیت، جنس سنگها و گازهای خارج شده، تشخیص مناطق گسلی، عمق گسل‌ها، نحوه جریان آب در اطلاف آتشفشانی هستند. به مقدار باران، مقدار آبی که نفوذ می‌کند و بخشی که روی دامنه به جریان می‌افتد وقوف کامل داشت. اساساً آب و نفوذ از شکاف در روزنه‌ها در اعماق بیشتر به بخار تبدیل می‌شود و قدرت انفجاری آتشفشان را افزایش می‌دهد.

زارع ظهار داشت: برای پیشگیری از فوران آتشفشانی، استقرار یک ایستگاه مراقبت در دامنه‌های آتشفشان دومین شرط لازم است. در هر ایستگاه مراقبت افزارهای زیر نصب می‌شود: اول شبکه‌ای از زلزله سنج‌ها که نقش آن‌ها برای زمین شناس شبیه نقش گوشی معاینه برای پزشک است.

استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله گفت: اگرچه آتشفشان‌ها به ندرت با زمین لرزه‌های بزرگ همراه هستند ولی اصولاً زلزله‌هایی که با فوران آتشفشانی در ارتباط‌اند زلزله‌های مداوم بوده و شدت آن عموماً متوسط است.

زارع افزود: به کمک همین زلزله‌ها می‌توان تحولات درونی را دنبال کرد و در عین حال نبض آتشفشان را در دست داشت.

به گفته وی از روی ثبت حرکات مداوم در طی مرحله آرامش و در تمام مرحله بحرانی و در اوج بحران می‌توان به تغییر و تحولات درون آتشفشان پی برد. اساساً باید حالت طبیعی و عادی یک آتشفشان را شناخت تا بتوان به حالت هیجان و ناآرامی آن آشنا شد.

استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله خاطرنشان کرد: امروزه می دانیم که برای شروع فوران میزان لرزه خیزی در اطراف قله به ٧ تا ١٠ برابر افزایش می یابد.

وی در ادامه تصریح کرد: در این پایش ابتدا کانون زلزله ها را مشخص می کنند و سپس پیشروی و صعود تدریجی مواد مذاب را از نظر زمانی و مکانی مشخص می نمایند؛ هنگامی که ماگما در حال صعود باشد خروج گازهای داغ رخ می‌دهد. سنگ‌های مسیر گسیخته می‌شود و در نتیجه زلزله بروز می‌کند. به این ترتیب می‌توان از سرعت صعود ماگما و یا هر عملی که منجر به سوراخ شدن سقف اتاق ماگمایی می شود به پیش بینی انفجار یا فوران احتمالی دست زد.

منبع: باشگاه خبرنگاران

15