چرا برخی از جانوران وحشی را نمی‌توان اهلی کرد؟

این روز‌ها هر کسی دوست دارد حیوان خانگی خودش را داشته باشد و چه بهتر که این حیوان خانگی متفاوت‌تر از چیزی باشد که دیگران دارند. اما گونه‌های جانوری زیادی برای قرار گرفتن در مجامع انسانی مناسب نیستند و نمی‌توان هر جانوری که دلمان می‌خواهد را اهلی کنیم، اتفاقی که به نظر می‌رسد در آینده‌ای نزدیک امکان پذیر بوده و شما می‌توانید حیوان مورد علاقه خود را در خانه داشته باشید.

اهلی سازی واقعی چیزی فراتر از آموزش و رام کردن یک حیوان خاص منفرد است و به درون DNA بسیار سخت کدگذاری شده این موجودات باز می‌گردد. دوستی طولانی بین انسان و حیوان وجود داشته و هر دو طرف از این دوستی و همکاری سود‌هایی برده اند. سگ خانگی غذا و پناهگاه امنی دریافت می‌کند و شما از همراهی، مراقبت و رابطه بسیار نزدیک با او لذت می‌برید. اسب شما از یونجه و گیاه مجانی تغذیه می‌کند و شما نیز به سبک کابو‌های سوار آن می‌شوید و به دیگران فخر می‌فروشید.

صحبت از یک معامله است. انسان‌ها همچنین می‌توانند نجات یک گونه خاص را تضمین کنند: حیوانات خانگی خیلی سریع‌تر و راحت‌تر زاد و ولد کرده و آمار بقای آن‌ها بسیار بهتر از هم جنس‌های آنان در دل طبیعت وحشی است. اما این بدان معنا نیست که هر جانوری که وحشی بوده می‌تواند در آغوش انسان جای بگیرد، زیرا اهلی سازی اکثریت پستانداران امری غیرممکن است. پروفسور جارد دایاموند در این باره می‌گوید که برای اهلی شدن، هر جانوری باید ۶ ویژگی داشته باشد: یک رژیم غذایی متنوع، بلوغ سریع، تمایل به زاد و ولد در اسارت، تعلیم پذیری، اعصاب قوی و طبیعتی که با سلسله مراتب اجتماعی سازگار باشد.

ملیندا زدر، حیات وحش شناس و مردم شناس، این پیش نیاز‌ها را به شکلی موجزتر بیان می‌کند: «چیزی که شما می‌خواهید حیوانی است که وقتی انسانی را اطرافش می‌بیند دیوانه نشود» که به همین دلیل است که تلاش‌های فراوان برای اهلی سازی غزال چموش بی نتیجه مانده است. با این وجود، زاد و ولد انتخابی دقیق، به خصوص در میان جانورانی که با سرعت کمتر از یک مایل در دقیقه حرکت می‌کنند می‌تواند در زمینه اهلی سازی جانورانی خاص منتج به نتیجه دلخواه شود. در یک آزمایش طولانی که در سال ۱۹۵۹ آغاز شد، محققانی در سیبری به رهبری محققی به نام دیمیتری بیلائف موفق به زاد و ولد رام‌ترین روباه خاکستری جهان در این منطقه شدند.

پنجاه و چند نسل بعد، آن‌ها موفق شدند جمعیتی از این روباه‌های خاکستری دوست داشتنی تولید کنند که دم هایشان را تکان داده و خیلی راحت با انسان‌ها کنار می‌آمدند. تیم تحقیقاتی سیبری، اخیراً به بررسی و تسلسل سازی DNA این روباه پرداخته و سعی کرده اند ژن‌های خاصی که مسئول این رابطه دوستانه با انسان و رام شدگی هستند را پیدا کنند که موفقیت‌های خوبی نیز در این زمینه کسب کرده اند. اگر دانشمندان بتوانند ژن‌های را مشخص کنند- ژن‌هایی که در هر حیوانی متفاوت خواهد بود- که ۶ ویژگی بیان شده توسط دایاموند را در کنترل دارند و بتوانند دانش را با تکنیک‌هایی مانند لقاح مصنوعی ترکیب کنند، شاید تمامی موانع بر سر راه اهلی سازی تمامی گونه‌های جانوری برداشته شوند.

زدر می‌گوید: «دانستن این که کدام ژن‌ها رفتار‌هایی که شما دوست دارید دستکاری کنید را کنترل می‌کنند آینده اهلی سازی را رقم خواهند زد، چه خوب باشد و چه بد. به محض اینکه به استفاده از روش‌های ویرایش ژن روی بیاوریم، در نهایت خواهیم توانست تقریباً هر چیزی که بخواهیم را اهلی کنیم». اما تنها به این دلیل می‌توانیم ضرورتاً بدین معنا نیست که باید چنین کاری بکنیم. اهلی سازی در معنای واقعی می‌تواند غیرقابل بازگشت باشد و به تغییراتی دائمی و غیرقابل تصور در حیوانات تحت تاثیر قرار گرفته منجر شود که از آن جمله می‌توان به زاد و ولد افسار گسیخته اشاره کرد.

منبع: باشگاه خبرنگاران

1981