از دختر فردوسی تا پسر مولوی/ شاعرانی که راه پدر را ادامه دادند

در گذشته مرسوم بود که فرزندان یک خانواده، شغل پدر را ادامه دهند؛ مثلاً اگر شخصی نجار بود، معمولاً پسرانش هم به پیروی از پدر نجار می‌شدند (البته این قاعده استثنا هم داشت و کسی مانند خاقانی، شاعر بلندآوازۀ قرن ششم هجری شغل پدرش را که نجاری بود، ادامه نداد و به شعر روی آورد!)، اما شاعری داستان دیگری دارد و از آن‌جا که مهارت و هنری بر پایۀ ذوق و دانش ادبی است، کم هستند شاعرانی که فرزندان آن‌ها راهشان را ادامه داده و شاعر شده باشند. در این نوشتار، به معرفی فرزندان چند شاعر ایرانی پرداخته‌ایم که از ذوق و طبع ادبی برخوردار بودند و اشعاری از خود بر جای گذاشتند یا از پدر پیشی گرفتند.

بهاءالدین محمد، پسر مولوی

بهاءالدین محمد معروف به سلطان‌ولد، فرزند محبوب مولانا، راه پدر را ادامه داد و عجیب هم نیست که زیرسایه نام بلند پدر باقی ماند و هرگز به شهرت و محبوبیت او نرسید. جالب است بدانید سلطان ولد، هم به نثر و هم به نظم آثاری پدید آورده است که از این قرارند: دیوان اشعار، مثنوی‌های سه‌گانه (ابتدا نامه، رباب‌نامه و انتها نامه) و معارف. دیوان اشعار سلطان‌ولد در سه قالب قصیده، غزل و مثنوی سروده شده و کتاب معارف هم، اثری منثور درباره تصوف به زبانی ساده و روان است.

دختر فردوسی توسی

حکیم توس در جایی از شاهنامه از مرگ پسر جوانش در ۳۷ سالگی خبر می‌دهد، اما او دختری هم داشته است که بعد از مرگ پدر، صلۀ سلطان محمود غزنوی را نپذیرفت. این روایتی است که از دختر فردوسی در منابع رسمی، مانند چهارمقاله نظامی‌عروضی آمده، اما طبق نوشتۀ دکتر سجاد آیدنلو، شاهنامه‌پژوه، در مقاله‌ای در مجلۀ پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی (زمستان ۸۸) این دختر در روایت‌های مردمی مانند پدرش ادیب و شاعر هم بوده و مصرع دوم بیت‌هایی را که فردوسی تنها قسمتی از آن‌ها را سروده بوده، تکمیل می‌کرده است.

کمال‌الدین، پسر جمال‌الدین

در تاریخ ادبیات فارسی و در قرن ششم هجری، نام پدر و پسر شاعری به چشم می‌خورد که هر دو از شاعران مهم و تأثیرگذار سبک عراقی هستند؛ جمال‌الدین (پدر) و کمال‌الدین عبدالرزاق اصفهانی (پسر). یکی از مشهورترین اشعار جمال‌الدین عبدالرزاق ترکیب‌بندی است که در وصف پیامبر اسلام (ص) سروده است با این مطلع: «ای از بر سدره شاهراهت/ و‌ای قبۀ عرش تکیه‌گاهت». دیوان اشعار جمال‌الدین حدود ۲۰ هزار بیت دارد. کمال‌الدین، مشهور به خلاق‌المعانی هم قصیده‎سرای بزرگی است که در شاعری از پدرش پیشی گرفت. او شاعری باهوش، دقیق و استادِ آوردنِ ردیف‌های دشوار در شعر بود.

پروین، دختر یوسف اعتصامی

یکی از شاعران معاصر فارسی، پروین اعتصامی است که او هم راه پدرش را پیش گرفت. شاعری که تنها ۳۵ سال زندگی کرد، اما نقش و جایگاهش در ادبیات ایران جاودانه شد. پروین از هفت‌سالگی زیرنظر پدر و بعد‌ها تحت‌حمایت بزرگانی مانند علامه دهخدا و ملک‌الشعرا بهار سرودن شعر را آغاز کرد. بخش عمده شهرت پروین به دلیل به کاربردن فن مناظره در شعر است. یوسف اعتصامی، پدر پروین هم نویسنده، شاعر، ناشر و مترجم بود. او حدود ۴۰ جلدکتاب از نویسندگانی مانند ویکتور هوگو و ژول ورن ترجمه کرده است.

منبع: خراسان

72