ترجمه نهج‌البلاغه به زبان تایلندی برای اولین بار
هادی شریف که برای اولین بار نهج‌البلاغه را به صورت کامل به زبان تایلندی ترجمه کرده معتقد است این اثر، کتابی ارزشمند است که تنها به شیعیان اختصاص ندارد، محتوای نهج‌البلاغه خیر مطلق است و تمام بشریت از همه ادیان و مذاهب از کلام امام علی(ع) استفاده می‌کنند، همین امر باعث شد او مصمم به ترجمه این کتاب به زبان تایلندی شده تا بودایی‌ها هم بتوانند از کلام امام علی(ع) و افکار ایشان بهره ببرند.
در ایام خجسته عید امامت و ولایت غدیر خم، با استاد شریف هادی، مترجم نهج‌البلاغه و دیگر آثار فاخر شیعی به زبان تایلندی گفت‌وگو کرد که حاصل آن از نظر می‌گذرد:
به نظر شما پیام اصلی واقعه غدیر خم چیست و آیا این واقعه فقط مختص مسلمانان و شیعیان است؟
سؤال مهمی درباره واقعه غدیر است؛ این واقعه که در سال هجدهم هجری رخ داد، روز عید مؤمنان است. اما نکته اول درباره پیام اصلی غدیر خم این است که یک واقعه در حقیقت بیانگر یک فلسفه سیاسی مهم است.
روز غدیر یعنی اینکه امام و یا حاکم از سوی خداوند منصوب می‌شود. این سیاستی اسلامی است و اگر امروز نگاهی به موضوع داشته باشیم درمی‌یابیم که شکل‌های مختلفی از حکومت وجود دارد. اما هیچ عدالت کاملی در آنها دیده نمی‌شود. اما واقعه غدیر دلالت بر این دارد که امام از سوی خداوند منصوب می‌شود. این یک نکته مهم در فلسفه اسلامی و سیاسی است.
پیام مهم دیگر غدیر این است که امام و یا حاکم و خلیفه باید صفات کاملی داشته باشد. این نکته مهمی است؛ برای اینکه در بعد سیاسی حکومت با داشتن این صفات کامل است که می‌توان براساس عدالت عمل کرد.
نکته مهم دیگر درباره غدیر خم این است که پس از وفات پیامبر(ص)، امامت اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند و اینکه باید از امام علی(ع) اطاعت شود.
مورد دیگر درباره غدیر خم این است که این واقعه تنها به شیعه اختصاص ندارد؛ برای اینکه در جریان این واقعه علی(ع) به عنوان امام پس از پیامبر(ص) منصوب شد و این امر هم از ناحیه خداوند و امر پیامبر(ص) بوده است.
به همین دلیل تمام مسلمانان، ونه فقط شیعیان، باید پس از پیامبر(ص) از امام علی (ع) تبعیت کند. از سوی دیگر خداوند متعال در قرآن درباره عید غدیر می‌گوید: «الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام دینا». این آیه در روز غدیر نازل شد. پیامبر(ص) هم در این خصوص فرمود: «من کنت مولاه فهذا علی مولاه». پس این آیه برای تکمیل دین برای بشریت نازل شده است.
ضرورت مطالعه نهج‌البلاغه و انس با مفاهیم آن چه بود و چرا تصمیم به ترجمه آن برای تایلندی‌ها گرفتید؟
درباره نهج‌البلاغه، من بر این باورم که این کتابی ارزشمند و مفید است. کتابی از سخنان امام علی(ع) که مطالعه آن باعث می‌شود تا از این سخنان برای زندگی اجتماعی خود بهره ببریم. می‌توانیم نهج‌البلاغه را در سه سطح ارزیابی کنیم؛ اول، بُعد توحیدی است. بخشی از مطالب نهج‌البلاغه درباره توحید است و می‌توانیم از آن درخصوص مسائلی مثل توحید، نبوت، صفات خداوند، معاد و یا حتی اعتقادات مهم استفاده کنیم که همه این امور مبتنی بر عقل بوده و بسیار هم مهم است.
بُعد مهم دیگر نهج‌البلاغه، بعد اخلاقی است و بخش کلمات قصار به اخلاق اختصاص دارد. حتی در بخش نامه‌ها و خطبه‌ها هم به اخلاق پرداخته شده است. فراتر از اخلاق، مباحث عرفانی هم در نهج البلاغه وجود دارد.
بُعد سوم، مبحث عدالت اجتماعی و یا بعد حکومت است. این امری بسیار مهم است. اگر نگاهی به نامه شماره ۵۳ (نامه‌ای که برای مالک اشتر نوشته شده است) بیندازیم، متوجه می‌شویم که این بخش از سخنان امام علی(ع) درباره عدالت در حکومت است. حتی کشورهای عربی و غیر اسلامی نیز از این نامه استفاده می‌کنند. این نامه حتی در تایلند نیز به زبان تایلندی ترجمه شده و بودایی‌ها هم از این نامه استفاده می‌کنند.
در ترجمه سخنان امام علی(ع) به تایلندی، من بر این باورم که نهج‌البلاغه کتابی ارزشمند است که تنها به شیعیان اختصاص ندارد و من بر این موضوع تأکید دارم.
برای اینکه محتوای نهج‌البلاغه خیر مطلق است و تمام بشریت و تمام ادیان و مذاهب از کلام امام علی(ع) استفاده می‌کنند. همین امر باعث شد تا من مصمم به ترجمه این کتاب به زبان تایلندی شوم تا اینکه بودایی‌ها هم بتوانند از کلام امام علی(ع) استفاده و شخصیت ایشان را بشناسند و از سخنان، اخلاق و افکار ایشان بهره ببرند.
به ترجمه نامه امام علی(ع) به مالک اشتر اشاره داشتید که پیش از اثر شما انجام شده بود، آیا ترجمه‌های دیگری از نهج‌البلاغه به زبان تایلندی وجود دارد؟ سبک و روشی که شما در این ترجمه به کار بردید چیست؟
ترجمه دیگری از نهج‌البلاغه به زبان تایلندی وجود ندارد. تنها بعضی از کلمات قصار و یا برخی نامه‌ها به زبان تایلندی ترجمه شده که توسط رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در بانکوک چاپ شده است.
بنابراین ترجمه کامل از نهج‌البلاغه همین اثری است که ما انجام داده‌ایم. درباره سبک و روش ترجمه هم باید بگویم که هدف ما ترجمه ساده و روان برای مخاطبان تایلندی بوده است و به همین دلیل هم از ترجمه فارسی نهج‌البلاغه که توسط سید جمال‌الدین دین‌پرور انجام شده است، استفاده کردیم. همینطور از ترجمه‌ای که توسط علامه محمد تقی جعفری انجام شده است بهره بردیم.
مستحضر هستید متن نهج‌البلاغه مشتمل بر اشارات ادبی و تاریخی فراوان است، آیا در انتقال مفاهیم این اشارات به زبان تایی با مشکلی در ترجمه برخورد کردید؟
ما در ترجمه خود با ملاحظه ابعاد سیاسی و تاریخی و حتی ملاحظات زبان عربی عمل کرده‌ایم. به ویژه اینکه زبان عربی در مرتبه بالایی از بلاغت و معنا قرار دارد. همچنان که به نکات صرفی و نحوی هم توجه داشته‌ایم.
مثلاً وقتی به موضوعی می‌رسیدیم که می‌بایست درباره آن توضیحی می‌دادیم، این توضیح را در پایین صفحه برای آگاهی بیشتر خواننده ذکر می‌کردیم. به همین دلیل در این توضیحات هم اعلام می‌شد که این شرح مترجم درباره یک موضوع تاریخی، سیاسی و یا ادبی است تا خواننده به شکل دقیق و کامل متوجه ابعاد تاریخی، سیاسی و ادبی موضوع شود.
از آنجایی که شما متن نهج‌البلاغه را به زبان تایلندی ترجمه کرده و با محتوای این کتاب آشنا هستید، نظر شما در مورد اهمیت نهج‌البلاغه برای نسل امروز چیست؟
سؤال بسیار مهمی است؛ برای اینکه ما ترجمه را با هدف‌هایی خاص ترجمه کردیم. اول اینکه محتوای عمیق این کتاب در بعد توحیدی و اعتقادی بود.
تا اینکه مسلمانان بتوانند با این محتوای عمیق آن آشنا شوند. نکته مهم دیگر این است جهان امروز به آگاهی سیاسی و تحلیل آن نیاز دارد. انسان امروز باید نهج‌البلاغه را بخواند تا مسائل مهم مربوط به عدالت را درک کند. ضمن اینکه مطالعه این کتاب به حاکمان نیز کمک می‌کند.
نکته سوم و مهم این که بخشی از محتوای نهج‌البلاغه درباره اخلاق است. این بسیار مهم است؛ برای اینکه اکثر مردم در حال حاضر به دنبال این هستند تا به مسائل دنیوی بپردازند و توجهی به مسائل اخروی ندارند. به همین دلیل در بخش کلمات قصار، مطالب بسیار ارزشمندی وجود دارد که به این افراد امکان می‌دهد تا برای بخش دیگری از زندگی خود نیز آگاهی به دست آورند.
من معتقدم که نهج‌البلاغه کتابی زنده است؛ کتابی است که همه مردم دنیا از آن استفاده می‌کنند. حتی غیرمسلمانان هم از سخنان امام علی(ع) استفاده می‌کنند.
به همین دلیل است که ترجمه نهج‌البلاغه اهمیت پیدا می‌کند. ما حتی ترجمه خود را در اختیار رهبر مذهبی بودایی‌های تایلند قرار دادیم و بودایی‌ها هم از این کتاب استقبال کردند که این موضوع در بعد اخلاقی و عرفانی نمود بیشتری داشت.
اهل سنت هم کتاب نهج‌البلاغه را می‌شناسند و وقتی ما آن را ترجمه کردیم، آنها هم از این ترجمه بهره می‌برند. ترجمه این کتاب ۶ سال طول کشید و اکنون هم تمام نسخه‌های آن به فروش رفته است و ما انشاء الله به زودی چاپ جدید آن را منتشر خواهیم کرد.
با تشکر از توضیحات شما. لطفاً به عنوان سؤال پایانی درباره اثر دیگر خود یعنی ترجمه کتاب «امام علی(ع)، صدای عدالت انسانی» اثر جرج جرداق به زبان تایلندی هم برای مخاطبان ایکنا توضیحاتی بفرمایید.
کتاب امام علی(ع) صدای عدالت انسانی نوشته نویسنده مسیحی لبنانی، جرج جرداق، کتابی بسیار ارزشمند است.
اما هدف از ترجمه آن به زبان تایی این است که این اثر به همه مخاطبان حتی غیر مسلمانان کمک می‌کند تا عدالت را از امام علی(ع) بیاموزند. من معتقدم که ترجمه این کتاب برای سیاستمداران تایلندی هم مناسب خواهد بود و از آن استفاده خواهند کرد.
هدف مهمی که ما به دنبال آن هستیم، نشان دادن عدالت حقیقی در کلام و عمل امام علی(ع) است. تمام آنچه امام علی(ع) در زمان حکومت خود انجام داده است، الگویی برای عدالت است و به همین دلیل ما به دنبال معرفی امام علی(ع) به عنوان اسوه حکومتداری هستیم.
