کاسبی با روح و روان مردم

فضای مجازی با رشد و توسعه روزافزونش به طور دائم درحال جابه جا کردن تعاریف و مرزهای حوزه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی است؛ فضایی که هم دارای فرصت‌های بسیار است و هم آسیب‌های فراوانی از دل آن خودنمایی می‌کند. یکی از این آسیب‌ها جولان افراد سودجویی است که حاضرند برای دیده شدن در این فضا دست به هر کاری بزنند.

وقتی سرگرمی هدف می‌شود
در حالی که شرایط تولید صنعتی و کسب و کار سالم در کشور حال و روز خوبی ندارد آن هم در سالی که به نام حمایت از کالای ایرانی نامگذاری شده رسانه ملی در برنامه‌های مختلف با دادن آدرس غلط به جوانان راه موفقیت را شومنی و سلبریتی شدن نشان می‌دهد، برای موفقیت کافی است به هر قیمتی جلب توجه کنید. در سال حمایت از کالای ملی تقریباً هیچ نخبه علمی، دانشگاهی، کارآفرین اقتصادی و جوان موفق در عرصه‌های تولیدی به عنوان الگوهای مناسب و الهام‌بخش جامعه در برنامه‌های صداوسیما دیده نمی‌شوند در عوض تا دلتان بخواهد راه‌ها و روش‌های سلبریتی شدن در تلویزیون به مخاطبان تجویز می‌شود. سرگرمی‌سازی در امریکا یک صنعت است اما کاملاً منطبق با منافع ملی مدیریت می‌شود.

در ایران اما صرف سرگرم کردم مردم اولویت اصلی را دارد و ظاهراً هرگز قرار نیست از دل سرگرم کردن، فرهنگ‌سازی به نفع نیازهای اساسی کشور نیز صورت بگیرد، برای مثال یکی از فینالیست‌های بخش استندآپ کمدی خندوانه در یکی از اجراهای شهری‌اش به شکلی عجیب به جامعه پرستاران توهین می‌کند. «پرستارها، غذا می‌دن، دارو می‌دن، سرم می‌دن، اگر لازم بشه به دکترا...» دلیل این وضعیت را باید در رویکرد خنده درمانی و اصالت سرگرمی صداوسیمای ملی جست‌وجو کرد؛ رویکردی که اخلاق در آن جایگاهی حاشیه‌ای دارد.

یوتیوب تحت کنترل‌تر از آپارات
این وضعیت در بیرون از صداوسیما و فضای مجازی به مراتب بی‌سروسامان‌تر است. در این فضا ساخت دوربین مخفی با استفاده از هر شیوه‌ای در حال رشد است. کلیپ خنده‌دار مردم‌آزاری از این موارد است. در این کلیپ روش‌های مختلف مردم آزاری خیابانی که خنده‌دار جلوه می‌کند ساخته شده و در آن از کیف قاپی از دختران تا ماشین دزدی به چشم می‌خورد. جالب است که این کلیپ‌ها در ایران توسط سایت ویدئو آپارات به اشتراک گذاشته می‌شود و بازدیدهای بالایی هم دارد اما همین موارد در سایت‌های خارجی چون سایت امریکایی یوتیوب به عنوان موارد ضداجتماعی و ضدفرهنگی حذف می‌شود و کنترل بیشتری روی آن است.

همین نظارت‌ها باعث شد تا چندی پیش یکی از به اصطلاح شاخ‌های مجازی که محتوای ویدئوهای او از سوی یوتیوب حذف می‌شد با اسلحه به ساختمان یوتیوب رفته و اقدام به تیراندازی کند؛ عملی که منجر به کشته‌شدن وی نیز شد اما فضای اینستاگرام و آپارات در ایران فضای بازتری در اختیار این افراد قرار داده است.

خط قرمزی وجود ندارد
آیدین زواره‌ای نام فردی است که به واسطه ساخت کلیپ‌های دوربین مخفی در فضای مجازیشناخته می‌شود؛ دوربین مخفی‌هایی که برای جذب مخاطب بسیاری از خط قرمزهای اخلاقی و صد البته حقوق شهروندی و حقوق فردی را زیرپامی‌گذارد. روی صندلی جلوی یک خودرو مردی با نوزادی قلابی در دست نشسته، خانمی از همه جا بی‌خبر در صندلی عقب به عنوان مسافر سوار می‌شود. مرد از صدای گریه بچه عصبانی شده و نوزاد را حین حرکت ماشین از پنجره به بیرون پرتاب می‌کند.

خانم مسافر به طور طبیعی نسبت به این صحنه ساختگی واکنش نشان داده و اقدام به کتک زدن مرد می‌کند و مخاطب باید از دیدن این صحنه به وجد آمده و سرگرم شود. در مورد دیگری راننده تاکسی پس از سوار کردن مسافران مثلاً اقدام به خودکشی با اسلحه کمری می‌کند. خون کله مرد راننده روی شیشه می‌پاشد و واضح است که مسافران از همه جا بی‌خبر قرار است چه واکنشی به این صحنه نشان دهند.

گناه نابخشودنی رسانه ملی
تأسف‌آور اینکه برخی کلیپ‌های آیدین زواره‌ای عید امسال در پربیننده‌ترین زمان پخش رسانه ملی یعنی لحظات تحویل سال در برنامه احسان علیخانی به نمایش درآمده و برای این فرد تبلیغ می‌شود. اخیراً عوامل فیلم «به وقت شام» در اشتباهی که موجب عذرخواهی حاتمی‌کیا هم شد برای تبلیغ این اثر در پردیس کوروش اقدام به اجرای یک نمایش میدانی کردند و این اجرا به طور طبیعی به دلیل ترساندن مردم با اعتراضاتی مواجه شد و حتی پلیس اقدام به بازداشت برخی از اجرا کنندگان این برنامه کرد.

آیا صرفاً نمایش میدانی فیلم «به وقت شام» منجر به ترساندن مردم می‌شود و دوربین مخفی‌های مخوف و گزارش‌های به اصطلاح مردمی که شئونات عمومی را رعایت نمی‌کند موجب جریحه دار شدن و رعب و وحشت عمومی نمی‌شوند؟ اینجاست که باید جلوی برخورد دوگانه برخی رسانه‌ها علامت سؤال ایجاد کرد.

ساخت کلیپ‌های دوربین مخفی از جهت بازی با روح و روان مردمی که از آنها برای ساخت ویدئو سوء استفاده می‌شود باید غیرانسانی و غیراخلاقی تلقی شود و به لحاظ عادی‌سازی فرهنگ ترساندن مردم به هر قیمتی برای خنده و البته کسب پول ضدفرهنگی به حساب آید.

گزارش‌های مردمی نیز یکی از این نمونه هاست، گرفتن گزارش از مردم با طرح سؤالات غیرمتعارفی چون «آیا تا به حال تجربه جنسی داشته‌اید؟» که در آپارات و سایت‌های اشتراک گذاری ویدئو بارگذاری می‌شود نه صرفاً به دلیل طرح موضوع بلکه به دلیل آنکه فکر درستی پشت آن نیست و صرفاً به انگیزه جذب مخاطب از طریق سوء استفاده از یک تابو صورت گرفته قابل انتقاد است. آنچه عجیب به نظر می‌رسد این است که مجوز ضبط ویدئوهای موسوم به دوربین مخفی یا گزارش‌های مردمی غیرمتعارف از چه طریقی اخذ می‌شود یا اصلاً این ویدئوها با مجوز از وزارت ارشاد ضبط می‌شوند یا اساساً نظارتی بر فعالیت‌هایی که به نام سرگرمی‌سازی در فضای مجازی صورت می‌گیرد، انجام نمی‌شود.

منبع: مشرق نیوز

1261