"پنجاه بدر" نشان هویت کشور است/ فرهنگ آشنای قزوین و غریب ایران

مراسم سنتی «پنجاه بدر» چیزی شبیه همان سیزده بدر است که البته به آن اندازه شناخته شده نیست اما در میان مردم قزوین هنوز هم پابرجاست.

قزوینی ها در این روز که به عبارتی پنجاهمین روز از سال جدید است، از خانه خارج می‌شوند و به دامان طبیعت می روند تا شکرگزار خداوند برای نعمت هایش باشند.

مردم در نوزدهمین روز از ماه اردیبهشت هر سال ابتدا به مصلای شهر می‌روند و دعا می کنند، بعد از آن به دل کوه و دشت می زنند و چند ساعتی را با اطرافیان خود می گذرانند به همین دلیل پنجاه بدر یک رسم دینی- آئینی است که هم با باورهای مذهبی مردم سر و کار دارد و هم با اعتقادات آئینی و سنتی شان سازگار است.

اگر تا آن روز از سال باران خوبی آمده باشد مردم در مصلی نماز شکر هم بجا می‌آورند و از خداوند به خاطر نزول باران رحمت سپاسگزاری می‌کنند اما اگر سال کم بارانی باشد نماز استسقاء به جای می‌آورند و طلب باران رحمت می‌کنند.

این آئین در بعدازظهر امروز نوزدهم اردیبهشت برگزار می شود و قزوینی‌ها بویژه ساکنان محله های قدیمی در مصلای قدیمی شهر در خیابان «راه ری» که در میان باغستان‌های سنتی محصور شده گردهم جمع می شوند.

محمد علی حضرتی، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قزوین، مردم قزوین را مردمی اصیل و سرشار از باورهای نیک و زیبا خواند و اظهار داشت: آئین سنتی باران خواهی پنجاه بدر یکی از اصیل ترین سنت‌های قزوین به شمار می‌آید و مردم این شهر اعتقاد راسخی برای شرکت در آن دارند.

برای ما که در سرزمین کم آبی مثل ایران زندگی می‌کنیم دو عنصر آب و آفتاب عمیقاً باشیوه‌ها و الگوی زندگی مردم این کشور درآمیخته است، آب از هزاره‌های پیشین در معابد آناهیتا مقدس بوده و نیاز و ارادت ما به آب از آنجا آغاز می‌شود که در آئین‌های باران خواهی، نماز شکر و پنجاه بدر تداوم یافته است.

وی با تاکید بر ضرورت حفظ واحیای آئین‌های کهن ایران زمین تصریح کرد: امیدوارم با همراهی مردم خوب و اقدام موثر انجمن‌های مردم نهاد، سنت دوست داشتنی نیاکان خود را پاس داشته و نگذاریم در مقابل موج افسارگسیخته بی‌هویتی از دست بروند.

خوردن غذاهای سنتی و تفرج در بوستانها

یکی از بانوان قزوینی در باره سنت «پنجاه بدر» می گوید: پنجاه بدر آئین سنتی و قدیمی مخصوص مردم شهر قزوین است که از گذشتگان به ارث رسیده است.

فاطمه نصراللهی بیان می کند: هرساله در اردیبهشت ماه به همراه اکثر افراد فامیل و خویشاوندان با درست کردن عصرانه به طبیعت می رویم تا هم روحیه ای تازه کنیم و هم بخاطر نعمت های الهی بویژه باران بهاری شکرگزار خدا باشیم.

وی گفت: در این روز خوردن غذاهایی از جمله آش رشته و دُیماج و تنقلاتی چون آجیل و شیرینی باقی‌مانده از عید نوروز، از جمله رسوم این روز در قزوین است.

گفته می شود مردم قزوین با برگزاری این مراسم عمق رفاقت، صمیمیت و میهمان دوستی خود را که تا پنجاه روز بعد از عید نیز ادامه دارد به رخ می کشند و با تداوم این مراسم درصدد ترویج فرهنگی اصیل ایرانی و تقویت رفاقت و خویشاوندی و صله رحم هستند.

حضور خیل عظیم خانواده ها در سرسبزی باغها و دشتهای طبیعی قزوین چشم اندازهای زیبایی خلق می کند و تصاویر به یادماندنی را در تاریخ این منطقه ثبت می کند.

مجتبی عباسی کارشناس مردم شناسی در خصوص ویژگی آئین پنجاه بدر می‌گوید: ثبت ملی این آئین در سال ۸۵ در فهرست میراث معنوی به عنوان اولین پرونده در این بخش اهمیت ویژه ای دارد.

وی بیان کرد: این آئین با طبیعت قزوین سازگار است و این شهر با توجه به اقلیم و نوع پوشش گیاهی خود بیشترین نیاز را در این ایام به باران دارد.

عباسی تصریح کرد: اگر در این ایام باران ببارد محصولات نیاز خود را تامین می کنند و بر اساس گاه شماری باستانی تقریباً مراسم پنجاه بدر همزمان با گاهان بار اول در همین ایام است.

کارکرد اجتماعی پنجاه بدر موجب ماندگاری این آئین است

کارشناس مردم شناسی یادآورشد: یکی از علت های ماندگاری آئین پنجاه بدر در کارکرد اجتماعی آن است و این باران خواهی همچنان جذابیت و کارکرد خود را در میان خانواده های اصیل قزوینی حفظ کرده است.

وی اضافه کرد: از ویژگی های دیگر آیین سنتی «پنجاه بدر» صله رحم است که خانواده ها پس از گذشت ایام عید نوروز فرصت پیدا می کنند تا دوباره یکدیگر را ببینند و دیداری تازه کنند.

عباسی اظهارداشت: این سنت در گذشته بیشتر در میان بانوان رایج بوده و حتی در پشت بام آب انبارها نماز باران خوانده می شده و امروز نیز با همان شدت گذشته با حضور گسترده مردم در مصلی و باغات قزوین برگزار می شود و می تواند برای نسل امروز نیز آموزنده باشد.

تا ساعاتی دیگر آئین سنتی «پنجاه بدر» مانند سالهای قبل با حضور خانواده ها و مردم شهر در مصلی قزوین به پاس تشکر از نعمات الهی از جمله بارش باران برپا می شود و مردم در کنار گشت و گذار وتفریح و شادمانی با دعا و نیایش و شکرگزاری به درگاه خداوند رسمی سنتی را برپا می دارند.

برگزاری این آئین سنتی مراسمی ارزشمند و معنوی و با نشاط است که از گذشتگان به ارث رسیده و حفظ و تداوم آن می تواند به تقویت هویت فرهنگی، آئین ها و سنن ارزشمند کشور کمک کند.

منبع: جام جم

27