اقدام عاملین و آمرین تخریب خانه حاجباشی اراک عواقب قضایی دارد

خانه احمدقلی خان حاج‌باشی اراک که در انتهای خیابان جنت واقع شده است، مربوط به اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی اول است و به توسعه اراک در دوره پهلوی مربوط می‌شود.

این بنا دارای تناسب‌های هندسی طلایی در معماری بود، تزئینات خوبی داشت، بنایی متقارن قلمداد می‌شد و سیستم آبرسانی از قنات شهر را دارا بود و جزء خانه‌هایی با معماری ایرانی در اراک به شمار می‌رفت که در سال 96 به ثبت ملی رسیده بود.

اما شب گذشته بخش زیادی از بنای اصلی خانه حاج‌باشی اراک که در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده بود شبانه تخریب شد، این بنا در آذرماه سال 1396 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید، اما در نیمه آذرماه 96 بخشی از این بنا توسط ورثه دچار تخریب شد.

در اوایل سال 1398 نیز بخشی از خانه به دلیل بارش باران تخریب شد و البته پس از آن پای بیل مکانیکی به بنا باز شد این درحالی است که خانه حاج باشی در حالی شامگاه 19 اردیبهشت ماه تخریب شد که پیش از آن صحبتی در خصوص تخریب به میان نیامده بود.

بنای خانه حاجباشی اراک درحالی توسط شهرداری اراک تخریب شد که این اقدام در ابتدا با ادعای بی اطلاعی رئیس شورای شهر و اعلام اینکه اجازه لازم نبوده از سوی شهردار اراک همراه شد ولی با انتشار تصاویر تخریب و مشخص شدن حضور اعضای شورای شهر از این اتفاق صحبت شهردار و شورا هم تغییر کرد، هرچند شهردار اراک در پاسخی که فرار رو به جلو بود تلاش داشت تا قدمت بنا را کاهش دهد اما استناد موجود از این بنا نشان دهنده قدمت تاریخی این بنا است.

با این حال، میراث فرهنگی استان مرکزی به عنوان متولی اصلی بخش میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی از همان نخستین ساعات این اقدام شهرداری اراک که در کمال تعجب صاف کردن، دیوارکشی و آسفالت این بنای تاریخی را در ظرف یک تا دو روز به انجام رساند، اعتراض رسمی خود را رسماً اعلام کرد.

هرچند این اقدام شهردار اراک که البته از سوی برخی رسانه‌های زنجیره‌ای و فعالان مشخص فضای مجازی، با واکنش و نقد در فضای مجازی و رسانه ای استان مرکزی همراه بود با پیگیری مسائل از سوی میراث فرهنگی استان مرکزی همراه شد تا آنجا که مدیرکل میراث فرهنگی طی نامه ای ضمن اعلام اعتراض به شهدار اراک از چنین اقدامی موارد قانونی کار را یادآور شد.

مصطفی مرزبان، مدیرکل میراث فرهنگی استان مرکزی در نامه خود به شهردار اراک آورده است:

پیرو اقدام شبانه و غیرقانونی شهرداری و تعدادی از مالکین در تخریب بنای تاریخی و ثبتی خانه حاجباشی اراک در تاریخ 19/ 02/ 1400 به آگاهی می‌رساند از آنجاکه اعمال ماده 79 قانون آئین دادرسی به دادخواست این اداره کل مبنی بر رسیدگی مجدد به حکم شعبه بدوی دیوان عدالت اداری درخصوص پذیرش اعتراض برخی از مالکین به ثبت اثر فوق الذکر در فهرست آثار ملی و الغا حکم مذکور براساس مدارک و مستندات جدید ارائه شده در دست رسیدگی قرار دارد.

ضمن داشتن عواقب قضایی برای آمرین و عاملین تخریب بنای موردنظر با توجه به اینکه بنا به شماره 31862 مورخ 10/ 08/ 96 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده، ضروری است براساس الگوی اولیه و مستندات موجود عین به عین احداث گردد.

بدین لحاظ تا زمان رسیدگی به دادخواست این اداره کل در دیوان عدالت اداری، می‌بایست از صدور هرگونه مجوز احداث بنا جهت بنای بنای تاریخی فوق‌الذکر جلوگیری به عمل آید. بدیهی است مسئولیت هرگونه عمل مجرمانه و برخلاف ضوابط و مقررات برعهده اقدام‌کنندگان در این زمینه خواهد بود.

منبع: تسنیم

68