ويراني كشاورزي در بلوچستان؟
راه‌ها و زیرساخت‌های کشاورزی در ۳ استان سیستان و بلوچستان، هرمزگان و خراسان جنوبی در سیل دو هفته گذشته بیش از سه هزار میلیارد تومان خسارت دیده‌اند.
سال ۹۸ با سیل آغاز شد. سیلی که جنوب غرب، غرب، برخی شهرهای شمالی و مرکزی ایران را در بر گرفت. همه چیز را با خود شست و برد؛ از خانه‌ها گرفته تا پل، زیرساخت‌های شهری، احشام، زمین‌های کشاورزی، باغ‌ها و حتی آدم‌ها. این داستان روزهای آغازین فروردین ماه امسال بود. اما نیمه دوم سال هم از خرابی‌های سیل در امان نماند و این‌بار اگر چه مردم برخی شهرهای استان خوزستان روزهایی را با سیل و آب‌گرفتگی معابر گذراندند اما بارش‌های شدیدی که در جنوب شرقی ایران و در استان سیستان و بلوچستان رخ داد تداعی‌کننده سیل روزهای ابتدایی سال ۹۸ در بخش غربی کشور بود. حالا ایران که سال ۹۸ را با سیل آغاز کرد این سال را در ماه‌های پایانی هم سیل‌آسا به پایان خواهد رساند.با این حال آنچه در این میان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است خسارت‌هایی است که هر سیل به بار می‌آورد و پس از بازسازی خرابی‌ها و حمایت از مردمی که در سیل گرفتار آمده‌اند.
جاده‌های غرق شده
جاده‌های شهری و روستایی یکی از قربانیان اصلی سیل در ایران به حساب می‌آیند. یکی از مهمترین و معروف‌ترین جاده‌هایی که بر اثر سیل‌های امسال تخریب شد و تا کنون بازسازی نشده است، جاده قدیم خرم‌آباد به پلدختر است. این جاده تا همین چند سال پیش اصلی‌ترین مسیر شمال به جنوب بود که در زمان رضاشاه پهلوی ساخته شد اما سیل بخش‌های بزرگی از این جاده را تخریب کرد. البته گفته می‌شود ساخت سدهای غیراستاندارد در اطراف این جاده دلیلی بر تخریب آن بوده است. همین موضوع باعث شد تا کمک به مردم سیل‌زده با مشکل روبه‌رو شده و یکی دو روز با تاخیر انجام شود. اما استان سیستان و بلوچستان فقیرترین استان از نظر جاده سازی در کشور به حساب می‌آید. این استان از کمترین راه‌های آسفالت شده و چهارباند برخوردار است. در سیل روزهای گذشته هم غیراستاندارد بودن جاده‌ها باعث شد تا مسیر ارتباطی ۷۰۰ روستا قطع شود. با این حال تلاش‌هایی در جهت بازگشایی راه‌ها انجام شد اما فقط ۴۰۰ راه روستایی برای کمک‌رسانی باز شدند و راه‌های ارتباطی دیگر روستاها هنوز بسته است. معاون راهداری سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای روز سه‌شنبه ۲۴ دی ماه در همین مورد گفته است: «از ۷۰۰ راه روستایی مسدود شده در اثر سیلاب سیستان و بلوچستان، راه ۴۰۰ روستا بازگشایی شده است.»
پیگیریهای سازندگی نشان میدهد مهمترین مسئله درباره سیستان و بلوچستان نامناسب بودن راه‌ها است و حالا در این سیل زیر ساخت‌ها و راه‌های روستایی و شهری تخریب شده‌اند. موضوع این است که سیل تمام شده و مسئله الان در استان سیستان و بلوچستان آب‌گرفتگی و تخریب و خسارت‌های زیادی است که به کشاورزی و باغات این منطقه وارد شده است. زمین و دام‌های مردم از بین رفته‌اند. زمین‌های سیستان و بلوچستان به سختی آب جذب می‌کنند و همین موجب به‌وجود آمدن گودال‌های چند متری شده است. آبگیرها آنقدر زیاد هستند که در بعضی مناطق مثل دشتیاری مردم با قایق رفت‌و‌آمد می‌کنند.
محمد اسلامی، وزیر راه و شهرسازی، روز پنج‌شنبه ۲۶ دی ماه، با حضور در مناطق سیل‌زده سیستان و بلوچستان به خسارت‌هایی که به راه‌های این استان وارد شده اشاره کرده و گفته است: «بر اساس برآوردهای اولیه میزان خسارت وارد شده به راه‌ها، پلها، آبروها و ابنیه فنی راه‌های این استان بالغ بر ۷۰۰ میلیارد تومان است.»
او درباره راه‌های روستایی که در سیستان و بلوچستان دچار تخریب و انسداد شده‌اند گفته: «بیش از ۸۰۰ راه روستایی دچار آسیب یا انسداد شده بود که با همت راهداران و با بسیج امکانات و استفاده از ۳۷۵ دستگاه ماشین‌آلات سنگین و نیمه‌سنگین بازگشایی راه‌ها صورت گرفت. با این وجود اکنون حدود ۳۰ مسیر روستایی به‌طور کامل بازگشایی نشده است و همکاران ما در تلاش برای باز کردن راه‌های باقی‌مانده هستند. روستاهای باقی‌مانده عموماً در مسیر رودخانهها هستند و تا زمانی که آب به‌طور کامل فرو‌کش نکند نمیتوان کار بازگشایی را انجام داد.»
عباسعلی ارجمندی، مدیرکل ستاد بحران استانداری سیستان و بلوچستان گفته است: «بر اساس برآوردهای اولیه سیلاب اخیر افزون بر ۳۳۲ میلیارد تومان به زیرساخت‌های شهری حدود ۲۴ شهرداری این استان خسارت وارد کرده است».
زمین سوخته
زمین‌های کشاورزی و باغ‌ها یکی از بی‌دفاع‌ترین‌ها در مقابله با سیل هستند. کشاورز باید بنشیند و از دور سیلی را که محصول یک سال زحمتش را با خود می‌برد تماشا کند. روز پنج‌شنبه، ۲۶ دی ۹۸ وزارت جهاد کشاورزی درباره خسارت‌های وارد شده به بخش کشاورزی استان سیستان و بلوچستان و برآوردهای انجام شده در این مورد خبری را منتشر کرد. در بخشی از این خبر آمده است: «بازسازی تأسیسات آبی و خاکی کشاورزی شامل قنوات، انهار سنتی و کانالهای آبیاری، بندهای آبخیزداری و استخرهای پرورش ماهی، جاده‌های دسترسی، مزارع و باغات، جایگاه دام، واحدهای مرغداری، تأمین علوفه و اقدامات دامپزشکی از مهمترین اقداماتی است که برای امدادرسانی به کشاورزان و دامپروران مناطق سیل‌زده در دستور کار قرار دارد.
عمده خسارت‌های وارده به بخش کشاورزی در شهرستانهای کنارک، نیکشهر، چابهار، قصرقند، دلگان، مهرستان، سرباز، بمپور، فنوج، سیب و سوران و خاش بوده است. همچنین به علت بسته شدن جاده‌های دسترسی، در حال حاضر تعیین خسارت قطعی امکان‌پذیر نبوده و بررسیهای اولیه گروههای تعیین خسارت، میزان خسارات وارده به زیربخش‌های کشاورزی را حدود ۶۴۰ میلیارد تومان برآورد کرده‌اند.»
آنچه در خبر وزارت جهاد کشاورزی به جز برآورد خسارت احتمالی اهمیت ویژه‌ای دارد اشاره به بسته بودن جاده‌های دسترسی است که بر تعیین خسارت قطعی تاثیر گذاشته است. بنابراین جاده‌ها و راه‌های روستایی در زمان سیل مهمترین بخش را در اینگونه حوادث به خود اختصاص می‌دهند. در نتیجه فقر استان سیستان و بلوچستان در موضوع راه و شهرسازی باعث شده تا خسارات سیل در این استان بیش از سایر مناطق خود را نشان دهد.
اما سیل علاوه بر استان سیستان و بلوچستان در روزهای گذشته خسارت‌هایی را هم به کشاورزی و دامداری استان‌های هرمزگان و کرمان وارد کرده است.
سید محمد موسوی، مدیرکل دفتر مدیریت بحران و کاهش مخاطرات بخش کشاورزی، روز جمعه ۲۷ دی ماه درباره خرابی‌های وارد شده، اعلام کرد: «در پی وقوع سیل اخیر، حدود ۱.۰۰۰ میلیارد تومان خسارت به بخش کشاورزی سه استان سیستان و بلوچستان، هرمزگان و کرمان وارد شده است.»
نابودی باغات موز
علاوه بر کشاورزی، استان سیستان و بلوچستان در زمینه باغداری و پرورش موز هم یکی از استان‌های فعال به حساب می‌آید و منطقه زرآباد که یکی از مناطق درگیر در سیل بود قطب پرورش موز در استان محسوب می‌شود.
مجتبی پیری، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان سیستان و بلوچستان دی ماه سال گذشته، درحاشیه بازدید از مزارع و باغات کشاورزی منطقه زرآباد درباره باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی زرآباد، گفته است: «در این منطقه شش‌هزار و ۶۰۰هکتار زیر کشت محصولات زراعی و باغی است و از میزان دو هزار و۷۰۰ هکتار با تولید ۶۹ هزار تن به محصولات زراعی و سه هزار و ۹۰۰ هکتار با تولید ۷۵ هزار و ۵۰۰ تن به محصولات باغی اختصاص دارد.»
او کشت هندوانه در سطح ۱۵۰۰ هکتار و موز در سطح ۳۵۰۰ هکتار را از عمده تولیدات منطقه برشمرده و گفته است: «تولیدات کشاورزی زرآباد همه ساله علاوه بر بازارهای استان، تهران ، اصفهان ، شیراز ، هرمزگان و کرمان به کشورهای عراق و روسیه و کشورهای حوزه خلیج‌فارس نیز صادر می‌شود. هندوانه، گوجهفرنگی و بادمجان به عنوان شاخص‌ترین محصولات زراعی این منطقه است که در حال حاضر به خارج از کشور صادر می‌شود. افزون بر ۱۱۰ هزار تن موز از ابتدای سال ۹۷ تا دی ماه ۹۷ از سطح باغات این استان برداشت و روانه بازار مصرف داخل کشور شده است. چهار هزار و ۵۰۰ هکتار از سطح باغات جنوب سیستان و بلوچستان به کشت موز اختصاص دارد که چهار هزار و ۱۰۰ هکتار آن بارور و بقیه غیر‌بارور است.» اما باغ‌های این منطقه درست یک سال بعد از صحبت‌های رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان سیستان و بلوچستان درباره محصول این منطقه به زیر آب رفتند و دستخوش خرابی‌های فراوانی شدند.
هاشم شاهوزهی، بخشدار زرآباد درباره خسارات به بار آمده از سیل در این منطقه روز گذشته، به مهر گفته است: «سیلاب اخیر تنها به بخش کشاورزی این بخش نزدیک به ۱۰۰۰ میلیارد تومان خسارت وارد کرده است. بخش زرآباد شهرستان کنارک یکی از قطبهای تولید میوههای گرمسیری در کشور بود به طوری که محصول موز آن نیاز عمده کشور را تأمین میکرد. در فصل کشت محصولات صیفی‌جات بودیم و همه کشاورزان تمام سرمایههای خودشان را برای برداشتی خوب که در نظر داشتند از دست دادند.» بخشدار زرآباد با اشاره به اینکه بخش کشاورزی زرآباد برای چندین هزار بومی و غیر‌بومی شغل ایجاد کرده است، ادامه داد: «به باغات موز خسارت ۸۰ درصدی وارد شده است و منتطر حمایت دولت هستند. الان مهمترین نیاز کشاورزان بخش زرآباد و دیگر مناطق سیل‌زده جنوب سیستان و بلوچستان دسترسی به دستگاههای سنگین جهت باز کردن جاده بین مزارع و لایروبی چاهها است. به زیرساخت‌های بخش زرآباد و دام‌های سبک و سنگین دامداران این منطقه نیز خسارت‌های سنگینی وارد شده است که در حال ارزیابی آن هستیم.»
منبع: سازندگی
69
