مدیر پروژه ایران در گروه بحران بین‌الملل و استادیار دانشکده خدمات خارجی دانشگاه جورج‌تاون مطرح کرد

آیا پیروزی پزشکیان به آرامش در روابط ایران و آمریکا منجر خواهد شد؟

مدیر پروژه ایران در گروه بحران بین‌الملل و استادیار دانشکده خدمات خارجی دانشگاه جورج‌تاون نوشت: اگرچه تصور یک توافق هسته‌ای تازه، دشوار است اما یک دولت اصلاح‌طلب می‌تواند فرصت‌هایی برای کاهش تنش‌ها فراهم کند.

آیا پیروزی پزشکیان به آرامش در روابط ایران و آمریکا منجر خواهد شد؟

علی واعظ در فارین پالیسی در 12 جولای 2024 مقاله ای منتشر کرد که ترجمه آنرا می خوانید:

 برای بسیاری غافلگیرکننده بود که یک نامزد نسبتاً ناشناخته در انتخابات ریاست جمهوری ایران پیروز شد. مسعود پزشکیان، نماینده مجلس و وزیر پیشین بهداشت، که در بیرون کشور تقریباً هیچ شناختی از او وجود نداشت و حتی در داخل کشور نیز شخصیت برجسته‌ای نبود، در مرحله دوم انتخابات در 5 ژوئیه در مقابل سعید جلیلی، نامزد فوق تندرو، پیروز شد.

پیروزی غیرمنتظره‌ی شخصیتی از جناح اصلاح‌طلب- در سپهر محدود سیاسی جمهوری اسلامی—آنهم برای اولین بار از سال ۲۰۰۱—سوالات بسیاری را پیش می کشد: درباره میزان اختیارات او، رویکردش نسبت به بن‌بست هسته‌ای کشور با غرب و توانایی اش در هدایت یک سپهر منطقه‌ای ناپایدار. با توجه به انتقادات صریح او از مسیر کنونی کشور، انتخاب پزشکیان بسیاری از ناظران را شوکه کرد، کسانی که باور داشتند با توجه به جانشینی قریب‌الوقوع رهبر معظم ۸۵ ساله، آیت‌الله علی خامنه‌ای، بعید است که نظام از مسیری فاصله بگیرد که توسط عناصر محافظه‌کارتر آن ترسیم شده بود، عناصری که در سال‌های اخیر به طور فزاینده‌ای قدرت را در چنگ خود گرفتند. اما پرسش ها درباره چگونگی رسیدن ایران به این نقطه، تحت الشعاع گمانه‌زنی‌هایی در این باره قرار گرفت که ایران، از اینجا ممکن است به کجا برود. برخی در غرب احتمالاً از پزشکیان، تصوری مانند پیشینیان اصلاح‌طلب او خواهند داشت: به عنوان گرگی در لباس میش، نمایی معتدل‌تر از رژیمی که جاه‌طلبی‌های هسته‌ای و منطقه‌ای آن تغییر نکرده است. دیگران ممکن است او را به عنوان یک منجی ببینند که مأموریتش بیرون کشیدن ایران از بحران‌های اجتماعی و اقتصادی است و آماده‌ی امتیاز دادن در ازای کاهش تحریم‌های غرب. او کدامیک خواهد بود؟

عناصری چند، می‌تواند به پیش‌بینی مسیر آینده کمک کند. نخستین آن به طبیعت سیاست ایران مربوط می‌شود. رئیس‌جمهور از قدرت مطلق دور است و باید با مراکز متعدد آشکار و پنهانِ رقیب قدرت و نفوذ، که رهبر معظم تنها برجسته‌ترین آن‌هاست، مقابله کند. اول، اصول تغییر نکرده‌اند: آیت‌الله خامنه‌ای همچنان حرف آخر را می‌زند، اختلاف بین او و رئیس‌جمهور تقریباً اجتناب‌ناپذیر است، و کنترل محافظه‌کاران بر تمام نهادهای دولتی دیگر پزشکیان را محدود خواهد کرد. در عین حال، رؤسای جمهور در ایران، تنها یک قدرت نمادین نیستند: تفاوت‌ها در سبک و محتوا میان حسن روحانی، که یک توافق هسته‌ای را با قدرت‌های جهانی مذاکرده و امضا کرد و نیز دست کم نیاز به کاهش برخی محدودیت‌های اجتماعی را شناخت، با ابراهیم رئیسی، که نتوانست آن توافق هسته‌ای را بازگرداند و فشار برای اجرای پوشش اسلامی زنان را دو چندان کرد- کاری که منجر به ناآرامی‌های گسترده در سال ۲۰۲۲ و سرکوبی خشونت بار شد، شاهد این واقعیت است.

دوم، رئیس‌جمهوری تازه، هم یک مزیت یگانه و هم یک نقطه ضعف دارد. او در طول کارزار انتخاباتی اش، از تعهدات مشخصی خودداری کرد و در عوض بر روش حکومتی خود تمرکز کرد و به محدودیت‌هایی که ممکن است به عنوان رئیس‌جمهور با آن‌ها مواجه شود اذعان داشت. با ظاهر نشدن به عنوان شخصیتی که ساختار سیاسی را بیش از حد مختل کند و با کنترل انتظارات اجتماعی، او فضایی برای مانور ایجاد کرده است. با این حال، انتخابات به او یک حمایت ضعیف اعطا کرده، با توجه به یکی از پایین‌ترین سطوح مشارکت در تاریخ جمهوری اسلامی (۴۹.۸ درصد برپایه گزارش رسمی) و این که او تنها یک چهارم آراء واجدین شرایط را به دست آورد. سوم، آنچه پزشکیان می‌تواند در سیاست خارجی به دست آورد بیشتر توسط عواملی خارج از کنترل او تعیین می‌شود تا توانایی و تمایل خودش برای تعامل با دشمنان ایران و بالاتر از همه ایالات متحده. عامل مهمتر نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا خواهد بود. بیشتر پیشرفت‌های دیپلماتیک بین ایران و ایالات متحده از زمان انقلاب ۱۹۷۹—تلاش‌های اولیه برای تنش‌زدایی در اواخر دهه ۱۹۹۰، توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵—در طول دوره دوم ریاست‌جمهوری یک دموکرات رخ داده است.

برخلاف مرحوم رئیسی، که دولت او به طور عمده روابط با غرب را نادیده می‌گرفت، پزشکیان و تیم او قول داده‌اند که یک بازگشایی مجدد به سمت غرب را با روابط در حال رشد با قدرت‌های غیرغربی، به ویژه روسیه و چین، متعادل کنند. با این حال، دیپلمات‌های باتجربه‌ای که احتمالاً در دولت پزشکیان به قدرت بازمی‌گردند، از آنچه که به عنوان کُندی دولت بایدن در طول دوره کوتاه هم‌پوشانی با دولت روحانی در سال ۲۰۲۱ شاهد بودند، ابراز ناامیدی کرده‌اند، چیزی که فرصت بازگرداندن توافق هسته‌ای را از آن‌ها گرفت. دوره دوم ترامپ چالش حتی بزرگ‌تری را ایجاد می‌کند. با توجه به انتقادات مشاوران ترامپ که می گویند بایدن با اجرای ضعیف تحریم‌ها، دست واشنگتن را تضعیف کرده و نیز باور دیرینه‌اش به مذاکره از موضع قدرت، او احتمالاً به سیاست فشار حداکثری خود بازخواهد گشت، کاری که به جای بازگرداندن ایران به میز مذاکره بر اساس شرایطی مطلوب‌تر برای ایالات متحده، آن را به پیگیری تهاجمی تر برنامه هسته‌ای و نمایش قدرت بیشتر در منطقه وادار کرد، تا جایی که ایران و ایالات متحده را در چندین نوبت بین سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ به طرز نگران‌کننده‌ای به یک رویارویی جدی نزدیک کرد.

اعتماد اندکی که در آن زمان وجود داشت به شکل خطرناکی تضعیف شده، که کمترین علت آن خروج ترامپ از توافق قبلی بود. برنامه هسته‌ای ایران به طور قابل توجهی پیشرفت کرده و تحریم‌ها افزایش یافته‌اند

همچنین یک کینه شدید هم میان رهبران ایران و ترامپ وجود دارد، کسی که در سال ۲۰۲۰ دستور کشتن سردار قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را صادر کرد. در همین حال، ایالات متحده بدگمان است که ایران در حال توطئه برای ترور مقامات ارشد آمریکایی به انتقام قتل سلیمانی است.

گسترش جنگ در غزه به بخش‌های دیگر خاورمیانه نیز می‌تواند توانایی پزشکیان برای تعامل سازنده با غرب را محدود کند. اگر خصومت‌ها به درگیری همه جانبه بین اسرائیل و حزب‌الله در لبنان، یعنی جواهر تاج شبکه شرکای غیر دولتی ایران در منطقه، تبدیل شود، این تحول می‌تواند چهره ایران در غرب را حتی سمی‌تر کند، در زمانی که سرکوب داخلی، انتقال سلاح به روسیه، گسترش هسته‌ای مداوم، و زندانی کردن دوتابعیتی‌ها و اتباع خارجی روابط را به پایین‌ترین سطح خود رسانده‌ است.

همین اتفاق می‌تواند پیش بیاید اگر حوثی‌های مورد حمایت ایران در یمن حملات مرزی علیه عربستان سعودی یا امارات متحده عربی را از سر بگیرند و مسیر کاهش تنش که ایران و همسایگان عرب خلیج فارس در سال‌های اخیر دنبال کرده‌اند را وارونه سازند. با این حال، حضور صداهای بیشتری که به اعتدال فرا می‌خوانند در فرآیند تصمیم‌گیری ایران—به ویژه در مقایسه با احتمال ریاست جمهوری جلیلی—یک نکته مثبت است. تصمیمات استراتژیک ایران توسط گروه کوچکی از مقامات ارشد گرفته می‌شود که هم نسبتا از گزند تغییرات در ساختارهای رسمی از جمله نتیجه انتخابات، مصون و در عین حال بازتاب‌دهنده آنها هستند. عدم قطعیت سیاسی در واشنگتن و هرج و مرج در منطقه، فضای زیادی برای ایالات متحده و ایران برای رسیدن به توافق جدید در کوتاه مدت باقی نمی‌گذارد اما آن‌ها حداقل باید تلاش کنند برخی از تفاهمات غیررسمی که در سال ۲۰۲۳ به آن‌ها دست یافتند را احیا کنند، تفاهماتی که هدف آن‌ها محدود کردن پیشرفت‌های هسته‌ای ایران، جلوگیری از حملات به نیروهای آمریکایی در عراق و سوریه، و محدود کردن میزان کمک ایران به روسیه در جنگ علیه اوکراین در ازای دسترسی به بخشی از دارایی‌های بلوکه شده ایران در خارج بود. این امر به بایدن کمک می‌کند تا تنش‌ها با ایران را در سطح پایین نگه دارد و به پزشکیان یک تنفس اقتصادی کوتاه‌مدت می دهد.

این یک راه‌حل موقت خواهد بود. امروز، تصور حصول یک توافق هسته‌ای، دشوارتر از آستانه ۲۰۱۵ است. مواضع دو طرف سخت‌تر شده‌ است: اعتماد اندکی که در آن زمان وجود داشت به شکل خطرناکی تضعیف شده، که کمترین علت آن خروج ترامپ از توافق قبلی بود. برنامه هسته‌ای ایران به طور قابل توجهی پیشرفت کرده و تحریم‌ها افزایش یافته‌اند.

شک و تردید غرب درباره توانایی پزشکیان برای ارائه یک توافق با تردید تهران نسبت به اینکه آیا آمریکا بویژه، می‌تواند یک همزیستی با جمهوری اسلامی را بپذیرد یا قادر به ارائه تخفیف‌های تحریمی موثر و پایدار است، مطابقت دارد. همچنین مهلت کار به سرعت به سر می رسد زیرا قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل که توافق ۲۰۱۵ را تایید کرده در اکتبر ۲۰۲۵ منقضی می‌شود، و غرب را از یک نقطه فشار عمده محروم می‌کند: توانایی نگه داشتن ایران تحت فشار با تهدید به بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی که در سال ۲۰۱۵ لغو شدند.

با توجه به نگرانی‌های قابل‌درک ایران از اینکه یک دولت دیگر ترامپ، هر توافقی که اکنون مذاکره شود را کنار گذارد، و همچنین سمی بودن چهره ایران در سیاست داخلی آمریکا، دولت بایدن قبل از نوامبر در موقعیتی نیست که با دولت پزشکیان در یک فرآیند آینده‌نگر برای یافتن یک راه‌حل دیپلماتیک پایدارتر برای بحران هسته‌ای و سایر نقاط اختلافی، وارد تعامل شود. این وظیفه بار دیگر بر دوش اروپایی‌ها خواهد افتاد که از سال ۲۰۰۳ هدایت مذاکرات هسته‌ای با تهران را بر عهده داشته‌اند.

اولین فرصت برای مذاکرات جدی در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک در سپتامبر خواهد بود. فراهم کردن زیرساخت‌ها می‌تواند به یک دولت دموکرات آینده در آمریکا، کمک کند تا پس از انتخابات نوامبر پیشرفت سریعی داشته باشد. در صورت ریاست جمهوری دوم ترامپ، چنین زیرساختی ممکن است حداقل به او یک گزینه ارائه دهد: یافتن یک ترتیب متقابل مفید با تهران یا خطر یک رویارویی خطرناک دیگر که تنها به گرفتار شدن بیشتر واشنگتن در خاورمیانه خواهد انجامید.

چشم اندازی که با انتخاب پزشکیان نمایان شده، ممکن است به واقعیت تبدیل شود یا ناکار شود. در شرایطی که وی کارش را آغاز می کند و در برابر با چالش‌های داخلی و خارجی بسیاری می‌ایستد، بهتر است که ایالات متحده و اروپا با رئیس‌جمهور پزشکیان تعامل سازنده ای داشته باشند، به او تسهیلات اقتصادی محدودی ارائه دهند و دست کم این گزینه را بیازمایند که آیا دولت او می‌تواند سیاست ایران را در داخل و خارج از کشور چرخش دهد یا نه.

منبع: اخبار روز آزاد
شبکه‌های اجتماعی
دیدگاهتان را بنویسید

نظرات شما - 35
  • ناشناس
    7

    اگه جلیلی و زاکانی و قاضی زاده و دارو دسته کفن پوشان بگذارند همه چی درست میشه

    نظرات شما -
    • ناشناس
      4

      ملت و کشور را بخاطر آمریکا علاف نکنید..

    • ناشناس
      5

      آن برجام که واگذاری منافع ملی ایران بود آمریکا را حریص تر کرد تا برجام 2 و 3 را بخواهد و تحریم بیشتر این که چیزی در چنته ندارد و خودش را هم مدام قایم می کند پشت متخصص یا رهبری!!!

  • حسن . بیسواد.
    2

    سعادت در تعامل با دنیاست.

    نظرات شما -
    • ناشناس
      2

      برای کسی که باغ و مزرعه اش را آسفالت و صاف کرده

    • حسن ستار
      9

      جماعت بی خردومتوَهم و.. سعادت رانمیدانددرچیست

  • پوتین
    5

    خیر،
    چون در ایران سیاستهای کلی را کسی دیگر تعیین میکند، رییس جمهور فقط مجریست

  • ناشناس
    6

    خیر ! چون آقای دکتر پزشکیان نقشی نخواهد داشت و بیستر جنبه نمادین دارد!!

  • ارسلان
    2

    میشه با اتکاء بر خدا و ملت و البته حمایت کل نظام میشه با هر کسی مراوده داشت شرطش اینه که دست از شعار و خود فریبی و مردم فریبی برداریم و مثل دیگر کشورها در اطراف خودمون که هم عزت دارند هم ثروت و هم تمام ارزشهای دینی و اجتماعی خود را حفظ کردند با دنیا تعامل داشت میشه هم قدرت سیاسی داشت هم نظامی هم اجتماعی میشه بدون حاشیه فقط کافیه به متن مردم بازگشت تا همه مسائل تضمین بشه

    نظرات شما -
    • ناشناس
      2

      اطراف چه دینی دارند جلوی آنهمه قتل سکوت کردند غزه دل آدم را زنده می کند شما ها مایه دلگیری هستید

    • ناشناس
      3

      اطراف نشستند تا بچه ها در غزه از گرسنگی ناله کنند دین می گی مرده شور دین تو و اطراف آت خاک مردم اروپا تو‌ سر موذی ها

  • داریوش اقبالی
    0

    رفیقان دوستان ده ها گروهند که هر یک در مسیر امتحانن گروهی صورتک بر چهره دارند به ظاهر دوست اما دشمنانند گروهی وقت حاجت خاک بوسند ولی هنگام خدمتها نهانند گروهی خیر و شر در فعلشان نیست نه زحمت بخش و نه راحت رسانند گروهی دیده ناپاکند هشداررررر نگاه خود به هر سو می دوانند بر این بی عصمتان ننگ جهان باد که چون خوکند و بل بدتر از آنند

    نظرات شما -
    • حسن ستار
      2

      درودبرشما بااین مطلبی نوشتی
      احسنت

  • ناشناس
    8

    اشناالله درست میشه چون برای پزشکیان منافع ملتش مهمه البته به شرطی که یعضی از کاسبان تحریم بگذارند که انشاالله اونها هم اگر ادامه دهند با خشم ملت روبرو میشن

  • سید حسین
    6

    جواب این کار را در زمان روحانی گرفتیم . بقیه اش توجیه ه

    نظرات شما -
    • ناشناس
      0

      گذاشتن؟ یک موشک هوا کرد یکی سفارت اتش زد ….

  • ناشناس
    5

    اگر با آمریکا رابطه برقرار بشود دیگه نمی توانید
    تو قرارداد ها پنج میلیون یورو پول جای بگردید
    شما اصلاح‌طلبان مثلی آفتاب پرست حی رنگ
    عوض می کنید برای مردم هم بشتر از ساندیس
    قائل نستید ۳۲ سال مثل کنه چسبیدید
    به اقتصاد ایران یکم به فکر مردم هم
    باشید

  • ناشناس
    10

    پیراهن خونی نوجوانان غزه مایه آرامش بعضی هاست از انموقع هی آمریکا آمریکا می کنند

    نظرات شما -
    • ناشناس
      3

      هرچه می کشیم از امثال کوته فکر ها و متوهمین مانند شماست

    • ناشناس
      2

      مرگ برکاسبان تحریم شما زمین فروختید وکودک راسپرکردید برای بچه دزدی واسیروغارت ننگ برمقاومت منخله

    • ناشناس
      1

      تف به اصول مشاوره منحرف فرویدی قرص شادت که همان قرص اکسه

    • ناشناس
      1

      اسمش را هر چه بذاری در دنیا کشتن نوزاد و سر بریدن جرمه کثافت

    • ناشناس
      2

      بچه دزدی از بیسوادی تو برمی خیزد ....اسراییل. صدای ضبط نوزاد از خرابه پخش می‌کرده و سرباز غزه کمک میرفته می کشته تو در شیراز میرقصیدی عید می‌گرفتی بچه خیال آت نبود

  • ناشناس
    1

    خذا کند با دنیا صلح و دوست باشن مردم خسته شدن از این وضع خسته ذله از این همه فشار زور دروغ گرانی فقر

  • چای دبش باغ ازگل
    3

    آهای دنیا خوب گوش کنید ما مردم فرودست جامعه ایران زمین ب پزشکیان رأی دادیم که تندروها برای بار دوم حکومت را در دست نداشته باشند!!! بدترین بی عدالتی در دولت سیزدهم شکل گرفت حتی ب سفره کوچک شده مردم هم رحم نکردن!!! آشتی با آمریکا آشتی با جهان است!!! از طرف روسیه و چین هیچ آبی برای مامردم ایران زمین و وطن عزیزمان گرم نخواهد شد!!!

  • چای دبش باغ ازگل
    3

    اگر رییس جمهور واقعی ملت شریف ایران زمین باشد در سیاست خارجه می‌تواند مستقل عمل کندو با غربی ها توافق برجام را عملیاتی کنند!!! اگر هم مثل قبلی ها مترسک سرجالیز باشد........!

    نظرات شما -
    • ناشناس
      2

      برای ادای نوکری هم تو را بفرستند

  • متفاوت
    0

    درشرایطی که از نتیجه عملکردهای گذشتگان تاکنون پیش آمده باورکنید مرغهای شهرما یک پا بیشترندارند هرکه به جز این بیاندیشد اشتباه محاسباتی کرده است.

  • تلمبه
    0

    در دو روز عمر کوته سخت جانی کردم با همه نامهربانان مهربانی کردم همدلی هم آشیانی هم زبانی کردم بعد از این بر چرخ بازیگر امیدم نیست نیست آن سر انجامی که بخشاید نویدم نیست نیست هدیه از ایام بجز موی سفیدم نیست نیست

  • ناشناس
    2

    روابط ایران وآمریکاهرچه قدردوره خاتمی وروحانی خوب شدالان هم میشه

    نظرات شما -
    • چای دبش باغ ازگل
      0

      این آقای دکتر مسعود پزشکیان است نه آقای خاتمی ونه حسن کلید ساز!!! اگر جلیلی و آدم هاش بزارند رییس جمهور از وظایف قانونی خود استفاده کند!!! طبق قانون رییس جمهور می‌تواند تفاهم نامه همکاری بین کشورهای جهان امضاء کند!!! دخالت کردن در امور برجام ممنون برادران تندرو حسود!!!

  • عاشق وطن
    0

    تا رياست جمهوري آمريكا بايد صبر كنيم ، فعلا در آمريكا يك جنگ داخلي پنهان در جريان هست .

  • ناشناس
    0

    نمیدونم چرا شوروی وچین حشره خورجنین خورمیتونن برای ایران دشمن نباشن اماامریکرکا دشمن است به خداهمش توهمه آمریکا ازاونها بدترنیست

  • ناشناس
    0

    اگردولت سایه و امثالهم اجازه بدهند!

  • ناشناس
    1

    انشاالله به زودی دهان قاچاقچیان قرص اکس جهانی به اسم درمان در اسراییل و سوزانندگان نوزاد یک روزه غزه را سرویس خواهیم کرد ...نتان اروپا نمی ره می ترسه دستگیر بشه

اخبار مرتبط سایر رسانه ها

    تمامی اخبار این باکس توسط پلتفرم پلیکان به صورت خودکار در این سایت قرار گرفته و سایت خبرفوری هیچگونه مسئولیتی در خصوص محتوای آن به عهده ندارد

    اخبار سایر رسانه ها

      تمامی اخبار این باکس توسط پلتفرم پلیکان به صورت خودکار در این سایت قرار گرفته و سایت خبرفوری هیچگونه مسئولیتی در خصوص محتوای آن به عهده ندارد