گزارش میدانی از بازار میوههای خارج از مغازه؛
مشتری‌های دست دوم
میوههای دورریز در سبدهایی جدا از بقیه میوهها در پیاده‌رو قرار می‌گیرند برای مشتری‌های دست دوم. مشتری‌هایی که به گفته میوه‌فروش‌ها در یک سال تعداد آنها ۲۰درصد افزایش داشته و «درآمدش جزئی از دخل شده است».
قیمت میوه از تابستان گذشته افزایش دوبرابری داشته آن هم درحالی‌که بر اساس آمار مرکز آمار ایران میزان تورم مردادماه نسبت به مدت مشابه در سال گذشته ۴/ ۳۰ درصد افزایش داشته است. میوه‌فروش‌ها می‌گویند که اغلب مشتری‌های میوههای دست‌دوم زن‌های میانسال یا پیر هستند و اگر میوه را از میوه‌فروش‌های محلههای بالاتر تهیه کنند شانس خرید میوه‌ای که در محلههای پایین‌تر میوه دست‌دوم نیست را پیدا می‌کنند: «الان میوه خیلی گران شده و تعداد این مشتری‌ها هم بیشتر. معمولا آخر وقت برای بردن ضایعات میوه می‌آیند و بعضی هم با بهانه‌هایی مثل رب آن میوهها را برمیدارند اما مگر با یک کیلو می‌توان رب درست کرد؟»
تعدادشان بیشتر شده
میوه‌فروشی در خیابان اسکندری مشتری‌های میوههای «دورریز» را «خانه‌دار» معرفی می‌کند و درباره تعداد آنها می‌گوید: «این اواخر افتضاح شده! حتی بعضی از مشتری‌های خودم هم خواهان این میوهها هستند، آدم‌های آبرومندی که زمانی میوه خوب می‌خریدند اما الان وسعشان نمی‌رسد. من هم میوه‌هایی که داخل مغازه برای فروش گذاشته‌ام را به قیمت خرید به آنها می‌فروشم.» او میوههای بیرون از مغازه را «کمتر از نصف» می‌فروشد و می‌گوید: «گاهی اوقات میوه را رایگان می‌دهم. قدرت خرید مردم پایین آمده، اینکه کسی درآمد پایین داشته باشد و نتواند میوه بخرد طبیعی است اما اینکه مشتری‌های قبلی الان خواهان میوههای دورریز هستند اتفاقی است که نمی‌توان به راحتی با آن کنار آمد.» او می‌گوید که بیشتر خریداران میوههای دورریز را می‌شناسد و «مشتری‌های دست دوم او هستند». میوه فروشی در میدان تره‌بار خیابان جمهوری درباره مشتری‌هایی که برای این میوهها سر می‌زنند می‌گوید: این مشتری‌ها معمولا «زنانی هستند که سن بالایی دارند» و از ظاهرشان نمی‌توان تشخیص داد که میوه درجه اول می‌خواهند یا درجه چندم، اگر بیرون ببینمش تشخیص نمی‌دهم که توان خرید میوه درجه یک را ندارد. او می‌گوید که این میوهها را تا یک سوم یا یک چهارم قیمت واقعی به آنها می‌فروشد: «بعضی هم همان بیرون میوه را می‌برند و اصلا داخل مغازه برای خرید نمی‌آیند که ما هم ندید می‌گیریم، اگر داشت حتما خرید می‌کرد. بعضی‌ها هم جلوی مشتری نمی‌گویند چه‌کار دارند، صبر می‌کنند مغازه کمی خلوت شود و بعد به بهانه رب یا لواشک میوه را می‌برند. معمولا هم سیب‌زمینی و پیاز و گوجه می‌برند اما اگر میوه‌ای هم بیرون بگذاریم می‌برند.» او می‌گوید که حداقل روزی ۷ یا ۸ نفر درخواست میوه مجانی می‌کنند و تعداد کسانی که پول میوه را می‌دهند بیشتر است: «روزی ۱۰ تا ۱۲ نفر راحت مشتری دست دوم داریم که اخیرا تعدادشان بیشتر شده، اگر بگویم دوبرابر شده دروغ نگفتم.»
جزئی از درآمد دخل
جوادی که میوه‌فروش محله امیرآباد است هم می‌گوید: «خیلی وقت‌ها میوه اصلا دورریز نیست فقط چون از جنس روز کیفیت پایین‌تری دارد می‌گذاریم خارج از مغازه، حتی بعضی وقت‌ها خودم از همین میوهها می‌برم خانه.» او که شاگرد مغازه است یک هلو را از سبد میوههای پیاده‌رو برمی‌دارد: «این میوه هیچ مشکلی ندارد، نه خراب است و نه زیادی رسیده، فقط میوه دیروز است اما خیلی از مشتری‌های اینجا از این میوه نمی‌خرند.» جوادی میوههای پیاده‌رو را یک سوم تا یک چهارم قیمت می‌فروشد: «وضع مردم اینقدر خراب شده که اصلا بحث قیمت نیست، اگر کسی پول داشته باشد خب با قیمت پایین میوه را می‌فروشم اما اگر کسی مجانی هم بخواهد می‌تواند ببرد.» او می‌گوید که در یک سال گذشته میزان مشتری‌های میوه دست دوم ۲۰درصد بیشتر شده و «عملا جزئی از درآمد دخل است». جوادی همزمان که کیسه یکی از مشتری‌ها را روی ترازو می‌گذارد می‌گوید: «معمولا ساکن این محله نیستند، بیشتر مشتری گذری‌اند. پیش آمده که مشتری خودم برای رب یا گوجه سفارش داده و من هم کنار گذاشتم، البته آنها بالای ۱۰ کیلو می‌گیرند و خرید مشتری‌های گذری یک یا دو کیلو است.» میوه‌فروشی دیگری در این محله تاکید می‌کند که «این مشتری‌ها ساکن اینجا نیستند و گذری‌اند.» طالبی می‌گوید: «بیشتر زن‌ها برای خرید میوههای دست دوم می‌آیند و از ظاهرشان می‌توان فهمید که چه می‌خواهند.» او میوههای پیاده‌رو را یک سوم قیمت می‌فروشد و روزانه ۵۰کیلو فروش دارد: «بعضی میوههای شکسته یا زیاد رسیده یا ریز را در پیاده‌رو می‌گذارم که میوههای بدی نیستند، فقط فروش ندارند.»
میوه با ترکیبات مضر
دکتر ضیاءالدین مظهری متخصص تغذیه درباره مصرف میوههای دست دوم و دورریز گفت: اصولا اگر میوه از حالت سلامت و اولیه خارج شود یا به اصطلاح قهوه‌ای شود و رنگ عوض کند، به سبب تغییراتی که در ترکیب میوه ایجاد می‌شود دیگر قابل مصرف نیست و برای سلامتی ضرر دارد. او افزود: متاسفانه با توجه به قدرت خرید پایین مردم و شرایط اقتصادی، استفاده برخی اقشار از این میوهها افزایش یافته و لازم است رسانه‌های مختلف مخصوصا صداوسیما در این خصوص مصرف‌کنندگان را آگاه کنند. مظهری با بیان اینکه کپک‌ها می‌توانند به مرور باعث فجایع تغذیه‌ای شوند گفت: برای مثال برخی کپک روی رب‌گوجه را برمیدارند و از مابقی آن استفاده می‌کنند که صحیح نیست. کپک‌ها در مواد رسوخ می‌کنند و عملا ترکیبات را تغییر می‌دهند که این ترکیبات هرکدام به گونه‌ای برای سلامتی مضر هستند. به گفته این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران حتی عواملی مثل ریزگردها روی میوه اثر سوء می‌گذارند. مظهری گفت: در شرایط کرونایی امکان نشست ویروس روی میوه به جهت رفت‌وآمد افراد در پیاده‌رو وجود دارد. همچنین باتوجه به شلوغی و تردد ماشین‌ها در خیابان، کلی از فلزات سنگین و ریزگردهایی که در هوا معلق است روی میوه می‌نشیند و چون معمولا پوسته حفاظتی میوه دست‌دوم آسیب‌دیده است، این ذرات نفوذ بیشتری در میوه می‌کنند، به‌گونه‌ای که با شستن و ضدعفونی نیز قابل مصرف نمی‌شود. میوه دورریز را باید دور ریخت و همان‌گونه که گفتم ترکیبات میوه تغییراتی می‌کند که برای سلامتی مفید نیست.
منبع: دنیای اقتصاد
70
