چگونه نیمه هادی‌ها به نقطه اشتعال تبدیل شدند؟/ مبارزه برای حیاتی‌ترین فناوری قرن بیست و یکم

در حالی که "جانت یلن" وزیر خزانه داری ایالات متحده در تلاش برای برقراری روابط اقتصادی پایدار راهی پکن می شود نحوه هدایت جنگ رو به رشد تراشه بین چین و ایالات متحده در دستور کار اصلی امریکا قرار دارد. علیرغم اقدامات دیپلماتیک هر دو طرف نشانی از تسلیم شدن در رقابت در عرصه فناوری پیشرفته بین دو ابرقدرت دیده نمی شود. پکن روز دوشنبه لحن خصمانه ای را همزمان با تصمیم یلن برای سفر به چین در پیش گرفت و محدودیت هایی را برای صادرات دو ماده معدنی که به گفته ایالات متحده به منظور تولید نیمه هادی ها و سایر فناوری های پیشرفته ضروری هستند تعیین کرد. روزنامه "گلوبال تایمز" رسانه دولتی چین روز چهارشنبه نوشت:"هیچ دلیلی وجود ندارد که چین در حالی که از پیشرفت در حوزه توسعه فناوری منع می شود به استخراج منابع معدنی ادامه دهد".

به گزارش گاردین، این اقدامات در حالی صورت گرفت که بنا به گزارش ها دولت بایدن در حال آماده شدن برای گسترش محدودیت های خود در زمینه فروش ریزتراشه های پیشرفته به چین است.

چرا امریکا نگران است؟

نگرانی واشنگتن دوگانه است. اولین مورد این است که ارتش آزادیبخش خلق چین می تواند از نظر قدرت کلی از ارتش ایالات متحده پیشی بگیرد. دومین نگرانی آن است که ارتش چین می تواند از فناوری ایالات متحده برای انجام این کار استفاده کند. "شی جین پینگ" رئیس جمهور چین به ارتش آزادیبخش خلق چین دستور داده تا سال 2049 میلادی یعنی صدمین سالگرد حکمرانی حزب کمونیست چین به ارتشی در سطح و رده جهانی تبدیل شود. بخش بزرگی از این هدف توسعه تسلیحات خودمختار از جمله موشک های مافوق صوت و استفاده از هوش مصنوعی برای طیف وسیعی از کاربردها از جمله جنگ الکترونیک را شامل می شود. مشخص نیست که چین تا چه اندازه به این هدف نزدیک شده است. براساسا گزارش سالانه وزارت دفاع ایالات متحده در مورد قدرت نظامی چین ارتش آزادیبخش خلق چین به دنبال کسب نسل بعدی قابلیت های رزمی است که با استفاده گسترده از هوش مصنوعی و سایر فناوری های پیشرفته در هر سطح از جنگ تعریف می شود.

با این وجود، در حالی که چین در برخی از کاربردهای هوش مصنوعی مانند تشخیص چهره در سطح جهانی به کشوری پیشرو تبدیل شده صنعت داخلی آن کشور هنوز قادر به تولید پیشرفته ترین نیمه هادی های تامین کننده این فناوری نیست. بنابراین، مشاغل چینی و ارتش آن کشور برای به دست آوردن تراشه های پیشرفته به واردات متکی هستند.

آمریکا تاکنون چه اقداماتی انجام داده است؟

دولت بایدن در ماه اکتبر مجموعه گسترده ای از کنترل های صادراتی را اعمال کرد که دسترسی چین به نیمه هادی های آمریکایی و محصولات مرتبط با آن را هدف قرار داد. کسب و کارها و افراد در چین اکنون نمی توانند بدون آن که فروشنده مجوز خاصی از دولت امریکا دریافت کند تراشه های پیشرفته و فناوری ساخت تراشه را از تامین کنندگان آمریکایی خریداری کنند.

ایالات متحده این کنترل ها را در ژانویه با متقاعد کردن هلند و ژاپن برای محدود کردن صادرات فناوری مورد استفاده در تولید تراشه ها تقویت کرد. در این میان هلند نقش کلیدی دارد زیرا خانه پیشرفته ترین فناوری های تولید تراشه در جهان از جمله ASML تنها شرکتی است که می تواند آخرین نسل تجهیزات اسکنر فوتولیتوگرافی را ارائه دهد که برای حکاکی مدارهای دقیقه بر روی ویفرهای سیلیکونی مورد استفاده قرار می گیرد. هلند در تاریخ 30 ژوئن تایید کرد که کنترل های صادراتی را از تاریخ یکم سپتامبر اعمال خواهد کرد. "جیک سالیوان" مشاور امنیت ملی بایدن می‌ گوید این محدودیت ‌ها برای محافظت از فناوری ‌های اساسی طراحی شده اند. شی و دیگر مقام های ارشد حزب کمونیست چین اما امریکا را به در پیش گرفتن سیاست بازدارندگی و مهار به سبک جنگ سرد متهم می کنند.

این رویکرد چه تاثیری به همراه داشته است؟

"جنسن هوانگ" مدیر اجرایی انویدیا یکی از شرکت‌های برجسته تولید تراشه در جهان معتقد است که این محدودیت ها می توانند خسارت عظیمی بر صنعت فناوری وارد سازند. در 12 ماه منتهی به فوریه درآمد انویدیا از چین و هنگ کنگ تقریبا 20 درصد کاهش یافته است. انویدیا در ماه های اخیر تراشه کم تر پیشرفته ای به نام A800 را به خریداران چینی ارائه کرده است. با این وجود، محدودیت های تازه در نظر گرفته شده از سوی دولت بایدن حتی صادرات آن محصول را نیز محدود می سازد. شرکت های چینی نیز این فشار را احساس کرده اند. بر اساس داده های اداره کل گمرک چین در پنج ماه اول سال جاری، واردات تراشه در مقایسه با مدت مشابه در سال 2022 نزدیک به 30 درصد کاهش یافته است.

واکنش چین چگونه بوده است؟

می توان گفت واکنشی همراه با عصبانیت بوده است. روزنامه "پیپلز دیلی" ارگان حزب کمونیست چین امریکا را به در پیش گرفتن سیاست "مهار و سرکوب" متهم کرده است. "وانگ ونتائو" وزیر بازرگانی چین در ماه مه ژاپن را ترغیب کرد تا کنترل صادرات خود را کنار بگذارد و بر مخالفت شدید چین با این اقدامات تاکید کرد. پکن هم چنین استفاده از تراشه‌های ساخت شرکت آمریکایی "میکرون" را در پروژه‌ های زیرساختی حیاتی ممنوع کرده است. این اقدامی است که به طور گسترده به عنوان رویکردی تلفی جویانه از سوی چین در مقابل سیاست های محدود سازنده امریکا قلمداد می شود.

با این وجود، کسب‌ و کارهای چینی کماکان مشتاق به دست آوردن تراشه ‌های پیشرفته هستند و از تکنیک‌های خلاقانه برای دور زدن کنترل‌ های صادراتی استفاده می ‌کنند. به گزارش "فایننشال تایمز" برخی از آن شرکت ها تراشه ها را اجاره کرده و یا از طریق واسطه ها خریداری کرده اند. هم چنین، بازار سیاه در حال رشدی برای قاچاق نیمه هادی ها وجود دارد.

در ادامه چه انتظاری می توانیم داشته باشیم؟

دولت امریکا قصد دارد این روزنه ها را ببندد و دامنه محدودیت ها را گسترش دهد. علاوه بر محدود کردن فروش تراشه ‌های A800 انویدیا طبق گزارش‌ ها دولت بایدن در حال بررسی محدود کردن اجاره خدمات ابری است که برخی از شرکت‌ ها برای دور زدن قوانین از آن استفاده کرده اند. انتظار می رود دولت هلند نیز دامنه محدودیت های صادراتی خود را گسترش دهد. پکن و واشنگتن ادعا می کنند که برای نزدیکی دیپلماتیک کار می کنند اما وقتی نوبت به حیاتی ترین فناوری قرن بیست و یکم می رسد این دو دولت بیشتر از یکدیگر دور می شوند.