حماس چگونه اسرائیل را پیش از حمله‌ ویرانگر فریب داد؟

کارزار دقیق و حساب‌شده‌ای که گروه فلسطینی حماس با هدف فریب و غافلگیر کردن اسرائیل پیش از حمله‌ای ویرانگر به شهرک‌های یهودی‌نشین و تل‌آویو در پیش گرفته بود به این گروه اسلامگرا امکان داد تا با کم‌ترین امکانات و استفاده از بولدوزر، گلایدر و موتور به جنگ یکی از قدرتمند‌ترین ارتش‌های خاورمیانه برود.

این مقدمهِ گزارشی است که رویترز به قلم دو تن از خبرنگاران خود به بهانه انعکاس وقایع مرتبط با رویارویی نظامی کم‌سابقه اخیر میان شاخه نظامی جنبش مقامت اسلامی فلسطین، حماس و ارتش اسرائیل منتشر کرده است.

در این گزارش حمله غافلگیرکننده روز شنبه فلسطینیان که از هوا و زمین به سرزمین‌های اشغالی صورت گرفت «بدترین شکست دفاعی اسرائیل» پس از جنگ «یوم کیپور» در سال ۱۹۷۳ (جنگ اعراب و اسرائیل که سوریه و مصر مستقیم در آن وارد شدند) قلمداد شده است.

رویترز به این نکته اشاره می‌کند که حماس از دو سال پیش با مخفی نگه داشتن برنامه‌های نظامی خود و متقاعد کردن اسرائیل به عدم تمایل برای رویارویی نظامی، مقدمات این حمله را فراهم کرده بود.

به گفته یک منبع نزدیک به حماس، در حالی که اسرائیل به این باور رسیده بود که با ارائه مشوق‌های اقتصادی به کارگران غزه، حماسِ خسته از جنگ را مهار کرده است، جنگجویان این گروه مشغول آموزش و تمرین‌های نظامی بودند.

این منبع بسیاری از جزئیات مربوط به روایت آغاز حمله و شدت گرفتن آن را که توسط رویترز جمع آوری شده است، ارائه کرده‌اند.

سه منبع در داخل تشکیلات امنیتی اسرائیل، که طبق معمول خواستار مخفی ماندن هویت و نامشان شده‌اند نیز اطلاتی تکمیلی در اختیار رویترز قرار داده‌اند.

منبع نزدیک به حماس می‌گوید: «جنبش مقاومت اسلامی طی ماه‌های گذشته از یک تاکتیک اطلاعاتی بی‌سابقه برای گمراه کردن اسرائیل استفاده کرد. حماس در حالی که خود را برای این عملیات بزرگ آماده می‌کرد این تصور عمومی را ایجاد کرده بود که حاضر نیست وارد جنگ یا رویارویی با اسرائیل شود.»

اسرائیل با حمله فلسطینیان که همزمان با روز عید سبت یهودیان در روز شنبه صورت گرفت، کاملا غافلگیر شد؛ موضوعی که شهروندان اسرائیلی و حتی مقامات این کشور به آن اذعان دارند.

جنگجویان حماس در این روز به شهرهای اسرائیل یورش بردند، حمله‌ای بزرگ و کم‌سابقه که طی آن ۷۰۰ اسرائیلی کشته و ده‌ها تن دیگر ربوده شدند.

اسرائیل از زمان شروع این حمله تاکنون بارها دست به بمباران و موشک‌باران غزه زده، عملیاتی انتقامی که تاکنون بیش از ۴۰۰ کشته در میان فلسطینیان به جا گذاشته است.

سرگرد نیر دینار، سخنگوی نیروهای دفاعی اسرائیل از حمله اخیر حماس به عنوان « ۱۱سپتامبر» دیگری، اینار برای کشورش یاد می‌کند و می‌گوید که فلسطینیان «حملات سریعی از هوا، زمین و دریا انجام دادند و ما را غافلگیر کردند.»

از سوی دیگر، به گفته اسامه حمدان، نماینده حماس در لبنان، این حمله نشان داد که فلسطینیان «بدون توجه به قدرت و توانایی‌های نظامی اسرائیل» مصمم هستند به اهداف تعیین شده خود دست یابند.

شبیه‌سازی حمله به شهرک‌های اسرائیلی

منبع نزدیک به مقاومت اسلامی فلسطین می‌گوید که حماس برای تدارک این حمله اقدام به شبیه‌سازی عملیاتی علیه یک شهرک اسرائیلی ساختگی در غره کرد.

به گفته این منبع، شبه‌نظامیان حماس در طول‌ ماه‌ها عملیات فرود نظامی و حمله به این شهرک‌ها را تمرین کردند و حتی از این تمرین‌های نظامی نیز فیلم‌هایی تهیه کردند.

وی معتقد است که اسرائیل بی شک این تمرین‌ها را دیده و از آن آگاه شده بود اما در عین حال به این باور رسیده بود که حماس تمایل به ریارویی و درگیری نظامی ندارد.

در همین حال، حماس به دنبال آن بود که نزد اسرائیل وانمود کند دسترسی ساکنان باریکه محاصره شده غزه به به مشوق‌های اقتصادی و فرصت‌های شغلی در آن سوی مرز برایش بسیار مهم است و علاقه‌ای به آغاز جنگ جدید ندارد.

به گفته این منبع، حماس به خوبی توانست تصویر کاملی از این موضوع که برای یک ماجراجویی نظامی علیه اسرائیل آماده نیست، ارائه دهد.

اسرائیل پس از رویارویی نظامی گسترده سال ۲۰۲۱ با حماس دست به ارائه مشوق‌هایی برای ساکنان نوار غزه زد تا این افراد بتوانند در کرانه باختری رود اردن و دیگر بخش‌های سرزمین‌های اشغالی با مجوز‌های داده شده مشغول به کار شوند.

یک منبع امنیتی اسرائیلی اذعان سپس به صراحت اذعان می‌کند سرویس‌های امنیتی این کشور توسط حماس فریب خورده‌اند

درگزارش رویترز همچنین به این موضوع اشاره شده که حقوق و دستمزد کارگران فلسطینی در بخش‌های ساختمانی، کشاورزی و یا خدماتی، آنسوی نوار غزه ۱۰ برابر بیشتر از داخل آن است.

یکی دیگر از سخنگویان ارتش اسرائیل می‌گوید: «ما گمان می‌کردیم که وقتی آنها برای کار می آیند و با خود پول به غزه می‌برند، سطحی از آرامش ایجاد می‌شود؛ اما اشتباه کردیم.»

خویشتن‌داری دو ساله حماس

یک منبع امنیتی اسرائیلی اذعان سپس به صراحت اذعان می‌کند سرویس‌های امنیتی این کشور توسط حماس فریب خورده‌اند.

این منبع می‌گوید: «آنها باعث شدند ما فکر کنیم که پول و اقتصاد برایشان مهم است اما تمام مدت درگیر آموزش و تمرین نظامی بودند تا اینکه سرانجام شورش کردند.»

حماس به‌عنوان بخشی از کارزار فریب خود طی دو سال گذشته از انجام هرگونه عملیات نظامی علیه اسرائیل خودداری کرد.

این خویشتن‌داری حتی زمانی که یک گروه مسلح اسلام‌گرای دیگر در غزه موسوم به «جهاد اسلامی» درگیر حملات موشکی با اسرائیل شد نیز ادامه یافت.

سکوت حماس برای القای این تصور که دغدغه‌های اقتصادی دارد و در پی جنگ تازه‌ای نیست تا آنجا پیش رفت که به گفته منبع نزدیک به این گروه اسلامگرا، انتقاد عمومی برخی حامیان را برانگیخت.

در کرانه باختری رود اردن که تحت کنترل محمود عباس، رئیس‌ تشکیلاتی فلسطینی و گروه فتح به ریاست او است، این سکوت مورد انتقاد و حتی تمسخر واقع شد.

فتح در یکی از بیانیه‌های خود در ژوئن سال ۲۰۲۲، رهبران فعلی حماس را متهم کرد که به پایتخت‌های عربی گریخته و در «هتل‌ها و ویلاهای مجلل» به سر می‌برند، حال آنکه فلسطینان ساکن غزه را به سوی فقر و فلاکت می‌کشانند.

منبع امنیتی دوم اسرائیل می‌گوید: دوره ای بود که اسرائیل اعتقاد رهبر جنبش حماس در غزه، یحیی السنوار، «به جای کشتن یهودیان» به مدیریت امور در غزه مشغول است.

وی افزود: در همان زمان و در حالیکه اسرائیل برای عادی سازی روابط با عربستان سعودی تلاش می کرد، تمرکز خود را از فعالیت‌های حماس برداشت.

اسرائیل مدت‌هاست که به توانایی خود در نفوذ میان گروه‌های اسلام‌گرا می‌بالد؛ در حالیکه به گفته منبع نزدیک به حماس، بخش مهمی از طرح عملیات بزرگ علیه اسرائیل کاملا مخفی و پنهان بود تا از افشای اطلاعات مرتبط با آن جلوگیری به عمل‌ آید.

این منبع افزود که بسیاری از رهبران حماس از این عملیات بی اطلاع بودند و حدود ۱۰۰۰ نیرویی که برای این حمله آموزش می‌دیدند هیچ تصوری از هدف دقیق تمرین‌های نظامی نداشتند.

عملیات چهار مرحله‌ای

منبع نزدیک به حماس که رویترز روایت‌های او را از طراحی و پیش‌برد حمله اخیر به اسرائیل را گزارش می‌کند با تشریح عناصر مختلف این حمله گفت، عملیات در روز موعود به چهار مرحله تقسیم شد.

به گفته وی، اولین مرحله، شلیک ۳۰۰۰ موشک از غزه به سوی اسرائیل بود که همزمان با پرواز جنگجویان با گلایدر یا گلایدر‌های موتوری بر فراز مرز صورت گرفت؛ اسرائیل پیش‌تر اعلام کرده بود که این حملات ابتدا با شلیک ۲ هزار و پانصد موشک آغاز شد.

هنگامی که جنگجویان سوار بر گلایدر فرود آمدند، میدان عملیات را ایمن کردند تا یک واحد کماندویی زبده بتواند به دیوار مستحکم سیمانی و مجهز به ادوات الکترونیکی که برای جلوگیری از نفوذ از سوی اسرائیل ساخته شده بود، حمله کند.

جنگجویان از مواد منفجره برای ایجاد شکاف در موانع استفاده کردند و سپس با موتور سیکلت به سرعت از آن عبور کردند.

بولدوزرها در ادامه شکاف‌ها را بزرگ‌تر کردند و جنگجویان بیشتری با خودرو موفق به عبور از مرز و ورود به شهرک‌های یهودی‌نشین جنوب اسرائیل شدند.

این منبع گفت که یک واحد کماندویی به مقر ارتش اسرائیل در جنوب غزه حمله کرد و ارتباطات این مرکز را مختل کرد تا مانع تماس پرسنل با یکدیگر و نیز با فرماندهان شود.

وی سپس به رویترز گفت که مرحله آخر عملیات انتقال گروگان‌ها به غزه بود که در همان اوایل حمله و پس از نفوذ نیروها انجام شد.

یک منبع امنیتی اسرائیل می‌‌گوید که حضور کم‌رنگ‌تر نظامیان و نیروهای امنیتی در جنوب که زمینه این نفوذ را فراهم کرده به دلیل تمرکز بیشتر ارتش به تحولات در کرانه باختری بوده است تا از شهرک نشینان اسرائیلی در پی افزایش خشونت‌ها میان آنها و شبه نظامیان فلسطینی محافظت به عمل آید.

دنیس راس، مذاکره‌کننده سابق خاورمیانه آمریکا که اکنون در موسسه مطالعات خاور میانه واشنگتن مشغول به کار است، می‌گوید که انحراف توجه اسرائیل به خشونت‌ها در کرانه باختری منجر به «حضور ضعیف و ناآمادگی» ازتش این کشور در جنوب شده بود.

یاکوف آمیدرور، ژنرال بازنشسته ارتش اسرائیل و مشاور امنیت ملی سابق بنیامین نتانیاهو روز یکشنبه در گفتگو با خبرنگاران حمله اخیر حماس را نشان دهنده «شکست بزرگ سیستم اطلاعاتی و دستگاه نظامی» ارتش در جنوب دانست.