کشف گنجینۀ باستانی به کمک یک «پاکبان»

حدود ۲۲ مجسمه برنزی از قرن سوم قبل از میلاد تا قرن اول پس از میلاد که از خرابه‌های یک آبگرم باستانی استخراج شده‌اند، پس از ماه‌ها بازسازی از ۲۲ ژوئن در کاخ کوئیرینال رم به نمایش گذاشته می‌شوند.

وقتی خبر این اکتشاف در ماه نوامبر اعلام شد، کارشناسان آن را بزرگترین مجموعه مجسمه‌های برنزی باستانی در ایتالیا نامیدند و از آن به عنوان دستاوردی برای «بازنویسی تاریخ» استقبال کردند.

آگنیس کارلتی، شهردار سان کاسیانو گفته است حفاری سال ۲۰۱۹ در زمین کوچکی نزدیک حمام‌های عمومی روستای دوره رنسانس آغاز شد، اما هفته‌ها حفاری تنها منجر به یافتن بقایای برخی دیوار‌ها شد تا این که یک پاکبان سابق به نام استفانو پترینی، به یاد آورد که سال‌ها قبل تکه‌هایی از ستون‌های روم باستان را روی دیواری در آن سوی حمام‌های عمومی دیده بود.

ستون‌ها را فقط می‌توان از باغ متروکه‌ای دید که زمانی متعلق به یکی از دوست پترینی به اسم سان کاسیانو بوده است. کاسیانو سبزی‌فروشی بوده که در این باغ میوه و سبزیجات می‌کاشته تا در مغازه‌ی روستا بفروشد. وقتی پترینی، باستان‌شناسان را آنجا برد، آن‌ها فهمیدند جای مناسبی را پیدا کردند.

«پسر نحیف» از گل و لای بیرون کشیده شد

امانوئل ماریوتی، رئیس پروژه باستان‌شناسی سن کاسیانو می‌گوید تیم او قبل از دریافت اطلاعاتی که منجر به کشف زیارتگاهی در مرکز مجموعه آبگرم باستانی شد، کاملاً مستأصل شده بودند.

(یکی از کارشناسان در حال مرمت مجسمه برنزی آپولوی کماندار)

مجسمه‌های یافت‌شده نذورات و پیشکش‌هایی از رومی‌ها و اتروسک‌ها بوده‌اند که برای سلامتی به خدایان تقدیم شده بودند. علاوه بر این، سکه‌ها و مجسمه‌هایی از اعضای بدن مانند گوش‌ها و پا‌ها نیز در این سایت کشف شده است.

یکی از تماشایی‌ترین یافته‌ها، مجسمه برنزی موسوم به «پسر نحیف» بود؛ مجسمه‌ی یک جوان رومی به ارتفاع حدود ۹۰ سانتی‌متر (۳۵ اینچ) که ظاهراً به بیماری استخوان مبتلا است. کتیبه‌ای نام او را «مارسیوس گرابیلو» ثبت کرده است.

کشف گنجینۀ حیرت‌انگیز به کمک یک «پاکبان»

آدا سالوی، باستان‌شناس وزارت فرهنگ استان‌های توسکانیِ سینا، گروستو و آرتزو می‌گوید: «وقتی این مجسمه از زیر گل و لای ظاهر شد، پیش از تمیز شدن شبیه یک ورزشکار به نظر می‌رسید، اما وقتی تمیز شد، مشخص شد مجسمه‌ی یک فرد بیمار است.»

سالوی می‌گوید آثاری از نذورات غیرمعمول‌تری هم کشف شد، از جمله پوسته تخم‌مرغ، میوه‌ی کاج، هسته هلو و آلو، ابزار جراحی و یک دسته موی مجعد ۲۰۰۰ ساله.

«این کشف دریچه‌ای است به روی تجربه‌ی رومی‌ها و اتروسکان‌ها از رابطه‌ی بین سلامت، مذهب و معنویت. دنیای کاملی از معنا وجود دارد که باید درک و مطالعه شود.»

گنجینه‌های آینده

این زیارتگاه در آغاز قرن پنجم پس از میلاد، پس از متروکه شدن مجموعه آبگرم باستانی، مهر و موم شد و مجسمه‌های آن قرن‌ها زیر گل و لای گرم حمام‌ها ماند و البته حفظ شد.

کاوش‌ها اواخر خرداد از سر گرفته می‌شوند. ماریوتی مطمئن است در سال‌های آینده مجسمه‌های بیشتری پیدا می‌شوند؛ احتمالاً شش یا ۱۲ مجسمه دیگر که به نقل از کتیبه‌ای از مارسیوس گرابیلو به جا مانده‌اند.

پس از نمایشگاه رم، مجسمه‌ها و دیگر آثار باستانی، خانه‌ی جدیدشان را در موزه‌ای پیدا می‌کنند که مقامات امیدوارند ظرف چند سال آینده در سان کاسچیانو افتتاح شود.

پترینی امیدوار است این گنجینه به روستای ۱۵۰۰ نفری او که مانند بسیاری از مناطق روستایی ایتالیا با کاهش جمعیت دست و پنجه نرم می‌کند، «شغل، فرهنگ و دانش» را به ارمغان بیاورد. پترینی می‌گوید: «کشفیات مهم همیشه به لطف چند نفر صورت می‌گیرند، نه فقط یک نفر».