این عادت غذا خوردن می‌تواند نشانه زوال عقل باشد

زوال عقل پیشانی گیجگاهی با طیف وسیعی از عادت‌های غیرمعمول غذایی مانند پرخوری، تمرکز روی یک نوع غذا و حتی خوردن اشیای غیرخوراکی مرتبط است.

 مطالعات نشان داده‌اند که بسیاری از کارهای روزمره مانند مسواک زدن یا نحوه بالا رفتن از پله، می‌تواند نشانه‌هایی از زوال عقل را در مراحل اولیه آشکار کند. اکنون به نظر می‌رسد که نحوه غذا خوردن نیز می‌تواند نشان دهد که آیا فرد به زوال عقل از نوع پیشانی‌گیجگاهی مبتلا است یا نه.

بر اساس گزارش مرکز زوال عقل بریتانیا (Dementia UK)، این نوع نادر از زوال عقل حدود یک نفر از هر ۲۰ بیمار مبتلا به زوال عقل را درگیر می‌کند. زوال عقل پیشانی‌گیجگاهی (Frontotemporal dementia) اصطلاحی کلی برای نوعی از زوال عقل‌ است که عمدتا لوب‌های پیشانی و گیجگاهی مغز یعنی بخش‌هایی را که مسئول شخصیت، رفتار، زبان و گفتارند، درگیر می‌کند و برخلاف سایر انواع زوال عقل، مراحل اولیه آن همیشه با از دست دادن حافظه یا کاهش تمرکز مشخص نمی‌شود؛ بلکه یکی از علائم آن می‌تواند رفتارهای وسواسی یا تکراری باشد که می‌تواند به نحوه غذا خوردن نیز تسری یابد.

زوال عقل چگونه بر عادات غذایی تاثیر می‌گذارد؟

بر اساس یک مقاله در این زمینه، «زوال عقل پیشانی‌گیجگاهی با طیف وسیعی از رفتارهای غذایی غیرعادی همراه است، از جمله پرخوری، تمرکز وسواسی روی یک نوع غذا و حتی خوردن اشیای غیرخوراکی».

افراد مبتلا به این بیماری ممکن است از خوردن هر غذایی غیر از یک غذای خاص خودداری کنند. برای مثال، در این مقاله از زنی با عنوان «بانوی موز» یاد شده که ماه‌ها قبل از مرگش فقط موز می‌خورد و فقط شیر می‌نوشید و پس از کالبدشکافی مشخص شد که به زوال عقل پیشانی‌گیجگاهی مبتلا بوده است.

علاوه بر این، برخی بیماران ممکن است اشیای غیرخوراکی بخورند یا از بشقاب دیگران غذا بردارند. ماریلنا آیلو، پژوهشگر که در یک بررسی سازمان‌یافته درباره این نوع از زوال عقل شرکت داشت، می‌گوید: «این رفتارها نه‌تنها از نظر اجتماعی مشکل‌سازند، بلکه برای سلامتی بیماران نیز پیامدهایی دارند، زیرا باعث افزایش وزن می‌شوند. البته پیامدهای این رفتارها برای تمام بیمار یکسان نیست و بسته به فرد می‌تواند متفاوت باشد. مثلا برخی دیگر به دلیل محدود کردن رژیم غذایی‌شان به چند غذای خاص، وزن کم می‌کنند.»

چرا این اتفاق می‌افتد؟

آیلو می‌گوید: «ما مطمئن نیستیم چون منشا ناهنجاری‌ در رفتارهای غذایی در اثر زوال عقل پیشانی‌گیجگاهی احتمالا به عوامل متعددی مرتبط است. این موضوع ممکن است ناشی از تغییر در سیستم عصبی خودمختار (بخشی از دستگاه عصبی که عملکردهای غیرارادی و حیاتی بدن مانند ضربان قلب، تنفس، هضم، فشار خون، گرسنگی و سیری را کنترل می‌کند) باشد که ارزیابی سیگنال‌های گرسنگی، سیری و اشتها را تغییر می‌دهد. آسیب به هیپوتالاموس هم می‌تواند به از بین رفتن سیگنال‌های بازدارنده منجر شود و در نتیجه رفتارهایی مانند پرخوری ایجاد کند. علاوه بر این، احتمالا عوامل حسی و شناختی نیز می‌توانند این وضعیت را پیچیده‌تر کنند. برای مثال، در بیمارانی که اشیای غیرخوراکی می‌خورند، شاید در درک معنایی اشیا و تشخیص عملکرد آن‌ها مشکلی وجود داشته باشد.»

سایر علائم زوال عقل پیشانی گیجگاهی چیست؟

آیلو خاطرنشان می‌کند که وسواس شدید روی برخی غذاها و خوردن اشیای غیر خوراکی منحصر به زوال عقل پیشانی‌گیجگاهی نیست و این ناهنجاری‌ها ممکن است در افراد سالمی که عادات غذایی نامنظمی دارند نیزــ هرچند با شدت‌های متفاوت‌ــ دیده شوند. برای مثال، هرزه‌خواری یا پایکا (Pica)، یعنی میل به خوردن اشیای غیرخوراکی مانند خاک رس، می‌تواند در دوران بارداری اتفاق بیفتد. برخی مبتلایان به اوتیسم هم ممکن است روی غذاهایی خاص تمرکز وسواسی داشته باشند، اما اگر این رفتار با سایر علائم زوال عقل پیشانی‌گیجگاهی همراه باشد، احتمال ابتلا به این بیماری بیشتر خواهد بود.

برخی دیگر از این علائم زوال عقل پیشانی‌گیجگاهی عبارت‌اند از:

ــ تغییرات شخصیتی و رفتاری؛ مثل رفتارهای نامناسب یا تکانشی، رفتارهای خودخواهانه یا فاقد احساس، غفلت از بهداشت شخصی، پرخوری یا بی‌انگیزگی.

ــ مشکلات زبانی؛ مثل صحبت کردن به طور آهسته، مشکل در بیان آواها هنگام تلفظ کلمات، به هم ریختن ترتیب کلمات یا استفاده نادرست از کلمات.

ــ مشکلات در قدرت ذهنی؛ مثل حواس‌پرتی راحت، مشکل در برنامه‌ریزی و سازماندهی.

ــ مشکلات حافظه؛ این علائم برخلاف انواع شایع‌تر زوال عقل مانند آلزایمر، معمولا در مراحل بعدی بیماری رخ می‌دهند.

ــ مشکلات جسمی‌؛ مثل کند یا دشوار شدن حرکات، از دست دادن کنترل مثانه یا روده (معمولا در مراحل بعدی)، ضعف عضلانی یا مشکل بلع.

اگر به زوال عقل در خود یا هر یک عزیزانتان مشکوک شده‌اید، حتما هرچه سریع‌تر با پزشک صحبت کنید؛ زیرا اقدام‌های سریع و به‌موقع در کاهش علائم نقش مهمی دارند.