چگونه در لحظۀ حال زندگی کنیم و نگران آینده نباشیم

در این درس، به برخی از مزایای زندگی در لحظه که ممکن است از آن آگاهی نداشته باشید، خواهم پرداخت. سپس، برخی از موانع و دلیل نگرانی را بررسی خواهم کرد و سرانجام، و مهم‌تر از همه، به شما نشان خواهم داد که چگونه با استفاده از برخی روش‌های ساده - که می‌توانید به‌راحتی در برنامه روزمره خود قرار دهید - در لحظه زندگی کنید و دیگر نگران آینده یا گریزان از گذشته نباشید و زندگی را با شادی و رضایت بیشتری تجربه کنید و بگذرانید.

ما اغلب می‌شنویم که مردم درباره اهمیت زندگی در زمان حال و روش‌های مختلف انجام آن صحبت می‌کنند. زندگی کردن در لحظه بسیار عالی و فوق‌العاده است، به‌ویژه آنکه سطح استرس و اضطراب را پایین می‌آورد. اما سؤال این است که وقتی ذهن ما دائماً نگران گذشته است یا برنامه‌هایی برای آینده دارد ما دقیقاً چگونه می‌توانیم در لحظۀ حال زندگی کنیم؟

در این درس، به برخی از مزایای زندگی در لحظه که ممکن است از آن آگاهی نداشته باشید، خواهم پرداخت. سپس، برخی از موانع و دلیل نگرانی را بررسی خواهم کرد و سرانجام، و مهم‌تر از همه، به شما نشان خواهم داد که چگونه با استفاده از برخی روش‌های ساده - که می‌توانید به‌راحتی در برنامه روزمره خود قرار دهید - در لحظه زندگی کنید و دیگر نگران آینده یا گریزان از گذشته نباشید و زندگی را با شادی و رضایت بیشتری تجربه کنید و بگذرانید.

"راز سلامتی ذهن و بدن این است که برای گذشته عزاداری نکنند و نگران آینده نباشند، بلکه عاقلانه و جدی در حال حاضر زندگی کنند." بودا

در لحظه زندگی کردن

اهمیت زندگی در لحظه

گرچه زندگی در لحظه ممکن است دشوار باشد، اما مطالعات علمی بسیاری نشان داده‌اند که در لحظه زیستن فواید بی‌شماری دارد.
در اینجا فقط به چند مورد که زندگی شمارا فوق‌العاده بهبود می‌بخشد می‌پردازم:

سلامت ذهن و جسم
با کاهش استرس و اضطراب، از بسیاری عارضه‌های مرتبط با سلامتی مانند فشارخون، بیماری قلبی و چاقی اجتناب می‌کنید. مطالعات نشان داده است که در لحظهٔ حال زندگی کردن می‌تواند بهزیستی روان‌شناختی را نیز بهبود بخشد.

بهبود روابط
بیت مشهوری داریم که می‌گوید: "من در میان جمع و دلم جای دیگر است". حتماً بارها افرادی را دیده‌اید که ازلحاظ فیزیکی نزد شما حضور دارند اما ذهنشان میلیون‌ها کیلومتر آن‌سوتر است. دوست بودن و رابطه داشتن با چنین افرادِ غیرقابل دسترسی یک مبارزه جدی است و ایجاد روابط با آن‌ها بسیار دشوار است.

اما رابطه داشتن با افرادی که در زمان حال زندگی می‌کنند چطور؟ ما از بودن در کنار او لذت می‌بریم زیرا می‌توانیم ارتباط بسیار عمیق‌تری برقرار کنیم.

با زندگی در لحظه می‌توانید شخصی باشید که دیگران از بودن با او لذت می‌برند و روابطتان را بسیار آسان‌تر می‌کنید.

خویشتن‌داری بیشتر
با زندگی کردن در لحظه، شما کنترل بیشتری بر ذهن، بدن و احساسات خود دارید. تصور کنید وقتی در ذهن خود مدام در حال مسابقه، رقابت و قضاوت دیگران نباشید یا با احساسات غیرقابل‌پیش‌بینی مواجه نشوید، زندگی شما چقدر بهتر می‌شود.

مطالعات روان‌شناختی نشان می‌دهند که زندگی در لحظه با ایجاد خویشتن‌داری موجب می‌شود که شما در آسایش و آرامش بیشتری به سر برید.

چرا نگرانیم؟
قبل از اینکه به این سؤال پاسخ دهیم، تشخیص و تمییز دادن بین نگرانی و تشویش مهم است.

وقتی "نگران" چیزی هستیم، یعنی با یک مشکل واقعی روبرو شده‌ایم که برای حل آن هر کاری از دستمان برمی‌آید انجام می‌دهیم، و سپس با نتیجه آن -هر چه که بود- زندگی کنیم.

اما "تشویش" شامل تفکری غیرواقعی است. یعنی ما نگران مشکلی هستیم که واقعاً وجود ندارد، یا به تمام اتفاقات بدی که می‌توانند رخ دهند، فکر می‌کنیم؛ سپس، از آن اتفاقات می‌ترسیم و اطمینان خود را از دست می‌دهیم.

مطمئناً، برخی از مشکلات ما ممکن است نتایج مطلوبی نداشته باشد، مانند یک بیماری جدی؛ یا برخی از مشکلات ممکن است خارج از کنترل ما باشد، مانند ناآرامی‌های داخلی یا رکود اقتصادی. در چنین مواردی، جلوگیری از نگرانی ممکن است دشوار باشد، اما غیرممکن نیست.

3 مرحله برای شروع زندگی در لحظه

مرحله 1: بر نگرانی غلبه کنید

برای غلبه بر نگرانی، باید دو کار انجام دهیم:

ذهن خود را آرام کنید
وقتی ذهن خود را آرام می‌کنید، می‌توانید واضح‌تر ببینید.
دلیل این‌که برخی مشکلات بسیار دلهره‌آور به نظر می‌رسند این است که ذهن ما به‌سرعت در حال قضاوت است و چون ما نمی‌توانیم همه‌چیز را آن‌گونه که در واقعیت هستند مشاهده کنیم یک سری سناریوهای احتمالی را در ذهن خود می‌سازیم که بعید به نظر می‌رسد بیشتر آن‌ها تحقق پیدا کنند.

ذهنِ آرام علاوه بر دیدن واضح‌تر، به ما کمک می‌کند تا واقع‌بینانه‌تر فکر کنیم. تفکر غیرواقعی با سردرگمی و احساسات کنترل نشده تقویت می‌شود. آرامش ذهن شما باعث کاهش سردرگمی و آرامش احساسات می‌شود و به شما امکان زندگی در زمان حال را می‌دهد.

به‌جای مشکلات بر راه‌حل‌ها تمرکز کنید
برخی از افراد تمایل دارند بیشتر راه‌حل گرا باشند و برخی دیگر بیشتر مسئله محور هستند. جنسیت، تربیت و تحصیلات ازجمله عواملی است که راه‌حل گرا یا مسأله محور بودن افراد را تعیین می‌کند.

افرادی که تحصیلات بیشتری دارند تمایل به حل مسئله دارند. این همان چیزی است که طی سال‌های تحصیلشان برای آن آموزش می‌بیند. بعلاوه، شغل آن‌ها احتمالاً این طرز تفکر را تقویت می‌کند.

اگر راه‌حل گرا نیستید، نگران نباشید. می‌توانید خودتان را آموزش دهید تا کمتر نگران باشید. به‌زودی در مورد آن بحث خواهیم کرد.

مرحله 2: موانع زندگی در لحظه را شناسایی کنید

در دنیای شلوغ امروز، زندگی در لحظه می‌تواند یک چالش باشد. دلایل آن به چگونگی عملکرد ذهن ما (ذهن مسابقه‌ای، ذهن سرگردان و ذهن درگیر گذشته) و همچنین
تأثیرات بیرونی برمی‌گردد. چهار مانع مهم زندگی در لحظه به‌قرار زیر است.

ذهن مسابقه‌ای
بسیاری از افراد پرمشغله ذهن مسابقه‌ای دارند که به نظر نمی‌رسد هرگز کُند شود. ذهن آن‌ها از تحریک حسی بیش‌ازحد آشفته می‌شود.
هر چیزی که موجب تحریک هر یک از حواس پنج‌گانه ما شود، یک فکر را تحریک می‌کند و این فکر به دیگری منتهی می‌شود، و سپس به دیگری و دیگری و غیره منجر می‌شود و ما در دام مکالمه ذهنی گرفتار می‌آییم.
اگر زندگی پرمشغله‌ای داشته باشید، تمام فعالیت‌هایتان ذهن شما را بیش‌ازحد تحریک کرده و کُند کردن سرعت آن را ظاهراً غیرممکن می‌کند.

موقعیت‌های ناخوشایند و گذشتۀ پردردسر
هیچ‌یک از ما نمی‌خواهیم در موقعیت‌های ناخوشایند قرار بگیریم، یا خاطرات تلخ گذشته را به یاد بیاوریم. آن‌ها می‌توانند احساسات دردناکی را به وجود آورند، که ما نمی‌خواهیم آن‌ را دوباره تجربه کنیم.

حالا، بیشتر مردم چگونه با احساسات دردناک کنار می‌آیند؟

ما هر کاری که می‌توانیم انجام می‌دهیم تا از یادآوری خاطرات گذشته جلوگیری کنیم؛ ذهن خود را به مکان و زمان دیگری می‌بریم که در آن اوضاع خوشایندتر بوده است.
به‌عبارت‌دیگر، به‌هرحال ما از زندگی در لحظه فعلی اجتناب می‌کنیم.

برخی از افراد به مواردی متوسل می‌شوند که لذت حسی را تحریک می‌کنند، مانند غذا، الکل یا رابطه جنسی یا خرید کردن. برخی دیگر مواد مخدر یا روان‌گردان مصرف می‌کنند که ذهن آن‌ها را کسل کرده و آن‌ها را از فکر کردن در مورد موقعیت‌های ناخوشایند یا استرس‌زا بازمی‌دارد.

ذهن سرگردان
از لحظه تولد ما (احتمالاً زودتر) تا زمان مرگ، بدن و ذهن ما برای انجام برخی عملکردها فعال هستند، بنابراین طبیعی است که ذهن ما دارای مقداری سطح فعالیت باشد، چه هوشیار و چه ناخودآگاه.

به‌طورکلی، ذهن سرگردان غیرمولد است. یک فکر، زنجیره‌ای بی‌پایان از افکار را آغاز می‌کند و این روند می‌تواند ادامه یابد تا زمانی که به ذهن خود نیاز داشته باشیم تا عملکرد خاصی را انجام دهد یا حواس ما را با چیز دیگری پرت کند.

اکنون، مواقعی وجود دارد که ذهن سرگردان می‌تواند مثمر ثمر باشد، مانند ایجاد آثار هنری یا تلاش برای یافتن راه‌حل‌های خلاقانه برای مشکلات. در چنین مواردی، ما به ذهن خود نیاز داریم تا امکانات مختلف را بررسی کند .

تأثیرات بیرونی
اکثر ما از چگونگی تأثیر محیط و هنجارهای اجتماعی بر تفکر و رفتار خود آگاهی کامل نداریم. شرکت‌ها و مؤسسات دائماً برای جلب‌توجه ما رقابت می‌کنند. رسانه‌ها توجه ما را به گذشته و تبلیغات آن را معمولاً به آینده جلب می‌کنند.

بسیاری از افراد اطراف ما که به گذشته یا آینده می‌پردازند سعی می‌کنند ما را به سمت طرز تفکر خود جلب کنند. حتی کل مفهوم زندگی خوب معطوف به آینده است. این به ما می‌گوید اگر چیزهایی مانند شغل خوب، خانواده و خانه خوب به دست آوریم، آنگاه خوشحال خواهیم شد.

این چهار مورد از مهمترین موانع زندگی در لحظه است که لازم است آنها را در خود و زندگیمان شناسایی کنیم تا بتوانیم بر آنها فائق آییم.

مرحله 3: ذهن آگاهی را تمرین کنید

چگونه می‌توانیم در جهانی که دائماً سعی در جلب‌توجه ما به گذشته و آینده دارد در لحظه زندگی کنیم؟

قبل از اینکه به ارائه اقدامات مشخصی بپردازم که می‌توانید انجام دهید، مهم است به‌درستی درک کنید که ذهن آگاهی چیست. ما قبلاً در سواد زندگی راجع به ذهن آگاهی صحبت کرده‌ایم یا شاید قبلاً جایی خوانده باشید، اما ممکن است معنای آن را کاملاً درک نکرده باشید.

ذهن آگاهی را درک کنید
مفهوم ذهن آگاهی درواقع کاملاً ساده است. ذهن آگاهی، هوشیار بودنِ به در لحظه زندگی کردن است.

وقتی هوشیار باشید، توجه شما معطوف به آنچه می‌شود که در لحظه فعلی اتفاق می‌افتد و کاملاً با واقعیت در ارتباط هستید.
شما ازآنچه در بدن، ذهن، احساسات و دنیای اطراف شما اتفاق می‌افتد آگاه هستید، این با تفکر در مورد این چیزها متفاوت است. برای توسعه درک بیشتر، لازم نیست که خیلی درباره آن‌ها فکر کنید، بلکه فقط آن‌ها را مشاهده کنید.

این ممکن است به نظر بسیاری از افراد، به‌ویژه روشنفکران اشتباه باشد، زیرا آن‌ها بسیار عادت دارند که از منطق برای درک بیشتر استفاده کنند.
با آگاهی، ذهن و احساسات خود را آرام می‌کنیم تا بتوانیم واضح‌تر ببینیم، در این صورت، بیشترِ درک ما از مشاهدهٔ ساده حاصل خواهد شد. وقتی ذهنیت ما افزایش می‌یابد، به معنای واقعی کلمه، آگاهی خود را گسترش می‌دهیم.

برای توسعه ذهن آگاهی، باید خودمان را آموزش دهیم تا چیزها را عینی‌تر مشاهده کنیم، یعنی بدون اینکه احساسات یا عقاید از پیش تعیین‌شده‌مان بر دیدگاه‌های ما تأثیر بگذارد.

اگر آماده زندگی بهتر هستید، برخی از روش‌های ساده آگاهی را بخوانید و در زندگی روزمره خود بگنجانید تا در لحظه زندگی کنید.
لازم نیست همه آن‌ها را انجام دهید، بلکه مواردی را انتخاب کنید که موردعلاقه شما و متناسب با سبک زندگی شما باشند.

منبع: سواد زندگی

70