جنگ اوکراین چه زمانی پایان می‌یابد

عملیان نظامی روسیه در اوکراین در حالی وارد پنجمین ماه شده که تا کنون هزاران نفر در این جنگ کشته شده، میلیاردها دلار تجهیزات نظامی ویران شده و شهرهای متعددی در معرض بمباران‌های بی امان قرار گرفته‌اند.

شبکه خبری الجزیره طی مقاله‌ای در وبگاه خود با اشاره به جنگ در اوکراین نوشت که پیش‌بینی‌ها درباره اینکه جنگ اوکراین چه زمانی پایان می‌یابد به طور گسترده‌ای متفاوت است. «ینس استولتنبرگ» دبیر کل ناتو پیشتر هشدار داده بود که این جنگ می‌تواند چند سال به طول انجامد این در حالی است که سازمان‌های اطلاعاتی غربی گزارش داده‌اند که قابلیت‌های جنگی روسیه طی ماه‌های آتی به اتمام خواهد رسید.

روسیه پس از آنکه تمرکز خود را بر شرق اوکراین قرار داد، تقریبا تمام مناطق استان لوهانسک را تحت سیطره خود در آورده و احتمالا تلاش‌های خود را تا گرفتن بقیه مناطق استان دونتسک ادامه خواهد داد و این دو استان، منطقه دونباس را تشکیل خواهند داد.

«ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه چهارشنبه گذشته در سخنرانی گفت که هیچ تاریخی برای پایان عملیات ویژه ارتش روسیه در اوکراین وجود ندارد و افزود که هدف روسیه که آزادسازی دونباس بوده، تغییر نکرده است.

روسیه تصمیم گرفته آهسته اما محکم در شرق اوکراین پیشروی کند

«کونستانتینوس لوکوپولوس» یکی از فرماندهان سابق ارتش یونان و ناتو در مصاحبه با الجزیره گفت: «پس از آنکه روسیه در ورود به کی‌یف ناکام ماند و راهبرد خود برای استقرار نیروهایش را تغییر دارد، ثقل تمرکز خود را بر شرق اوکراین قرار داد و ژنرال‌های روسیه تصمیم گرفتند که آهسته اما محکم پیشروی کنند».

پیشروی ارتش روسیه در شرق اوکراین

هفته پیش بود که اوکراین به نیروهایش دستور داد تا از شهر کلیدی «سورودونتسک» که چندین هفته هدف بمباران‌های روسیه قرار داشت، عقب نشینی کنند. از سوی دیگر، ارتش روسیه در حالی که تمرکز کنونی خود را برای تصرف شهر لیسیچانسک قرار داده، روز پنجشنبه عقب نشینی خود از جزیره مار که مهم و راهبردی بوده، اعلام کرد.

مسکو اعلام کرده که عقب نشینی از جزیره مار «نشانه حسن نیت» و باهدف نشان دادن حمایت از تلاش‌ها برای از سرگیری صادرات غلات و مواد غذایی در بندرهای اوکراین بوده اما کی‌یف عقب نشینی روسیه از جزیره مار را یک پیروزی تلقی کرده و گفت که روسیه را مجبور به عقب نشینی از این جزیره کرده است.  

بنابراین در حالی که جنگ همچنان ادامه دارد، سناریوی احتمالی در این باره که جنگ چقدر به درازا خواهد کشید، چیست؟

لوکوپولوس معتقد است: «جنگ زمانی به پایان خواهد رسید که نخست یکی از طرف‌های دیگری خواسته خود را در میدان نبرد و سپس در میز مذاکره تحمیل کند یا اینکه هر دو طرف به توافق به جای ادامه جنگ برسند».

پایان فوری جنگ میان روسیه و اوکراین غیرقابل تصور است

این کارشناس مسائل نظامی اضافه کرد به نظر می‌رسد پایان فوری جنگ میان روسیه و اوکراین غیرقابل تصور است.

وی افزود: «من کاملا اطمینان دارم که پایان جنگ به زودی روی نخواهد داد».

شرایط کنونی در میدان نبرد نیز حاکی از جنگی طولانی خواهد بود و اوکراین نیز طی هفته‌های اخیر مناطق زیادی را از دست داده است. اوکراین در حال حاضر همه مناطق استان لوهانسک و نیمی از مناطق استان دونتسک را از دست داده است. علاوه بر آن، روسیه مناطقی را نیز در جنوب اوکراین تحت سیطره خود در آورده است.

برخی کارشناسان معتقدند که کی‌یف درصورتی که در حال حاضر وارد مذاکرات صلح شوند، فاقد هرگونه اهرم فشار بوده و صلحی که حاصل خواهد شد، توسط مسکو دیکته می‌شود.

«جیمی شیا»  استاد امنیت و استراتژی دانشگاه اکستر انگلیس به شبکه خبری الجزیره گفت: «روسیه احتمالا بر این باور است که فعلا از این مزیت برخوردار بوده و به پیشروی خود در دونباس اگر چه آهسته، ادامه می‌دهد».

علاوه بر آن، چنین سناریویی نیز از نظر سیاسی برای «ولودمیر زلنسکی» رئیس جمهور اوکراین قابل توجیه نیست. چون در این صورت، وی به عنوان رئیس جمهوری شناخته خواهد شد که نه تنها جنگ را باخت بلکه بخش‌های وسیعی از اوکراین را نیز از دست داد.

اگر جنگ الان متوقف شود اوکراین یک‌پنجم مساحت خود را به روسیه باخته است

شیا که یکی از معاونان سابق دبیر کل ناتو در زمینه چالش‌های نوظهور بوده در ادامه مصاحبه خود با الجزیره افزود: «اوکراین در حال حاضر نمی‌تواند متوقف شود چون در این صورت، یک پنجم از سرزمین‌های خود را به روسیه خواهد باخت که این مناطق شامل بندرهای تجاری حیاتی در دریای سیاه، مناطق صنعتی و معدنی در دونباس و زمین‌های کشاورزی مهم است.»

علاوه بر آن، دولت اوکراین انتظار دارد که دریافت کمک‌های نظامی غرب ادامه یافته و حتی به صورت ایده‌آل، با حجم بیشتری ادامه یابد.

شیا گفت: «اوکراینی‌ها همچنین امیدوار هستند که تسلیحات سنگینی که اخیرا از آمریکا و کشورهای غربی به خصوص توپخانه‌های بُرد بلندی که دریافت کرده‌اند به آنها کمک کند تا ورق را در مقابل ارتش روسیه برگردانده و مناطق بیشتری را بازپس بگیرند».

این کارشناس مسائل راهبردی اضافه کرد: «در حال حاضر، حمایت سیاسی از اوکراین در آمریکا و اروپا مستحکم بوده و اتحایه اروپا به سختی کشوری را که به آن وضعیت نامزدی عضویت در این اتحادیه را داده، رها کند».

کشورهای غربی نگران وارد شدن به جنگ با روسیه هستند

لوکوپولوس معتقد است غربی‌ها این نگرانی را دارند که ادامه ارسال تسلیحات به اوکراین آنها را نیز به جنگ با روسیه وارد کند. برخی کارشناسان نیز گفته‌اند که پوتین در تشدید جنگ، دست برتر را دارد. در واقع هر چه جنگ بیشتر طول بکشد، احتمال کاهش حمایت کشورهای غربی از اوکراین بیشتر می‌شود.  

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه

وی ادامه داد: «ائتلاف متحد غرب که در حمایت از اوکراین در این جنگ ایجاد شده، در حال از دست دادن اتحاد و همبستگی خود است. آنها لحن گفتار خود را تغییر داده و درباره ضرورت آتش‌بس و آغاز مذاکرات صحبت می‌کنند».

طبق دیدگاه شیا، دو سناریو پیش رو وجود دارد. سناریوی اول به این صورت است که اوکراین به مبارزه با حمایت استوار غربی‌ها ادامه داده و در نهایت روسیه را مجبور کند که نیروهایش را از تمام اوکراین به جز احتمالا شبه جزیره کریمه خارج کند.

وی اشاره کرد که برای تحقق این سناریو، ارتش روسیه باید فروبپاشد و رهبری در روسیه نیز باید تغییر کند، چیزی که احتمالا زمان زیادی برای دستیابی به آن نیاز بوده و به قابلیت‌های نظامی بسیاری بزرگتر از چیزی که اوکراین در حال حاضر در اختیار دارد، نیاز است.

سناریوی دوم آن است که هر دو طرف به بن بست برسند و جایی در پشت سنگرهای به شدت مستحکم برای سال‌ها با یکدیگر درگیری کم شدت داشته باشند.

وی افزود: «مسکو به روسیه سازی مناطقی که تحت سیطره خود در آورده ادامه خواهد داد و ممکن است که برخی از این مناطق را نیز به روسیه الحاق کند».

شیا معتقد است که احتمال وقوع دومین سناریو بیشتر است.

لوکوپولوس نیز معتقد است که احتمال ادامه جنگ برای چند سال کم است چون نه اوکراین و غرب و نه مسکو می‌تواند برای طولانی مدت این جنگ را ادامه دهند. اگر چه وی معتقد است که پایان جنگ نیز در دسترس نیست.

وی گفت احتمالا آتش‌بسی همانند آتش بسی که میان دو کره در سال 1953 حاصل شد، ایجاد شود و یک منطقه غیرنظامی میان دو کشور به عنوان یک حالت پایان موقت بوجود آید.