قیمت دلار در ابتدای مجلس یازدهم ۱۸ هزار تومان بود امروز بالاتر از ۶۵ هزار تومان!/ وضعیت ایران قبل و بعد از انتخابات ۹۴ و ۱۴۰۲

درسی از گذشته برای آینده

آنچه در اسفند ۱۴۰۲ اتفاق افتاد، به پایان رسید و قابل بازگشت نیست. اما آیا نمی‌توان (بهتر بگوییم نباید) از آن درس گرفت؟ اگر نگاهی به وضعیت ایران قبل و بعد از انتخابات‌های ۱۳۹۴ و ۱۴۰۲ بیندازیم، این تفاوت‌ها مشهود نیست؟

در انتخابات مجلس دهم با وجود ردصلاحیت‌های گسترده اصلاح‌طلبان، آنها ناگزیر از طریق فراخوان عمومی به دنبال کسانی گشتند که روزمه خود را به‌عنوان اصلاح‌طلب ارسال کنند، تا شاید بتوانند به این ترتیب لیستی آماده کنند. در نهایت انتخابات با مدل «رقابت نیابتی» شکل گرفت و عده‌ای به مجلس رفتند. در آن زمان به تازگی بن سلمان پا به قدرت گذاشته بود و رقابت‌های منطقه‌ای ایران و عربستان با حمله عربستان به یمن به اوج خود رسید.

از طرفی داعش در غرب ایران مناطقی را در اشغال داشت، با این حال ایران در اوج اقتدار بود. وضعیت اقتصاد رو به بهبود بود و شکاف اجتماعی حاد دیده نمی‌شد. همان زمان بود که صدای بسیاری از فعالان سیاسی اصلاح‌طلب با طرح پروژه «آشتی ملی» هم شنیده شد. بررسی حوزه سیاست از همه مهم‌تر به ما نشان می‌دهد که انتخابات مجلس دهم تا چه اندازه توانسته بود شکاف‌های سیاسی را محدود کند و انتخابات اخیر تا چه اندازه این شکاف‌ها را بیشتر کرد.

بررسی چند حوزه مختلف پس از انتخابات ۱۴۰۲

حوزه اقتصاد: ایران سال جدید را با تورم آغاز کرد. اگرچه ابراهیم رئیسی در آغاز سال از دستاوردهایش سخن می‌گفت، اما واقعیت بازار قابل انکار نبود. با اتمام انتخابات در ایران، دلار از ۵۰ هزار تومان حرکت صعودی خود را آغاز کرد و سد ۶۰ هزار تومان را شکست. در واقع ما شاهد رشد نزدیک به ۲۵ درصدی قیمت دلار در همین مدت کوتاه بودیم. اتفاقی که باعث شد رهبری هم در سخنرانی ماه رمضان از افزایش قیمت‌ها با عنوان تلخی‌های اقتصاد، یاد کند. زمانی که اصولگرایان در انتخابات حداقلی سال ۹۸ پیروز شدند، قیمت دلار کمتر از ۱۸ هزار تومان بود و حالا که در حال خروج از مجلس هستند، بیش از سه برابر قیمت دارد. در واقع عملکرد آنها نه‌تنها منجر به یک خیزش اقتصادی که ادعا می‌کردند نشد، بلکه اثرات آن در بازار ارز زیان‌بار بود. تا جایی که دولت اعلام کرد به دلار آزاد هیچ کاری نخواهد داشت و خود را تنها ملزم به تأمین ارز کالاهای اساسی و کالاهایی می‌داند که ارز نیمایی دریافت می‌کنند.

حوزه سیاسی: در این حوزه شاهد بودیم که برخلاف انتخابات‌هایی که از حداقل رقابت برخوردار هستند، انتخابات منجر به شکاف بیشتر شده است. این شکاف نه فقط در میان اصولگرایان که در بین اصلاح‌طلبان هم قابل مشاهده بود. اصولگرایان اما در پیدا و نهان چنان به جان هم افتادند که سرلیست آنها تبدیل به نفر چهارم انتخابات شد و در نهایت «چنارها» (لیست قالیباف و حداد) از «پاجوش‌ها» (لیست رسایی و رائفی‌پور) شکست خوردند. حالا که اصولگرایان همه ارکان قدرت را در اختیار دارند، شکاف در میان آنها نه‌تنها به قدرتمندترشدن حاکمیت منجر نخواهد شد، بلکه این شکاف‌ها در حوزه سیاست باعث می‌شود روز به روز توان مدیریتی و اجرائی کشور، برای خود اصولگرایان هم تضعیف شود.

در حوزه اجتماعی وضعیت وخیم‌تر از سایر حوزه‌هاست. از اختلافاتی که بر سر باز و بسته بودن پارک‌ها در ۱۳ نوروز شاهد بودیم تا لج‌بازی با مردم در ماجرای پارک قیطریه و امامت جمعه کاظم صدیقی بگیرید تا امروز که در نهایت رسیدیم به مسئله بازگشت گشت ارشاد به خیابان‌ها. اقداماتی که دولت و مجموعه مدیریت اصولگرایان در حوزه‌های اجرائی انجام می‌دهند، در تعارض آشکار با خواست اکثریتی قرار گرفته که در انتخابات شرکت نکردند. این در حالی است که اگر انتخابات به گونه‌ای دیگر برگزار شده بود، می‌توانست منجر به پرشدن شکاف‌ها شود.

هشداری برای آینده

به طور کلی این وضعیت نتیجه خواسته یا ناخواسته برگزاری انتخابات به روشی است که از سال ۹۸ آغاز شد و سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۲ تداوم یافت. انتخاباتی که در آنها روز به روز آمار عدم مشارکت و آرای باطله بالا می‌رود. انتخاباتی که در آنها ۶۰ درصد از مردم احساس کردند در آن کاندیدایی برای حضور در قدرت ندارند.

تمام این انتخابات‌های گذشته و نتیجه آن قابل تغییر نیست، اما اگر همین روند در ۱۴۰۴ تداوم پیدا کند، به شکاف‌های بیشتری منجر خواهد شد. این شکاف‌ها نه فقط در خارج، بلکه در درون هسته قدرت هم نفوذ خواهد کرد. در نهایت این وضعیت بیش از همه، به ضرر خود سیستم خواهد بود.