بازگشت یک شاهزاده سعودی به تهران پس از ۲۸ سال

رایزنی دفاعی برای ثبات منطقه‌ای

وزیر دفاع عربستان با سرلشکر محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران دیدار و گفتگو کرد. در این دیدار، توسعه روابط دفاعی، همکاری‌های منطقه‌ای برای تقویت صلح و ثبات، و همچنین مبارزه با تروریسم از محورهای اصلی گفت‌وگو میان دو طرف عنوان شده است.

آخرین بار که یک شاهزاده ارشد سعودی به ایران سفر کرد، به سال ۱۹۹۷ بازمی‌گردد؛ زمانی که ملک عبدالله بن عبدالعزیز در دوران ریاست‌جمهوری محمد خاتمی، رئیس‌جمهور وقت ایران، به تهران آمد. شاهزاده خالد، فرزند پادشاه کنونی عربستان، سلمان بن عبدالعزیز است.

مذاکرات هسته‌ای در سایه تهدید نظامی

این دیدار در شرایطی انجام می‌شود که ایران و ایالات متحده در حال مذاکره برای دستیابی به توافقی جدید در زمینه برنامه هسته‌ای تهران هستند. هم‌زمان، آمریکا و اسرائیل هشدار داده‌اند که در صورت شکست مذاکرات، احتمال حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران وجود دارد. ایران نیز هشدار داده است که هرگونه حمله به خاک این کشور می‌تواند به یک جنگ گسترده منطقه‌ای منجر شود. در این میان، ایالات متحده همچنان حضور نظامی خود را در عربستان سعودی و دیگر کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس حفظ کرده است.

پیش از این دیدار، خبرگزاری رسمی عربستان سعودی اعلام کرده بود که دو مقام «چندین نشست را برای بررسی روابط دوجانبه و مسائل مورد علاقه مشترک» برگزار خواهند کرد.

از بحران دیپلماتیک تا نزدیکی سیاسی

عربستان سعودی در سال ۲۰۱۶، پس از حمله معترضان ایرانی به سفارت این کشور در تهران، روابط دیپلماتیک خود را با ایران قطع کرد. این اعتراض‌ها در واکنش به اعدام یک روحانی شیعه در عربستان صورت گرفت و منجر به یکی از شدیدترین بحران‌های دیپلماتیک میان دو کشور شد.

رقابت نیابتی در منطقه؛ از یمن تا حمله به زیرساخت‌های نفتی

در سال‌های پس از آن، تهران و ریاض وارد یک رقابت منطقه‌ای شدید شدند که به جنگ‌های نیابتی در چندین کشور خاورمیانه، به‌ویژه یمن، دامن زد. در جنگ داخلی یمن، ایران و عربستان از دو جناح مخالف حمایت کردند. حوثی‌های مورد حمایت ایران بارها موشک‌هایی را به سمت خاک عربستان سعودی و امارات متحده عربی شلیک کردند، که زیرساخت‌های حیاتی نفتی این کشورها را هدف قرار می‌داد.

روابط دوجانبه از حدود دو سال پیش به تدریج بهبود یافت و در نهایت با میانجی‌گری چین، توافقی تاریخی برای عادی‌سازی روابط میان ایران و عربستان سعودی به امضا رسید.

هشدار ایران و موضع‌گیری کشورهای حوزه خلیج‌فارس در برابر اسرائیل

در سال گذشته، پس از تبادل حملات میان ایران و اسرائیل، کشورهای عربی منطقه نگرانی خود را از احتمال حمله اسرائیل به تأسیسات نفتی ایران به ایالات متحده اعلام کردند. به باور این کشورها، چنین حمله‌ای می‌توانست پیامدهای گسترده اقتصادی و زیست‌محیطی برای سراسر منطقه به همراه داشته باشد. ایران نیز هشدار داد که هر کشوری که به اسرائیل در این حمله کمک کند، به‌عنوان طرف متجاوز تلقی خواهد شد.

شبکه خبری سی‌ان‌ان در گزارش خود خاطرنشان کرده است: عربستان سعودی، امارات متحده عربی و قطر به‌طور رسمی به ایالات متحده و ایران اطلاع داده‌اند که به اسرائیل اجازه نخواهند داد از حریم هوایی آن‌ها برای حمله به ایران استفاده کند.

نخستین گام‌های نظامی مشترک ایران و عربستان

در همین راستا و در نشانه‌ای از گرم‌تر شدن روابط تهران و ریاض، رسانه‌های ایرانی گزارش دادند که در اکتبر گذشته، ایران و عربستان برای نخستین‌بار یک رزمایش دریایی مشترک را در دریای عمان برگزار کردند. همچنین در نوامبر، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح عربستان، فایض الرویلی، به تهران سفر کرد و با همتای ایرانی خود دیدار داشت؛ موضوعی که از سوی رسانه‌های رسمی اعلام شد.