راز جمجمههای عجیب در غار نئاندرتالها
گروهی از نئاندرتالهایی که در مرکز اسپانیا زندگی میکردند، غارهایشان را با جمجمههای تکشاخ سیبری و پستانداران بزرگ دیگر پر میکردند و احتمالاً هدف نمادین مرموزی از این کار داشتند.
محققان در یک مطالعهی جدید دربارهی مجموعهی گیرا و حیرتانگیز از جمجمهها که در غاری در اسپانیا یافت شده است، گفتهاند این یافته میتواند روشنگر دنیای روحانی و عجیبِ گذشتگان منقرض ما باشد.
بسیاری از غارهای نئاندرتالها در گذشته کشف شدهاند و تقریباً تمام شواهد یافتشده در این زیستگاهها با فعالیتهای مادی از قبیل شکار یا ساخت ابزار ارتباط داشته است. به گفتهی محققان: «تا به امروز، در سوابق باستانشناسیِ نئاندرتالها، هیچ سایتی که منحصراً به فعالیتهای نمادین مربوط باشد، شناسایی نشده است.»
لین خانواده نئاندرتالها؛ انسانهای اولیه ۵۹ هزار ساله!
با این حال، باستانشناسان حین حفاری در غاری معروف به Cueva Des-Cubierta، به ۳۵ جمجمهی بزرگ حیوان برخورد کردند که همگی آنها دارای شاخ هستند. این مجموعه شامل جمجمههای ۲۸ حیوان نشخوارگر از قبیل گاومیش کوهاندار و نیاگاو، ۵ آهو و ۲ کرگدن میشود.
یافتن مجموعهای از سرهای قدیمی درون یک غار بسیار غیرعادی است چون شکارچی-گردآوردندگان باستانی سرهای شکارهایشان را به خاطر سنگینی و نداشتن گوشت، به ندرت به زیستگاهشان بازمیگرداندند؛ بنابراین محققان نتیجه گرفتهاند «وجود جمجمه و نه بخشهای دیگر لاشه که ارزش غذایی بیشتری داشتند، به نظر عمدی بوده و کاربرد آن نه به امرار معاش بلکه به مراسمی نمادین ارتباط داشته است.»
در پشتیبانی از این ایده میتوان گفت مقدار بسیار کمی دندان حیوان یا تکههای استخوان در غار پیدا شده است به این معنا که محل سلاخی این موجودات جایی خارج از این غار بوده و تنها سرهای جداشدهی حیوانات به درون غار آورده شده است. با این حال، محققان با در نظر گرفتن اینکه در هیچیک از غارهای دیگر نئاندرتالها هیچ مجموعه جمجمهای پیدا نکردند، قادر نیستند توضیح خاصی برای این یافته ارائه دهند.
تا جایی که ما میدانیم، نئاندرتالها هیچ مراسمی را با جمجمهی حیوانات اجرا نمیکردند و محققان نیز نمیدانند معنای نمادین این غار پر از جمجمه چیست. آنها در این باره گفتهاند: «تنها پس از آمدن انسانهای به لحاظ کالبدشناسی مدرن، کاربرد احتمالی جمجمه در مراسم و تشریفات قابلدرکتر شد.»
محققان با در نظر گرفتن اینکه شاخ جمجمهها دستنخورده مانده است، حدس میزنند شاید کاربرد جمجمهها یادبودهای شکار بوده باشد: «با این حال، نمیتوان تفسیرهای دیگر را غیرمحتمل شمرد، مثلاً ارتباط آنها با تشریفات و آتش ... یا ارتباط نمادین نئاندرتالها با دنیای طبیعی یا نوعی مراسم مقدماتی یا جادوییِ تسکینبخش.»
فارغ از هر کاری که نئاندرتالها با این جمجمهها میکردند، به نظر میرسد نئاندرتالهای ساکن این غار، این سنت را مدتی به قوت خود باقی نگه داشتند، چون در تمام لایهی رسوبات درون غار، جمجمهی حیوانات یافت شده است و این نشانگر این است که انباشت آنها سالها طول کشیده است، پس میتوان نتیجه گرفت این رفتار بین چند نسل تکرار شده است و به همین دلیل آن را یک پدیدهی فرهنگی تفسیر کردهاند.»