استرس پیش از مدرسه؛ مسأله‌ای بدیهی اما جدی
گرچه استرس دانش‌آموزان به هنگام ورود به مدرسه طبیعی است اما پاره‌ای از عوامل از قبیل کمالگرایی والدین در انجام تکالیف درسی، نحوه رفتار معلمان و عوامل روانشناختی دانش آموزان می‌تواند در تشدید میزان آن نقش داشته باشد.
با شروع مهرماه و نزدیک شدن به روزهای مدرسه، استرس ناشی از آن نیز در کودکان و نوجوانان افزایش پیدا می‌کند. استرس هایی که نه تنها شامل کلاس اولی ها نمی‌شود، بلکه تمامی دانش آموزان در مقاطع تحصیلی مختلف را در بر می‌گیرد.
بعضاً استرس بازگشت به مدرسه، والدین را نیز به اندازه دانش آموزان درگیر می‌کند. زیرا اکثر والدین شاغل تحت تأثیر مسائل مربوط به آغاز سال تحصیلی جدید قرار می‌گیرند و هماهنگ کردن برنامه‌هایشان با ساعت رفت و برگشت فرزندانشان و رسیدگی به وضعیت تحصیلی آنها به مراتب دشوارتر می شود.
اما از آنجایی که استرس می تواند ریشه بسیاری از بیماری های روانی در افراد باشد و قاعدتا در میزان موفقیت و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان تاثیر گذار باشد؛ از این رو آشنایی با علل زمینه ساز آن و نیز اتخاذ راهکارهایی برای مقابله با آن می تواند موثر باشد.
برخی از عوامل تأثیرگذار بر استرس دانش آموزان به شرح زیر است:
اضطراب جدایی از والدین در مدرسه
در دوران مدرسه مجموعه‌ای از ترس‌ها برای کودک ایجاد می‌شود. اولین ترس، ترس از محیط مدرسه است. ترس از مدرسه به عناوین مختلف بروز می‌کند که یکی از آنها ترس از معلم است. البته این ترس در دوران مهد هم به وجود می‌آید. گاهی اوقات کودکان قادر به برقراری رابطه عاطفی با معلم خود نیستند و احساس می کنند از جانب معلم با آسیب مواجه خواهند شد یا معلم آنها را دوست ندارد. این مساله به اضطراب جدایی دوران کودکی پیش از مدرسه که اغلب در سنین 6 ماهگی به بعد آغاز می شود اطلاق می شود. اگر در این دوران، والدین رفتار مناسبی با کودک داشته باشند این اضطراب به خوبی پشت سر گذاشته می شود و در دوران مدرسه کمتر دچار اضطراب جدایی از والدین برای رفتن به مدرسه می شوند.
اگر غیر از این مساله اتفاق افتاده باشد و کودک در این دوران تحت تأثیر رفتار نادرستی از جانب والدین باشد و این اضطراب را از همان دوران به همراه داشته باشد تا زمانی که به مهد و مدرسه می رود این اضطراب باز به سراغ او می آید.
کمالگرایی والدین در انجام تکالیف درسی
امید فرزادی روانشناس بالینی و عضو روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران در این زمینه گفت: یکی از دلایل استرس دانش آموزان از حضور در مدرسه به دلیل تکالیف درسی و فعالیت های آموزشی است. سخت گیری های والدین برای کسب نمره، مقایسه کردن عملکرد تحصیلی فرزندان با سایر اعضای خانواده و دوستان و اجرای سیاست های تنبیهی و تشویقی از جمله مواردی هستند که موجب تشدید استرس و اضطراب در دانش آموزان به خصوص در هنگام بازگشایی مدارس می شود.
این روان شناس افزود: کمالگرایی والدین به خصوص والدینی که تنها صاحب یک فرزند هستند دانش آموزان را دچار استرس و اضطراب و احساس مسوولیت بسیار سنگین می کند.
نحوه رفتار معلمان در ایجاد استرس
از آنجایی که کنترل استرس و اضطراب دانش آموزان برای حضور در مدرسه بخشی بر عهده والدین و بخشی بر عهده مسوولان مدرسه به خصوص معلم است. متاسفانه برخی معلمان همچنان به سیستم تنبیه و تشویق معتقد هستند که این مساله یک فضای رقابتی تنش زا بین دانش آموزان ایجاد می کند.
از طرفی با آغاز سال تحصیلی همواره شاهد اخباری درباره تنبیه بدنی دانش آموزان هستیم که گاهی نیز جان کودک را با خطر مواجه می کند. این در حالی است که تنبیه یک شخص در مقابل دیگران و انعکاس آن در فضای مجازی موجب ایجاد استرس در دانش آموزان می شود.
رفتار والدین عاملی مؤثر در ایجاد استرس در دانش آموزان
در نظر گرفتن برنامه زمان بندی و تأکید بیش از اندازه بر روی تکالیف می تواند زمینه ساز اضطراب مدرسه شود. والدینی که اغلب پر مشغله هسند برای مشغول نگهداشتن فرزندان خود برنامه زمان بندی در نظر می گیرند و کودک را موظف می دانند که مانند یک ربات مجری برنامه های آنها باشد. چنین کودکی مرتب به کارهای خود در مدرسه و خانه فکر می کند و تصور اینکه از برخی از کارهایش در خانه و مدرسه جا بماند، اضطراب در او ایجاد می کند.
برخی والدین به لحاظ شخصیتی ثبات ندارند و کودک خود را گاهی به خاطر اشتباهات کوچک مورد تنبیه قرار می دهند، اما در مقابل اشتباهات بزرگ واکنش چندانی نشان نمی دهند. چنین والدینی در تشویق نیز اینگونه عمل می کنند. کودکان این والدین نمی دانند چه زمانی تنبیه شدید در انتظارشان است. آنها این نگرش را در مورد مدرسه و معلمان خود نیز پیدا می کنند و در هنگام انجام دادن کار در مدرسه در حال اضطراب از تنبیه به سر می برند.
عوامل روانی زمینه ساز استرس در دانش آموزان
گاهی ترس و اضطراب کودک از مدرسه ناشی از کم رویی و خجالت کشیدن کودک از صحبت کردن در جمع است. چنین کودکی از معاشرت با معلم و هم کلاسی های خود هراس دارد و زمانی که در این موقعیت قرار بگیرد دچار اضطراب می شود.
گاهی اضطراب از مدرسه به دلیل تیپ شخصیتی کودک است. کودکان درون گرا و منزوی از گوشه گیری و انزوا لذت می برند. این دسته از کودکان زمانی که در محیط شلوغ مدرسه قرار می گیرند دچار اضطراب و بهم ریختگی ذهنی می شوند
گاهی نیز اضطراب کودکان در مدرسه ناشی از نقص و معلولیت جسمانی آنها است. کودکانی که چنین شرایطی را دارند به طور مداوم در ذهن، خود را با همکلاسی های دیگر مقایسه می کنند و این مقایسه احساس حقارت و اضطراب را برای آنها به دنبال دارد.
محیط مدرسه و تأثیر آن بر اضطراب دانش آموزان
محیط در شکل گیری اضطراب بسیار مهم است. هر فرد به هنگام حضور در مکان ها و موقعیت های جدید مضطراب می شود. یکی از محیط هایی که اضطراب ایجاد می کند مدرسه است. بنابراین استرس ها و اضطراب های ناشی از ورود به مدرسه تا حدودی طبیعی است.
از طرفی چون دانش آموزان هنوز به جزییات همه قوانین و مقررات مدرسه آگاه نیستند و ترس از طرد شدن از محیط مدرسه برای آنها وجود دارد. این عوامل خود در شکل گیری استرس در آنها موثر است.
منبع: ایرنا
24
با سلام لطفا راه تشویق کودکان به انجام تکالیف را بدون آن که سبب نگرانی یا اضطراب انان شود را بفرمایید؟؟لطفا راهکار تعامل با معلمینی که مدام به انجام تکالیف تاکید می کنند و والدین کودکان کم کار را بی مسولیت و بی تفاوت می خوانتد ؛ را هم بفرمایید؟؟ و لطفا کودکانی را که اصلا تمایلی به انجام تکلیف ندارند اما از بهره هوشی برخوردار هستند را چگونه می شود به انجام تکلیف تشویق نمود؟؟ ممنون