سردرگمی در آمریکا / ایران باعث باخت ترامپ در انتخابات ۲۰۲۰ می‏شود؟

روز سه‌شنبه ساعاتی بعد از انتشار خبر حمله معترضان عراقی وابسته به گروه حشد‌الشعبی به سفارت آمریکا و آتش زدن بخشی از ساختمان این عمارت، ایالات‌متحده اعلام کرد که نظامیان بیشتری را برای حراست از خود به منطقه ارسال خواهد کرد. در همین راستا آن‌گونه که الجزیره نوشت مارک اسپر، وزیر دفاع این کشور نیز با انتشار بیانیه‏ای از اعزام ۷۵۰ نظامی آمریکایی وابسته به لشکر ۸۲ هوایی به منطقه در چند روز آینده خبر داد. به گفته اسپر اعزام نظامیان آمریکایی، اقدام مناسب و محتاطانه برای پاسخ به افزایش سطح تهدیدها علیه کارکنان و تجهیزات آمریکایی است تا دوباره رویدادی مشابه رخ ندهد. در این میان بر اساس پستی که در رسانه‏های اجتماعی دست به دست می‏شود گفته شده است که ۷۵۰ نظامی آمریکایی قرار است ابتدا در کویت مستقر شوند. علاوه بر این خبرگزاری آسوشیتدپرس به نقل از یک مقام آمریکایی که نخواست نامش فاش شود، نوشته است که ایالات‌متحده ممکن است چهار هزار سرباز نظامی را در خاک عراق مستقر کند. این کنش‏ها و واکنش‏ها در حالی رخ می‏دهد که هم‌اکنون بیش از پنج هزار سرباز آمریکایی در عراق مستقر هستند. روز دوشنبه آمریکا پنج پایگاه شبه‌نظامیان موسوم به کتائب حزب‌الله عراق را به تلافی حمله به پایگاه نظامی‏اش در کرکوک هدف قرار داد. پس از آن بود که روز سه‌شنبه معترضان عراقی در‏حالی‏که پرچم‏های حشد‌الشعبی را در دست داشتند وارد منطقه سبز (خضرا) عراق شده و با گذشتن از چند لایه امنیتی به بخش‏های ورودی سفارت آمریکا حمله کردند و قسمتی از این عمارت را به آتش کشیدند. ترامپ در واکنش به این حمله با انتشار پیامی در توئیتر، ایران و معترضان عراقی را مسئول این حادثه قلمداد کرد. او همچنین در پیامش دولتمردان عراق را خطاب قرار دارد و نوشت «‌از عراق انتظار داریم تا از نیروهای امنیتی‏‌اش برای حراست از سفارت ما استفاده کند». ساعاتی بعد رئیس‏جمهوری آمریکا با انتشار پیام جداگانه‏ای در توئیترش به تهران هشدار داد و نوشت «ایران به‌طور کامل مسئولیت جان‏های از‌دست‌رفته یا خسارات وارده به هر یک از ساختمان‏های ما را به عهده خواهد داشت. آنها بهای سنگینی خواهند پرداخت. این هشدار نیست؛ تهدید است. سال نو مبارک!». با این حال زمانی که از رئیس‏‌جمهوری آمریکا سؤال شد که احتمال رویارویی نظامی با ایران به‌واسطه اوج‌گیری تنش‏ها میان تهران و واشنگتن وجود دارد یا خیر، گفت «اگر تصور می‏کنید من چنین خواسته‏ای دارم، خیر. من صلح را دوست دارم و ایران بیش از هر بازیگر دیگری به این مولفه نیاز دارد. من به دنبال جنگ با ایران نیستم».

ترس از تکرار بنغازی

حمله معترضان به سفارت‌خانه آمریکا واکنش‏های زیادی را میان دولت‌مردان عراقی به دنبال داشت؛ برهم صالح، رئیس‏جمهوری مستعفی عراق با انتشار بیانیه‏ای با محکوم کردن این حمله، یورش به سفارت آمریکا را ناقض تعهدات بین‌المللی دانست که دولت عراق بدان‏ها پایبند است. به نوشته او برگزاری تظاهرات مسالمت‌آمیز طبق قانون اساسی حق مردم است ولی هدف قرار دادن دفاتر و مراکز دیپلماتیک علیه منافع عراق است و اعتبار بین‌المللی این کشور را به چالش خواهد کشید. محمد حلبوسی، رئیس پارلمان عراق نیز با انتشار پیامی در صفحه توئیترش حمله به سفارت آمریکا را غیر‌قابل‌قبول توصیف کرد و در این باره نوشت «‌این اقدام می‏تواند به منافع عالی عراق آسیب رسانده و چهره‏ای نامناسب از مردم این کشور ترسیم کند». رویترز می‏نویسد که در زمان حمله معترضان سفیر و سایر مقام‏های رسمی در مقر سفارت‌خانه مستقر بوده‌اند. از همین‌رو بسیاری از ناظران می‏گویند که حادثه روز سه‌شنبه یادآور رخداد تلخ سال ۲۰۱۲ است؛ اتفاقی که هفت سال پیش رخ داد و در جریانش شبه‌نظامیان مسلح به مقر دیپلماتیک آمریکا در بنغازی حمله کردند. در جریان این درگیری سفیر و سه تفنگدار آمریکایی جان‌شان را از دست دادند. ناظران می‏گویند یکی از دلایلی که پمپئو بعد از وقوع این حادثه بیش از ترامپ به آن واکنش نشان داد، این است که او نمی‏خواهد به سرنوشت مشابه هیلاری دچار شود. به نوشته نیویورک‌تایمز پمپئو بعد از فاجعه بنغازی جزو گروه تحقیقات بود و در همین راستا هیلاری را مسئول اصلی وقوع این حمله خونین قلمداد می‏کرد چرا‌که به باورش وزیر خارجه وقت از تدابیر لازم جهت حراست از نظامیان آمریکایی استفاده نکرده است. پمپئو همیشه می‏گفت هیلاری بعد از آن ماجرا به‌واسطه آسیبی که به جایگاهش وارد شده نتوانسته است در میدان سیاست به درستی بازی کند. از همین رو وزیر خارجه کنونی آمریکا شاید بیشتر از ترامپ نسبت به حادثه روز سه‌شنبه واکنش نشان داد و خط‌و‌نشان کشید. پمپئو در حملات پیشین نیز بلافاصله فرمان خروج و بازگشت کارکنان آمریکایی را صادر می‏کرد.

مخالفان و موافقان ترامپ چه می‏گویند؟

حمله به سفارت آمریکا تنش‏ها میان ایران و آمریکا را به شکلی بی‌‏سابقه افزایش داده است و همین مسئله زمینه‌ساز نوعی دو دستگی در ساختار سیاسی ایالات‌متحده شده است. دموکرات‏ها ضمن به چالش کشیدن تصمیم ترامپ مبنی بر خروج یک‌جانبه از توافق هسته‏‌ای موسوم به برجام می‏گویند این تصمیم موجب تضعیف جایگاه واشنگتن در خاورمیانه شده است. اکثریت سناتورهای دموکرات بر این باورند که محاسبات نادرست ترامپ در خاورمیانه موجب شده است که واشنگتن بیش از هر زمان دیگر به مرحله حمله مستقیم به ایران نزدیک شود؛ موضوعی که مورد پذیرش مردم آمریکا نیست. در چنین شرایطی گروهی از ناظران بر این باورند که ایران ترامپ را در شرایط دشواری قرار داده و موجب شده تا رئیس‌‏جمهوری سال جدیدی میلادی‏اش را با ارسال پیامی تهدید‌آمیز اغاز کند. این مسئله می‏‌تواند مقدمه‏ای باشد بر اتخاذ تصمیم‌‏های نادرست و درعین‏حال چالش‌برانگیز دیگر در خاورمیانه. ولی نصر، یکی از مقام‏های پیشین در وزارت خارجه امریکا در دوران ریاست اوباما و استاد مطالعات روابط بین‌الملل در این‌باره به نیویورک‌تایمز گفت «ترامپ ثابت کرده است که خواهان جنگ نیست و این موضوعی است که ایران به خوبی بدان آگاه است. با این حال جمهوری اسلامی در تلاش است تا به رئیس‌‏جمهوری آمریکا بفهماند که سیاست‏های نادرستش در ارتباط با ایران تا چه اندازه می‏تواند برای ایالات‌متحده پر‌هزینه باشد». در این میان چهره‏هایی چون مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا که به‌واسطه سیاست‏ها و مواضعش به عنوان چهره‌‏ای رادیکال محسوب می‏شود این تلقی از سیاست‏های ترامپ در ارتباط با ایران را نادرست می‏دانند. به گفته وزیر خارجه آمریکا تلاش‏های به ادعای او بی‌‏ثبات‌کننده تهران ماحصل سیاست‏های نادرست اوباما بوده است؛ رئیس‏‌جمهوری که با امضای توافق هسته‏ای با تهران زمینه را برای ماجراجویی‏‌های تهران هموار کرد.

نگرانی‌‏ها در واشنگتن

دغدغه حلقه رادیکال نزدیک به ترامپ این است که رئیس‏‌جمهوری همان‌گونه که در برابر سقوط پهپاد آمریکایی توسط ایران سکوت اختیار کرد این بار نیز از کنار گزینه نظامی به راحتی بگذرد و این بار نیز شاهدی خاموش باشد. ترامپ بعد از حمله به تأسیسات آرامکو با درخواست برخی از مشاورانش مبنی بر اقدام تلافی‌جویانه نظامی مخالفت کرده بود. به‌واسطه همین موضع‌گیری، نگرانی‏ها در مورد انفعال احتمالی ترامپ افزایش یافته است.

به‌واسطه این ترس‏ها و دغدغه‌‏ها است که حامیان رئیس‏‌جمهوری تلاش دارند تا مانع از عقب‌نشینی ترامپ شوند. سناتور لیندسی گراهام که از حامیان حمله مستقیم به ایران است، بعد از حمله جنگده‌‏های آمریکایی به پایگاه‏های کتاب حزب‌الله عراق، تصمیم رئیس‌‏جمهوری در این زمینه را ستود و موضع ترامپ را قاطعانه توصیف کرد. دیوید میلر، یکی از مقام‏های پیشین وزارت خارجه آمریکا بر این باور است که شرایط آمریکا در عراق به یک معما تبدیل شده است. بدین معنا که ترامپ در سال انتخابات بر سر دو راهی قرار گرفته است و از یک طرف باید بیندیشد که چگونه قادر است به عنوان کشوری ضعیف ظاهر نشود و از طرف دیگر از درگیری پرهزینه با ایران اجتناب کند. به نظر می‏رسد تعهدات ترامپ مبنی بر پایان دادن به جنگ‏های بی‏‌پایان آمریکا در خاورمیانه این موضع را پیچیده‌تر کرده است. ترامپ در عمل ناچار شده است خلاف شعارهایش عمل کند. او وعده خروج نظامیان آمریکایی را داده بود اما امروز به‌واسطه افزایش تنش‏ها شاهد افزایش حضور نظامیان این کشور در منطقه هستیم. از منظری دیگر حمله اخیر به سفارت آمریکا احساسات ضد‌آمریکایی عراقی‏ها را برانگیخته است. این مسئله به اندازه‌‏ای جدی است که جان بولتون، مشاور پیشین امنیت ملی ترامپ هشدار داده که این حادثه نباید خواسته‏های معترضان عراقی را که دو ماه است در اعتراض به فقر و فساد در خیابان‏ها هستند، تحت تأثیر قرار دهد. برخی ناظران از زاویه دیگری وقایع روز سه‌شنبه را رصد می‏کنند و حمله معترضان حشد‌الشعبی به سفارت آمریکا را نشانه‏ای از هم‌صدایی ضمنی دولت و معترضان می‏دانند. به گفته این گروه از آنجایی که منطقه خضرا تحت تدابیر شدید امنیتی قرار دارد ورود هزاران معترض به آنجا و حمله به سفارت آمریکا نمی‏تواند بدون هماهنگی با دولت مرکزی یا چهره‏‌هایی در کابینه انجام شود. شاید دولت عراق می‏خواست با حداقل هزینه و آسیب به اقدام نظامی و خونین آمریکا واکنش نشان دهد.

منبع: سازندگی

24