هنری برای غلبه بر قلوه سنگ‌ها
یک هنرمند سنگ‌تراش گفت: هر شخصی که هنر سنگ‌تراشی را فرا گیرد، در حقیقت ثروت بسیار ارزشمندی که در همه نقاط دنیا کاربرد دارد را برای خود اندوخته است.
رمضان معمر درخصوص شرایط و مراحل هنر سنگ‌تراشی و قلم‌زنی روی سنگ، اظهار کرد: مواد اولیه این هنر، سنگ، با نام علمی سرپانتین است؛ که به سنگ هرکاره معروف شده و در منطقه‌ای به نام زکریا وجود دارد. برای استخراج سنگ‌ها در این منطقه، با استفاده از دیلم یا کمپرسور حفره‌ای ایجاد شده و سپس سنگ‌ها از کوه جدا می‌شود.
این هنرمند قلم‌زنی افزود: زمانی‌که قلوه سنگ از کوه جدا شد؛ هنرمندان کوه‌بر آن‌ها را قطعه قطعه و جداسازی کرده و برای مصارف گوناگون آماده می‌کنند. قسمت‌های دل سنگ که قسمت‌های مناسبی برای این کار هستند و اصطلاح مغز سنگ برای آن‌ها به‌کار برده می‌شود برای ساخت اجسام حجمی مانند دیزی سنگی، شکلات‌خوری، قندان و ... استفاده می‌شود.
وی بیان کرد: قسمت‌های اضافی اطراف آن‌ها که اصطلاحاً به آن‌ها لاشه گفته می‌شود؛ برای کارهای فرزی مورد استفاده قرار می‌گیرند و به صورت چند تکه، برش خورده و کنار هم چسبانده می‌شود. این مراحل مربوط به بخش استخراج مواد اولیه از معادن است.
این هنرمند سنگ‌تراش اضافه کرد: در ادامه این سنگ‌ها به دو دسته تقسیم‌بندی می‌شوند؛ به طوری که قسمت‌های حجمی به کارگاه‌های حجمی تراشی و سنگ‌های لاشه به کارگاه‌های برش‌کاری (فرزکاری) منتقل می‌شوند. در این کارگاه‌ها برای ثابت نگه‌داشتن سنگ بر دستگاه خراطی، کفه سنگ ساییده شده و وسیله‌ای به نام کالو به آن چسبانده می‌شود و سپس سنگ‌ها را با قلم دست می‌تراشیم.
معمر تشریح کرد: با این روش ما هر طرح و مدلی که در نظر داریم و یا سفارش گرفته‌ایم را می‌توانیم بر روی سنگ تراش دهیم؛ در کارگاه‌های فرزکاری نیز قسمت‌های اضافی (پرت) برش داده شده و کنار یکدیگر چسبانده می‌شود؛ سپس ساییده شده و صیقل داده می‌شوند و به اشکال مختلف تولید می‌شود.
این هنرمند قلم‌زنی تصریح کرد: این مراحل بیشتر کارهایی مردانه هستند؛ از این مرحله به بعد که کار قلم‌زنی شروع می‌شود را همه افراد در سن‌های مختلف می‌توانند انجام دهند و مرد و زن هم ندارد؛ زیرا کار بسیار ظریفی است. در این مرحله شعار ما این است که «سنگ مانند موم در دستان ما است» و ما می‌توانیم سنگ را به هر شکل و با هر نقشی که اراده کنیم، تولید کنیم.
وی خاطرنشان کرد: برای قلم‌زنی روی سنگ ابتدا سطح سنگ صیقل داده شده و شسته می‌شود و پس از خشک شدن، آن را با رنگ مشکی براق رنگ می‌زنیم؛ دلیل انتخاب این رنگ را می‌توان شناخته شدن این هنر به اسم سیاه‌قلم دانست. همچنین این رنگ نسبت به سایر رنگ‌ها مخاطب بیشتری نیز دارد.
این هنرمند سنگ‌تراش، ادامه داد: مرحله بعد طراحی است که می‌تواند ذهنی و یا کپی‌برداری باشد؛ بعد از طراحی طرح باید اطراف طرح را از زمینه جداسازی کرده و سپس با انجام مرحله باربرداری زمینه را به رنگ سفید درآوریم به‌طوری‌که فقط طرح رنگ سیاه داشته‌باشد.
معمر عنوان کرد: سپس با قلم‌های مختلف، بافت‌های متفاوتی به سنگ می‌دهیم تا طرح برجسته شده و زیبایی بیشتری ایجاد کند؛ پس از این مرحله نوبت به سایه‌زنی می‌رسد و تقریبا کار سنگ‌تراشی که هنر بومی و سنتی مشهد است به پایان می‌رسد.
این هنرمند قلم‌زنی گفت: بیشتر فعالیت بنده در زمینه زندان‌ها است و تلاش می‌کنم برای زندانیان کارآفرینی ایجاد کنم؛ به‌طوری که پس از آزاد شدن نیز می‌توانند استخدام شده و همکاری‌مان ادامه پیدا کند.
منبع: ایسنا
72
