علت ارتباط عمیق میان روز عرفه و سید الشهدا (ع) چیست؟

بسیاری از علما معتقد هستند، تمامی ۳۰ شبانه روزِ ماه مبارک رمضان در یک شبانه روز خلاصه می‌شود. منظور از این روز و شب ارزشمند که فضیلت ماه مهمانی خدا را در خود جای داده است، عرفه است. علمای فراوانی معتقد هستند که عرفه خود عید است و به دلیل همزمانی عرفه با ایام شهادت حضرت مسلم بن عقیل (ع)، جنبه عید بودن این روز بزرگ، کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. بی تردید بیان فضیلت عرفه، در یکی دو جمله ممکن نیست؛ چه بسا علمای بسیاری بودند که دقایق فراوانی از عمرشان را صرف تحلیل و تفسیر عرفه کرده اند اما از بررسی تمام فضائل این روز و دعای آن عاجز مانده اند.

درباره روز عرفه و دعای عرفه با حجت الاسلام و المسلمین مصطفی کرمی کارشناس مذهبی و پژوهشگر دینی گفت‌وگو کردیم که او در این باره به خبرنگار ما گفت: در طول سال ایامی وجود دارند که فضائل فراوانی را در خود جای داده اند؛ عید قربان، شب قدر از این دست ایام هستند. سفارشات و دستوراتی برای انجام برخی اعمال در ایام خاص سال توصیه شده است. ذکر برخی دستورات برای این است که انسان جهت دریافت فیوضات الهی استعداد بیشتری پیدا کند. به دلیل رویدادی خاص، روز عرفه حاوی شرافت و فضیلتی بی نظیر است؛ به طوری که روز و شب عرفه بسیار با برکت ذکر شده است.

این کارشناس مذهبی ادامه داد: تمام تعظیم شعائر به واسطه اتفاقاتی است که آن زمان به واسطه یکی از بزرگان دینی ما رخ داده است. مثلا زمانی که حضرت ابراهیم (ع)، به دستور خدا عمل کردند و فرزندشان حضرت اسماعیل (ع) را برای قربانی کردن آماده کردند، خداوند عید قربان را به مسلمانان هدیه دادند. عرفه یادگار توبه حضرت آدم (ع) است. در این روز آدم و حوا پس از مدت‌ها دوری از یکدیگر در سرزمین عرفات به هم رسیدند و کنار هم توبه کردند. توبه ارزنده این دو بزرگوار به دلیل گناهی بود که سال‌ها قبل در بهشت انجام داده بودند. گناه آدم و حوا، این دو را حدود نیم قرن از یکدیگر دور کرده بود تا اینکه هر در صحرای عرفات و در روز عرفه به هم رسیدند.

حجت الاسلام کرمی در ادامه به ارتباط عمیق روز عرفه و امام حسین (ع) اشاره کرد و گفت: ارتباط هر چه بیشتر روز عرفه به حضرت اباعبدالله الحسین (ع) به دلیل دعایی است که از امام حسین (ع) در این روز انشاء شده است. دعای عرفه امام حسین (ع) با زبان مبارک ایشان در کنار جبل الرحمه بیان شده است. وقوف حضرت سید الشهدا (ع) در مقام عبودیت و اتصال عمیق معنوی ایشان به خداوند متعال همراه با عباراتی که ما با عنوان دعای عرفه می‌شناسیم، این روز را بیش از هر معصومی به سید الشهدا (ع) مرتبط کرده است. ارتباط عمیق بنده و مولا در عرفه به دلیل اتصال عمیقی است که سال‌ها پیش میان سید الشهدا (ع) و خداوند برقرار شده است.

وی افزود: حتما امام علی (ع) و پیامبر اکرم (ص) پیش از امام حسین (ع) دعا‌هایی در روز عرفه قرائت می‌کردند. در روایات ما ادعیه‌ای برای روز عرفه از ائمه اطهار (ع) نقل کرده اند. بررسی ادعیه‌های روز عرفه متکی به مسائل علم رجال و بررسی‌های تاریخی است. تردیدی نیست که پیش از تولد امام حسین (ع)، به روز عرفه اهمیت داده می‌شد، اما بهترین احوالات را خود سید الشهدا (ع) در عرفه داشتند. بعید نیست که دعای عرفه امام حسین (ع) تکامل یافته تمامی ادعیه‌های پیش ایشان باشد؛ به این ترتیب که سید الشهدا (ع) تمام ارتباطات محکم بین بنده و معبود پیش از خود را تجمیع کرده و به صورت مجموعه‌ای ارزشمند انشاء کرده است.

این پژوهشگر دینی اظهار کرد: تمام ادعیه‌هایی که از ناحیه معصوم به ما رسیده است، همه ویژه هستند چرا که از طرف معصوم صادر شده اند. عبارات دعا‌ها و مناجات اهل بیت (ع) استاندارد و بدون کم و زیاد است، اما دعای عرفه سید الشهدا (ع) مطالب عجیبی دارد. در این دعا مضامین معرفت شناختی فراوان دیده می‌شود. عرفه به نحوی جامع الاطراف و مشرف به تمامی ویژگی‌های انسانی است. ابعاد فیزیکی و معنوی انسان در این دعا کنار هم مد نظر قرار گرفته است. امام حسین (ع) در بخش ابتدایی دعا ابعاد فیزیکی و بیولوژیکی انسان را بررسی می‌کنند، سپس جنبه‌های ظاهری و در ادامه به مسائل اجتماعی، احوالات عرفانی پرداخته می‌شود. به این ترتیب امام حسین (ع) در این دعا از ابعاد ظاهری به موضوعات عمیق معنوی می‌رسند.

حجت الاسلام کرمی در پایان گفت: تمام ادعیه‌ها با یک شیبی از پایین شروع می‌شنوند، آرام آرام به اوج می‌رسند و در قسمت پایانی تلطیف می‌شوند. در قسمت‌های پایانی دعای عرفه، حضرت اباعبدالله (ع) با بیانی جذاب و عباراتی فوق العاده به مسائل توحیدی اشاره می‌کنند؛ این عبارات حالا به مواد خام برای پژوهش علما تبدیل شده اند. بزرگان دینی با این عبارات توانستند اصولی را از بستر دعا استخراج کنند. بی تردید علت داشته است که این عبارات از زبان مقدس امام حسین (ع) بیان شود.

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان

38