جایگاه ایران در منطقه؛ یک سال پس از شهادت سردار سلیمانی

ایران سال ۲۰۲۰ را که با ترور سردار شهید قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس و معمار طرح های منطقه ای آغاز شد، به سختی پشت سر گذاشت. دو ماه بعد با اثبات اولین موارد شیوع کرونا در کشور، سیستم بهداشت و اقتصاد تا حدی به هم ریخت که با وضع تحریم‌های جدید و شدید دولت ترامپ نیز شرایط بدتر شد. چندی بعد کشورهای حوزه خلیج فارس نیز اعلام کردند روابط خود را با اسرائیل عادی می کنند، ایران این اقدام را به عنوان تهدید علیه امنیت ملی خود قلمداد می‌کرد و در حالی که سال رو به پایان می رفت بار دیگر شخصیت مهم ایرانی یعنی محسن فخری زاده ترور شد.

در حالی که ایران این سختی ها را تجربه می کرد، موضوعی داخلی در خصوص اولویت های استراتژیک جمهوری اسلامی، در بالاترین سطوح از جمله شورای عالی امنیت ملی در جریان بود. این بحث ها ادامه دارد و قطعا ایران به این گونه تعدی های خارجی پاسخ دارد اما زمان آن هنوز مشخص نیست. تهران محتاطانه در حال رصد و دنبال کردن تحولات منطقه ای و بین المللی است چرا که نمی خواهد پای خود را به جنگی همه جانبه باز کند و به همین دلیل روی پروژه قدرت یابی منطقه ای سرمایه گذاری زیادی کرده است.

سردار شهید سلیمانی نقش زیادی در زمینه سازی و ساختاریابی قدرت منطقه ای ایران داشت، گرچه نباید تاثیر ترور وی را بر پروژه منطقه ای ایران دست کم گرفت اما ساده لوحانه است اگر تصور شود، فقدانش باعث می شود ایران از حضور منطقه ای عقب نشینی کند. نیاز بود که تصویری عمومی از یک ایران توانمند و قدرتمند در منطقه ترسیم شود و چهره ای بهتر از سلیمانی برای به تصویر کشیدن آن وجود نداشت. او توانسته بود شبکه ای گسترده از روابط با رهبران کشورها، مقامات دولتی، سیاستمداران و رهبران گروه های شبه نظامی ایجاد کند. علیرغم ترور وی، هنوز هم او یکی از مهم ترین چهره های سیاست داخلی ایران و الگوی مورد علاقه بسیاری از ایرانیان است.

از زمانی هم که قاآنی فرماندهی سپاه قدس را به عهده گرفت، چندین بار از سوریه ، لبنان و عراق بازدید کرد. روشن است که ایران علی رغم فشارهای آمریکا ، خصومت خلیج فارس و تجاوزات اسرائیل در منطقه موثر بوده است. وی همچنان به دنبال پیشبرد برنامه ایران برای حذف نیروهای آمریکایی از خاورمیانه است که با هدف گیری مداوم منافع آمریکایی ها در عراق نشان داده می شود.
متحدان ایران در فلسطین، لبنان، سوریه و یمن نیز قدرت خود را طی یک سال گذشته نشان داده اند. حزب الله و حماس از سلاح های پیشرفته ای رونمایی کرده اند که در هرگونه تقابل با اسرائیل مورد استفاده قرار می گیرند. در یمن ، حوثی ها بیش از هر زمان دیگری به ایران نزدیکتر شده اند. آنها سرمایه گذاری موفق ایران، یک تهدید امنیتی برای دشمنان تهران و یک بازیگر اصلی در هر راه حل سیاسی آینده برای حل و فصل مناقشه یمن هستند.

در سوریه، حملات متعدد رژیم صهیونیستی به اهداف ایرانی در دستیابی به منظور بیرون راندن نیروهای ایرانی موفقیت آمیز نبوده است. در حقیقت، ایران از طریق توافق نامه های نظامی و اقتصادی با دمشق تلاش کرده تا مشارکت فعال خود در سوریه را نهادینه کند. اگرچه ایران سال گذشته تصمیم گرفته بود ضمن افزایش کارایی ، نیروهای خود را در سوریه کاهش دهد، اما امروز ایران و متحدانش در سوریه بیش از هر زمان دیگری به خاک رژیم صهیونیستی نزدیکتر هستند.

منبع: ایسنا

66