آیا چین به رقابت ژئوپلیتیک در خاورمیانه علاقه دارد؟

در این سفر، چین یک طرح پنج ماده ای برای دستیابی به امنیت و ثبات در خاورمیانه را مطرح و با کشورهای مربوطه توافقنامه های همکاری را امضا کرد که مورد توجه و استقبال گسترده افکار عمومی منطقه ای و بین المللی قرار گرفت.

همه گیری ویروس کرونا در منطقه خاورمیانه همچنان در حال گسترش است و ناآرامی ها و تنش ها یکی پس از دیگری ظاهر می شوند؛ این به معنای آن است که خاورمیانه باز هم در مقطع تاریخی حساسی قرار د ارد.

وانگ یی در سفر خود به عربستان به عنوان اولین مقصد تور خاورمیانه اش ابتکار پنج ماده ای تحقق امنیت و ثبات منطقه ای را مطرح کرد که عبارتند از حمایت از احترام متقابل، پایبندی به انصاف و عدالت، دستیابی به عدم گسترش سلاح هسته ای، ایجاد امنیت جمعی و تسریع روند همکاری های توسعه ای.

ابتکار فوق الذکر منعکس کننده تفکر چین برای تحقق امنیت و ثبات منطقه ای و نشان دهنده صداقت چین در پیشبرد صلح و آرامش در خاورمیانه و مسئولیت پذیری چین به عنوان یک عضو دائمی شورای امنیت محسوب می شود که از تقدیر و حمایت دولت ها و مردم کشورهای مربوطه برخوردار است.

محافل مختلف منطقه خاورمیانه بر این باورند که این پیشنهاد بر حل فوری نگرانی های کشورهای خاورمیانه متمرکز بوده و نه تنها بیانگر سیاست های همیشگی چین است، بلکه دیپلماسی خاورمیانه چین را در عصر جدید نشان می دهد و انرژی مثبتی را به تحقق امنیت و ثبات در خاورمیانه تزریق می کند.

با این حال، برخی از رسانه های غربی سفر وانگ یی به خاورمیانه را از منظر ژئوپلیتیک به اصطلاح کشمکش بین چین و ایالات متحده در خاورمیانه تفسیر کردند.

به ویژه، آنها گمانه زنی های ناروا و حتی اتهاماتی را علیه برنامه همکاری جامع چین و ایران که در این سفر امضا شد، عنوان نمودند که بدون شک تحریف و سوءبرداشت از دیپلماسی چین در قبال خاور میانه است.

موضوع برنامه همکاری جامع چین و ایران بهره گیری از پتانسیل همکاری بین دو کشور در زمینه های اقتصادی، علوم انسانی و سایر زمینه ها و برنامه ریزی چشم اندازها و مسیرهای همکاری طولانی مدت است.

به عبارت دیگر قراردادها یا شاخص های خاص مشمول این برنامه نخواهد بود. باید گفت همکاری چین و ایران مبتنی بر احترام، سود متقابل و برد-برد است و علیه هیچ طرف ثالثی نیز نخواهد بود.

چین قصدی برای درگیر شدن در بازی ژئوپلیتیک در خاورمیانه ندارد و روابط دوستانه و همکاری با همه کشورهای منطقه را حفظ می کند، این بهترین دلیل دال بر این قصد مسالمت آمیز چین است.

چین و کشورهای خاورمیانه مانند عربستان سعودی، ترکیه و اسرائیل نیز دارای یک سری توافق نامه های همکاری در چهارچوب«کمربند و جاده» هستند. در آینده ممکن است روابط چین با این کشورها نیز ارتقا یابد و موافقت نامه های همکاری میان مدت و بلند مدت به مانند برنامه همکاری جامع ایران و چین نیز امضا شود.

رسانه های غربی باید با حوصله و صبر اهداف دیپلماسی چین در خاورمیانه را درک کنند و رفتار چین در خاورمیانه را بطور عینی ارزیابی کنند نه آنکه مانند رسانه های غیرمسئول به جلب توجه و حدس و گمان روی آورند.

وانگ یی در پایان سفر خود در جمع خبرنگاران تأکید کرد که خاورمیانه نباید قربانی بازی قدرت های بزرگ شود، نباید قربانی درگیری های جغرافیایی شود و از روند توسعه جهان عقب نماند. هرچه «خیر و شر» در خاورمیانه بیشتر باشد، تشخیص درستی از نادرستی ضروری تر است؛ هرچه مسائل دشوارتر باشد ، نیاز به تدابیر جمعی بیشتر می شود.

در طول تاریخ، بسیاری از قدرت های بزرگ به دلیل سلطه جویی در خاورمیانه رو به افول رفتند، چین این راه قدیمی که هم به خود هم به دیگران آسیب می رساند، دنبال نخواهد کرد.

در مقایسه با میراث پیچیده تاریخی که توسط استعمار و امپریالیسم قدرت های غربی در خاورمیانه به جا مانده است چین هرگز درگیر نبرد ژئوپلیتیک در خاورمیانه نبوده و هیچ بار تاریخی ژئوپلیتیک در خاورمیانه بردوش ندارد.

ناتوانی قدرت های غربی امروز در حفظ موضع عادلانه در موضوعات خاورمیانه نه تنها به عدم رعایت اخلاق در سیاست خارجی آنها مربوط است بلکه به ناتوانی آنها در خلاص شدن از زیر بار ژئوپلیتیک تاریخ نیز مربوط است.

مخمصه ای که ایالات متحده در ایران، افغانستان، عراق و دیگر کشورها با آن روبرو است، در حقیقت ناشی از بار سیاست ژئوپلیتیکی این کشور است.

در خصوص مسائل خاورمیانه از موضوعات قدیمی مانند درگیری فلسطین-اسرائیل گرفته تا مسئله هسته ای ایران و چه در نقاط تنش آلود جدید مانند سوریه و یمن، چین هرگز مانند برخی از قدرت ها از یک طرف حمایت نکرده تا در مقابل طرف دیگر بایستد؛ برعکس، چین فعالانه در حل و فصل سیاسی موضوعات داغ حضور داشته، راه حل برای این مسائل با ویژگی های چینی را جستجو می کند و نقش سازنده به عنوان یک قدرت مسئول را ایفا می نماید.

هدف از دیپلماسی خاورمیانه چین ترویج صلح، توسعه و امنیت منطقه ای است و هیچ توطئه ژئوپلیتیکی را دنبال نمی کند. چین تلاش می کند تا با تبدیل شدن به مولد صلح، مروج توسعه و حامی صنعتی شدن، پشتیبان ثبات و شریک همکاری در خاورمیانه باشد.

منبع: رادیو بین المللی چین

68