همه چیز درباره بیماری بدگمانی یا پارانویا/ روش درمان

وقتی افکار بدگمانی شدت پیدا کنند و برای مدت طولانی باقی بمانند، بیماری جدی تلقی می‌شود و باید به متخصص مراجعه کرد. با روش‌هایی مانند دارو درمانی، گفتگو درمانی و تغییر سبک زندگی می‌توان آن را بهبود بخشید.

پارانویا یا بیماری بدگمانی: آن‌چه باید بدانید و انجام دهید

پارانویا یکی از انواع جدی مشکلات روانی است که احتمالاً نام آن را بارها شنیده‌اید. افرادی که دچار این مشکل هستند معمولاً به شدت نسبت به دنیای بیرون احساس بدگمانی دارند و حس می‌کنند مدام در معرض تهدید و آسیب‌اند.

البته پارانویا همیشه یک بیماری یا اختلال روانی نیست بلکه می‌توان گفت بسیاری از مردم در برهه‌هایی خاص ممکن است دچار این نوع افکار آزار دهنده شوند. اما در مواردی این افکار بسیار شدید هستند که به آن بیماری بدگمانی، پارانویا یا اختلال شخصیت پارانوئید گفته می‌شود.

احتمالاً شما نیز مانند بسیاری از افراد این سؤال را در ذهن دارید که آیا پارانوئید درمان دارد؟ در ادامه این مطلب همراه ما بمانید تا درباره علائم این اختلال، دلایل بروز و البته راه‌های درمان اطلاعات بیشتری کسب کنیم.

پارانویا چیست؟

اجازه دهید پیش از هر چیز به درک درستی از این واژه برسیم. همانطور که در بخش قبل گفتیم، پارانویا به این معنا است که فرد احساس می‌کند از طرف دیگران مورد تهدید واقع می‌شود.

این تهدید می‌تواند زل زدن و نگاه‌های ممتد و یا اقدامی بر علیه فرد باشد. این در حالی است که در بیشتر مواقع مدرک محکمی درباره این ادعاها وجود ندارد و حتی خود شخص نیز می‌داند که احساساتش ریشه در واقعیت ندارد.

تا این حد از پارانویا ممکن است برای بسیاری از افراد اتفاق بیفتد. اما گاهی این مشکل تبدیل به بیماری می‌گردد که در این صورت باید حتماً و به طور جدی پیگیری شود. خوب است بدانید بیماری بدگمانی یا پارانوئید بیماری چندان رایجی نیست و علائم آن در درصد کمی از افراد دیده می‌شود.

اشخاصی که درگیر این بیماری هستند باور دارند که دیگران به آن‌ها دروغ می‌گویند، خیانت می‌کنند و یا سعی در آسیب رساندن به آنان دارند در حالی که هیچ اثباتی برای این بدگمانی‌ها دیده نمی‌شود.

این دسته از افراد به هیچ عنوان نمی‌پذیرند که دچار پارانویا هستند زیرا درباره احساسات و افکار خود کاملاً مطمئن هستند.

اضطراب یا پارانوئید؟

این دو اختلال در واقع به هم مرتبط هستند اما یکی نیستند. در برخی موارد اضطراب ممکن است موجب افکار پارانوئید شود، روی مواردی که فرد نسبت به آن‌ها بدگمان است تأثیر بگذارد و همچنین در میزان مدتی که این افکار در ذهن شخص وجود دارند، دخیل است. اما از طرف مقابل نیز، پارانویا می‌تواند موجب بروز اضطراب شود.

این کاملاً طبیعی است اگر گاهی در مواجهه با برخی شرایط سخت مانند از دست دادن شغل یا اتمام یک رابطه، دچار اضطراب شوید. همچنین، ممکن است برخی مواقع وارد یک جمع شوید و از بابت ظاهر خود، نوع پوشش‌تان، نحوه صحبت کردن خود و … دچار ترس از قضاوت دیگران شده باشید.

بیشتر بخوانید: ترس از قضاوت دیگران/ این ۶ راهکار مفید را امتحان کنید

بعضی افراد این حالت از اضطراب را نیز به نوعی پارانوئید تلقی می‌کنند. اما حقیقت این است که بسیاری از ما بارها دچار این نوع از نگرانی و اضطراب شده‌ایم.

در واقع نگرانی بابت افکار دیگران به معنی بیماری روانی پارانویا نیست، بلکه هنگامی که فرد 100 درصد در این باره اطمینان دارد، احتمالاً پای مشکلی بیش از یک اضطراب ساده در میان است.

اگر شما نیز تجربه اضطراب را دارید، به احتمال زیاد این اضطراب به معنای پارانوئید نیست. اما اگر دچار اضطراب و استرس مزمن و ادامه‌دار شده اید بهتر است با یک متخصص در این باره صحبت کنید تا روش کنترل این احساس ناخوشایند را بیاموزید.

بیشتر بخوانید:

روش‌های ضد ضربه‌ شدن مقابل استرس

۷ تکنیک موثر برای مدیریت استرس در شرایط بحرانی

علائم پارانویا

این بیماری معمولاً علائمی بسیار شدیدتر از اضطراب دارد که در ادامه به معرفی چند مورد از آن‌ها خواهیم پرداخت:

فرد حالت تدافعی، رفتار پرخاشگرانه و خصمانه دارد. نمی‌تواند هیچ انتقادی را بپذیرد، با دیگران سازش کند و یا آن‌ها را ببخشد. به آسانی آزرده و ناراحت می‌شود. معتقد است که همیشه حق با اوست. فرد مبتلا به پارانویا نمی‌تواند آرامش داشته باشد و گارد خود را بشکند. از رفتارهای معمولی دیگران، برداشت‌های مخفی و پنهان شده دارد. نمی‌تواند به دیگران اعتماد و اطمینان کند.

دلایل بروز بیماری اختلال شخصیت پارانوئید

علت‌های متفاوتی برای بروز چنین افکار آزار دهنده‌ای وجود دارد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارت است از:

1. استرس

حقیقت این است که استرس می‌تواند منجر به بروز بسیاری از مشکلات روحی و جسمی شود که پارانویا یکی از این مشکلات محسوب می‌شود. هنگامی که تنش‌ها در زندگی زیاد می‌شود ممکن است به مرور فرد نسبت به دیگران احساس شک و تردید پیدا کند.

البته به این نکته توجه داشته باشید که استرس لزوماً یک احساس کاملاً منفی مانند مواقع بیماری یا از دست دادن موقعیت شغلی نیست. گاهی حتی اتفاق‌های خوب مثل یک ازدواج نیز می‌تواند موجب بروز استرس به شکلی دیگر شود که همین استرس ممکن است به افکار پارانویا بیانجامد.

برای کاهش میزان استرس در زندگی خود می‌توانید از راهکارهای ساده زیر کمک بگیرید:

به میزان کافی ورزش کنید. زمانی را با دوستان خود بگذرانید. بهانه‌ای برای خنده و شادی پیدا کنید. زمانی را به ریلکس کردن اختصاص دهید و سعی کنید اتفاقاتی که باعث استرس شما شده‌اند را فراموش نمایید. مدیتیشن را امتحان کنید.

بیشتر بخوانید: خلاصه‌ای از مدیتیشن و مراقبه

2.خواب بسیار کم

بدون شک تنها یک شب نخوابیدن به پارانویا منجر نمی‌شود. اما اگر فردی هستید که معمولاً نمی‌خوابید، ممکن است دچار بدگمانی‌ها و افکار پارانوئید شوید. تداوم بی‌خوابی باعث می‌شود نتوانید به روشنی فکر کنید، به راحتی با اطرافیان خود مرافعه می‌کنید و برای هر چیز دچار سوء تفاهم می‌شوید.

به این ترتیب بعد از مدتی احساس می‌کنید همه بر علیه شما هستند در صورتی که درست مانند قبل رفتار می‌کنند. اگر بی‌خوابی‌ها ادامه پیدا کند کم‌کم صداهایی را می‌شنوید و چیزهایی را می‌بینید که وجود ندارند.

به طور کلی یک فرد بزرگسال باید در شب بین 7 تا 9 ساعت بخوابد تا هوشیار بماند و از سلامت روان خوبی برخوردار باشد.

3. اختلالات روانی

گاهی علت بروز پارانویا، نه استرس است و نه بی‌خوابی. بلکه ریشه آن یک بیماری روانی است. اختلال شخصیت پارانوئید که یکی از انواع اختلال شخصیت هست باعث می‌شود فرد نتواند به دیگران اعتماد داشته باشد.

در ادامه افکاری را درباره دیگران ایجاد می‌‌کند که درست نیستند. برای مثال فرد فکر می‌کند دیگران دوستش ندارند، او را مسخره می‌کنند و حتی بر علیه او دسیسه می‌چینند.

در بسیاری از موارد فرد هیچ مدرکی که خلاف این موضوع را ثابت کند نمی‌پذیرد. این موضوع می‌تواند منجر به بیماری روانی پارانویا شود. شاید شخص بیمار تمام افکاری که به ذهنش خطور می‌کنند را نپذیرد ولی برخی از آن‌ها را جداً باور دارد.

بیماری اسکیزوفرنی و اختلال شخصیت مرزی نیز دو عامل بالینی دیگر برای بروز افکارهای پارانوئید هستند که در برخی افراد دیده می‌شود.

4. مصرف مواد مخدر

موادی مانند ماریجوانا، مواد توهم‌زا (LSD، مجیک ماشروم) و محرک‌ها (کوکائین، متامفتامین) مواد شیمیایی خاصی در ساختار خود دارند که در برخی افراد، برای مدتی محدود باعث بروز پارانویا می‌شوند.

زمانی که این مواد شیمیایی از بدن فرد خارج شوند، افکار بدگمانی نیز از بین می‌رود. علاوه بر این اعتیاد به الکل نیز یکی دیگر از دلایل بروز این اختلال به شمار می‌رود. تمام این مواد علاوه بر این که علت هستند، عوامل تشدید کننده نیز محسوب می‌شوند.

5. از دست دادن حافظه

آلزایمر یا سایر بیماری‌های زوال عقل که معمولاً با بالا رفتن سن بروز پیدا می‌کنند یکی دیگر از عوامل بروز پارانویا هستند. این بیماری‌ها موجب می‌شوند فرد نسبت به دیگران مشکوک باشد.

اگر یکی از عزیزان شما دچار این بیماری‌ها باشد، ممکن است بعد از مدتی متوجه شوید، رفتارهای پنهانی دارد. برای مثال جواهرات و چیزهای با ارزش خود را پنهان می‌کند.

علاوه بر این ممکن است باور داشته باشد دیگران نسبت به او نیت بدی دارند. این‌ها همه از عوارض بیماری هستند و برای کنترل آن‌ها می‌توانید از پزشک معالج بیمار کمک بگیرید.

شیوه درمان پارانویا چیست؟

اگر احساس می‌کنید به تدریج ارتباط خود را با واقعیت از دست می‌دهید، بهترین زمان است که به پزشک متخصص مراجعه کنید. زیرا در این لحظه که هنوز می‌توانید تشخیص دهید برخی از افکار شما منطقی و باورپذیر نیستند، راه حل‌هایی برای کمک به خود می‌توانید پیدا کنید:

به عنوان اولین نکته لازم است رژیم غذایی صحیح و متعادلی داشته باشید، ورزش کنید و به مقدار کافی بخوابید. همه این موارد به تعادل روانی کمک می‌کنند و افکار بدگمانی را از شما دور می‌نمایند. بهتر است درباره این افکار با خودتان صحبت کنید. البته این راه تا زمانی مؤثر است که بدانید افکار غیر منطقی و نادرستی دارید. به جای این که با خود فکر کنید و بگویید: من دیوانه هستم یا من پارانوئید هستم، از جملات دیگری استفاده کنید: من در مورد چیزهایی که به نظر نمی‌رسد واقعی باشند، نگران هستم. حتی اگر بیماری روانی ندارید ولی افکار پارانویای شما باعث می‌شود نتوانید کارهای مورد نظر خود را انجام دهید، بهتر است از فرد مطلعی کمک بگیرید. این فرد می‌تواند یک مددکار اجتماعی، روانشناس یا روانپزشک باشد. گفتگو درمانی و دارو درمانی می‌تواند به شما کمک کند حال و روز بهتری پیدا کنید. گاهی افراد درگیر بیماری بدگمانی درمان را نمی‌پذیرند زیرا متوجه نیستند افکار غیر واقعی دارند. اگر در نزدیکان و دوستان شما چنین فردی وجود دارد، حتماٌ با یک متخصص صحبت کنید یا از یک ارگان اجتماعی و … کمک بگیرید.

در برخورد با بیمار پارانوئید چه باید کرد؟

حقیقت این است که تعامل با چنین افرادی کار آسانی نیست، خصوصاٌ اگر بیمار از بستگان نزدیک شما باشد. ولی راهکارهای زیر می‌تواند به متعادل نگه داشتن اوضاع کمک کند:

هنگامی که فرد می‌خواهد درباره افکار و نگرانی‌های خود با شما صحبت کند، در حد محدود به او گوش دهید. با او همدلی کنید اما با رفتارها و صحبت‌های نادرستش موافقت نکنید. در حاشیه و لفافه با او سخن نگویید. درباره هر چیز مستقیم حرف بزنید. او را برای درمان تشویق کنید. اگر بیمار پارانویا شما را متهم به کاری می‌کند، برای رها شدن از اتهامات، اعتراف دروغ نکنید. زیرا با این کار، ماجرا تمام نمی‌شود. در صورت شنیدن سرزنش و طعنه، تا جایی که می‌توانید بی‌تفاوت باشید.

منبع: مجله موفقیت

46