خارج کردن نام سپاه از فهرست تروریسم برای ایران و آمریکا جنبه نمادین و حیثیتی دارد

در این بین خارج کردن نام سپاه پاسداران از فهرست به اصطلاح تروریستی آمریکا گرچه تنها یکی از موارد اختلافی است اما بیشتر در رسانه‌ها مطرح می‌شود، اختلافی که به اعتقاد کارشناسان برای دو طرف بیشتر جنبه نمادین و حیثیتی دارد.

رحمان قهرمان‌پور، کارشناس مسایل بین‌الملل با اشاره به طولانی شدن روند مذاکرات هسته‌ای و حل و فصل موضوع اختلافی میان ایران و آمریکا بر سر خارج کردن نام سپاه پاسدارن انقلاب اسلامی از فهرست گروه‌های تروریستی خارجی گفت: طبیعی است هر چه به انتخابات کنگره در آمریکا نزدیک می شویم شرایط برای بایدن سخت‌تر می‌شود، به علاوه اینکه برخورد بایدن با جنگ اوکراین مزید بر علت شده و اعتماد به نفس دولت بایدن را بیشتر کرده است. در قیاس با قبل از حمله روسیه به اوکراین،‌ آمریکا تصور می کند در موقعیت بهتری است و می تواند امتیازات بیشتری در مذاکرات هسته‌ای بگیرد.

وی ادامه داد: قرار دادن نام سپاه در فهرست گروه‌های تروریسیتی خارجی (FTO) از سوی مایک پمپئو وزیر امور خارجه ترامپ پیشنهاد شد در حالی که نهادهای امنیتی آمریکا مخالف آن بودند. این اقدام دولت ترامپ بخشی از تلاشی بود تا بازگشت به برجام در دولت های آینده ناممکن شود و امروز می بینیم که این تاکتیک کار را برای بایدن سخت کرده است.

این کارشناس مسایل بین‌الملل تصریح کرد: در حالی که تعداد زیادی از جمهوری خواهان در سنا و مجلس خواهان توافق با ایران هستند اما دولت بایدن از ترس برخی جمهوری خواهان مخالف و ترس از اینکه از این مساله در انتخابات کنگره بهره‌برداری کنند، فعلا با برداشتن نام سپاه از لیست FTO موافقت نکرده است.

قهرمان‌پور با اشاره به اخباری که هفته گذشته به طور نیمه رسمی در رسانه‌های غربی منتشر شد مبنی بر این که بایدن با خارج کردن نام نیروی قدس سپاه مشکل دارد اما امکان خروج نام سپاه از فهرست FTO هست اظهار کرد: اما این موضع‌گیری رسمی اعلام نشد و خبر نداریم که اگر در پشت پرده چنین پیشنهادی شده واکنش ایران چه بوده است؟ به نظر دو طرف بر سر موضوع سپاه همچنان در حال چانه‌زنی هستند. از سویی می بینیم که انریکه مورا به نمایندگی از اتحادیه اروپا در مذاکرات، مقامات قطر، عراق و عمان نیز در حال میانجی‌گری هستند با این حال باید منتظر باشیم ببینم ابتکار عملی هست که در این شرایط سخت دولت بایدن نسبت به آن رضایت داشته باشد یا نه.

وی درباره پافشاری ایران و تاکید بر خارج کردن نام سپاه از لیست FTO‌ در راستای انتفاع ایران از مزایای اقتصادی برجام تصریح کرد: واقعیت این است که نیروی قدس سپاه قبل از قرار گرفتن نام سپاه به طور کلی در لیست FTO، در این لیست قرار گرفته بود. اما به طور کلی معتقدم خارج کردن نام سپاه از این فهرست بیشتر از اینکه جنبنه عملی داشته باشد، جنبه نمادین برای هر دو طرف ایرانی و آمریکایی دارد. در آمریکا با توجه به اینکه مساله ایران و برجام در دعواهای داخلی‌شان وارد شده است، دولت بایدن نگران است با خارج کردن نام سپاه از این فهرست، برخی جمهوری خواهان از این مساله در رقابت انتخاباتی پیش رو سوءاستفاده کنند این درحالی است که برخی از جمهوری خواهان می دانند که خارج کردن سپاه از این فهرست خیلی هم موضوع حادی نیست.

به طور مشخص فعلا دو طرف در شرایط عقب‌نشینی از خواست‌شان بر سر مساله سپاه نیستند، باید منتظر باشیم ببینیم میانجی‌گری‌ها تا چه اندازه در این رابطه جواب می‌دهد

این کارشناس مسایل بین‌الملل گفت: خارج کردن نام سپاه از این فهرست از یک سو برای ایران مهم است، چون قرار گرفتن بخشی از نیروی نظامی کشور به طور رسمی و سیاسی در فهرست تروریست‌ها قابل قبول نیست. از سوی دیگر حتی اگر نام سپاه از این فهرست خارج شود، هم چنان در سایر فهرست‌ها جزو گروه‌های تحریمی است و از این منظر خیلی تاثیر عمیقی روی سپاه و فعالیت‌هایش ندارد.

وی درباره تاثیر برداشته شدن نام سپاه از فهرست FTO‌ بر انتفاع بیشتر ایران از اجرای برجام با بیان این که نفس اجرای برجام مهم است اما باید به طور کلی در نظر داشته باشیم جو حاکم میان ایران و آمریکا و به طور کلی غرب باعث می‌شود این انتفاع اقتصادی محدود باشد، افزود: فرض کنید با اجرای برجام اعلام شود که همه شرکت ها می توانند برای تعامل اقتصادی به ایران بیایند اما این مساله یک روزه و یک ماه و حتی یک ساله انجام نمی‌شود، به ویژه شرکت های امریکایی امکان این مساله را ندارند چون تحریم های ثانویه هم‌چنان برقرار است. بنابراین حتی اگر برجام احیا شود شرکت های خصوصی با یک رویکرد محتاطانه به سرعت از آن استقبال نمی‌کنند و بیشتر شرایط برای شرکت‌هایی که قبلا در ایران کار کردند، فراهم است.

قهرمان‌پور خاطرنشان کرد: درست است حرف از انتفاع اقتصادی با اجرای برجام جذاب و واقع‌بینانه و به حق است اما در این‌باره باید مراقب باشیم که تحت هر عنوانی سطح انتظارات را با اجرای برجام بالا نبریم؛ با توجه به واقعیت‌های ایران و امریکا این انتفاع محدود است.

وی درباره درخواست ایران برای انجام یک یا دو اقدام از سوی آمریکا از جمله آزاد سازی منابع مالی ایران به عنوان اقدام اعتمادساز گفت: واقعیت این است که دیوار بی‌اعتمادی این‌قدر بلند است که شاید با انجام اقدامات اعتمادساز معمولی نشود گفت که این بین اعتمادی رفع یا کم می‌شود. در گذشته هم مقاطعی بوده است که دو طرف از نظر خود اقدامات اعتمادساز انجام دادند، اما طرف مقابل آن را کافی ندانسته است. در عین حال می‌دانیم که برخی کشورهای دوست ایران در تلاش هستند که این موضوع به نحوی حل شود. معتقدم اگر اراده سیاسی در واشنگتن باشد دست‌یابی به راه‌حلی که دو طرف بتوانند بر سر آن به توافق برسند، دشوار نیست. تحریم سپاه برای آمریکا بیش از آنکه یک اقدام محدودکننده واقعی باشد، یک امر نمادین و سمبولیک است و برای ایران هم خارج شدن نام سپاه از فهرست FTO همین اثر و نتیجه را دارد.

این کارشناس مسایل بین‌الملل افزود: به طور مشخص فعلا دو طرف در شرایط عقب‌نشینی از خواست‌شان بر سر مساله سپاه نیستند، باید منتظر باشیم ببینیم میانجی‌گری‌ها تا چه اندازه در این رابطه جواب می‌دهد. دو طرف الان همه ابزارهای چانه زنی را به کار گرفتند که طرف مقابل را به پذیرش خواسته‌اش مجاب کند.

قهرمان‌پور درباره طولانی شدن روند اختلافات و وقفه در مذاکرات و توافق احتمالی اظهار کرد: شکی نیست که هم ایران، هم آمریکا به این توافق نیاز دارند؛ آمریکا نیاز دارد چون می خواهد تکلیفش با خاورمیانه مشخص شود. سخنگوی وزارت دفاع آمریکا اخیر گفته بود که استراتژی آمریکا در بخش خاورمیانه را بیشتر ارزیابی می‌کند و هنوز جای کار دارد، این یعنی به خاطر بلاتکلیف بودن برجام استراتژی آمریکا هم هنوز شکل نهایی به خودش نگرفته است و با تحولات در نظام بین‌الملل و جنگ اوکراین امریکا ناگریز است که تکلیف خودش را هر چه زودتر روشن کند، اما می خواهد تا حدی که ممکن است امتیاز کمتری دهد تا برگ‌های برنده جمهوری خواهان علیه دولت بایدن در رقابت انتخاباتی آتی را خنثی کند.

وی ادامه داد: ایران هم به برجام نیاز دارد هم به لحاظ منطقه‌ای و هم اینکه سعی دارد در مذاکرات با عربستان اعتماد سازی کند و به نوعی محور ابراهیم(عادی سازی اعراب با اسراییل) را تضعیف کند. به لحاظ داخلی هم دولت آقای رییسی به توافق نیاز دارد تا مقداری از فشارهای اقتصادی کم کند. بنابراین هر دو طرف روی کاغذ به این توافق نیاز دارند اما تصمیم گیرندگان در هر دو طرف نگران توافق کردن و وضعیت خودشان در رقابت های سیاسی هستند. دولت ریسی و بایدن هر دو فکر می‌کنند که باید امتیازات بیشتری بگیرد و امتیازات کمتری بدهند و این کار را مشکل کرده است. باید دید در هفته‌های آینده گره از این اختلاف باز می‌شود یا نه! من خوشبین هستم که راهی باز خواهد شد اما اینکه چه زمانی اتفاق می‌افتد، نمی دانم.