جنگ بی سابقه پلتفرم ها
با حمایت نماوا از ساترا، فیلیمو به تنهایی در میدان نبرد با صداوسیما باقی ماند. آیا نماوا یک اشتباه استراتژیک کرد؟
رقابت چیز غریبی در فضای اقتصادی-فرهنگی ایران نیست مثل هر دربی و دوگانه‌ای که در فضای ورزشی سابقه‌اش را می‌شناسیم، هر آبی و قرمزی. از همان روز اول هم که فیلیمو و نماوا «صنعت VOD ایران» را قبضه کردند، این رقابت مشهود بود، ولی همکاری و هماهنگی‌ای که گاهی بین این دو پلتفرم پرمخاطب دیده می‌شد، رقابتی متفاوت را نوید می‌داد؛ پخش سریال مشترک، خرید رایت فیلم‌های ایرانی با مشارکت یکدیگر و پشتیبانی از یکدیگر در مقابل رگولاتری صداوسیما در این فضای جدید.
اما این رقابت/رفاقت هم مثل قصه رستم و شغاد، دیری نپایید و تبدیل به رقابتی قابل پیش‌بینی و طوفانی شد. اما شاید برای اولین‌بار باشد که این «رقابت پر از خنجر» روبه‌روی گروهی از خبرنگاران و فعالان رسانه‌ای علنی شد. آنچه در ادامه می‌خوانید روایت بگومگویی است که در یک گروه واتس‌اپی بین مدیر نماوا، خبرنگاران حوزه فرهنگ و مدیر فیلیمو رخ داد. این بوکس نفسگیر متنی را از دست ندهید!
[شهروند در این گزارش، به ادبیات صاحبان گفته، پایبند مانده و متن‌ها را عینا و فقط با اصلاحات تایپی منتشر کرده است]*
کیست که از دعوای این روز‌های ساترا، تهدید و نامه‌نگاری این نهاد وابسته به صداوسیما با پلتفرم‌های پخش ویدئوی آنلاین (vod ها) خبر نداشته باشد. اما همه چیز از مصاحبه مدیرعامل نماوا با روزنامه جام‌جم شروع شد.
محمدحسن شانه‌ساززاده در گفتگو با روزنامه‌ای که به نوعی ارگان ساترا محسوب می‌شود، گفت: «حسن نیت ساترا در رفه مشکلات ستودنی است». گویا این گفتگو به دیدار چند روز قبل شانه‌ساززاده و شجاع‌الدین میرطاووسی (مدیر اصلی هولدینگ شاتل) با مدیران ساترا ارتباط داشت. دیداری که ثمره آن، این مصاحبه مکتوب و یک گفت‌وگوی زنده با رادیو تهران بود که در آن هم مدیر نماوا از ساترا تمجید کرد و غیرمستقیم رقیب سنتی را نواخت.
اما در گروه واتس‌اپی «چالش‌های فرهنگ و هنر» که چهره‌های فرهنگی، مدیران رسانه‌ای و خبرنگاران بسیاری حضور دارند، این مصاحبه با جام‌جم محل چالش جدیدی شد.
یکی از خبرنگاران با انتشار این صفحه روزنامه نوشت: «دلیل اینکه مدیرعامل نماوا بدو بدو رفته دستبوسی ساترا چیه؟ قراره بهش سهمیه بازار بدند؟ والا همین که میلیارد‌ها تومن از پول نهاد‌های حاکمیتی صرف بالا آوردن این پلتفرم عقب‌افتاده شده خودش یه ضرر بزرگه. دیگه این کار‌ها مشمئزکننده چیه؟»
خبرنگار دیگری هم در ادامه نوشت: «چیزی که باعث شده در رقابت پلتفرم‌ها، نماوا در بهترین حالت همیشه دوم باشه، عدم تنوع در برنامه‌ها و سریال‌های اختصاصی هست. پلتفرمی که بیزینس شبکه نمایش خانگی رو در حد «مهمونی» ببینه، به‌جای تلاش برای گرفتن سهم از بازار، میخواد با مجیزگویی رگولاتور، خودش رو موجه نشون بده. خیلی دوست دارم نماوا میزان مخاطبان و سهمش از بازار رو اعلام کنه. همیشه پولدار بودن دلیلی بر موفق بودن نیست»
بیش از ۲۴ ساعت بعد، حسن شانه‌ساز با شماره و قلم خود، به این گفته‌ها پاسخ داد. او خطاب به خبرنگاری که درباره دستبوسی او از ساترا گفته بود، نوشت: «بنده و نماوا نه ادعایی برای سهم بازار داریم و نه به دنبال ضایع کردن حق و حقوق دیگران هستیم.
گروه نماوا و شاتل حداکثر تلاش خود را جهت بهبود محتوی و زیرساخت‌های نماوا به کار می‌گیرد و سابقه شاتل نشان می‌دهد که ما از رقابت سالم نگران نیستیم ولیکن سرلوحه اقدامات نماوا احترام به قوانین جاری کشور و اصلاح و ارتقا آن و همچنین حقوق سایر همکاران می‌باشد بنده هم به خوبی می‌دانم که با یک برنامه میهمانی نمی‌شود یک پلتفرم را سر پا نگه داشت و بیش از ۴ ماه است که دو سریال اماده پخش به نام شبکه مخفی زنان و مترجم دارم که به دنبال اخذ مجوز هستم و نماوا بیش از هر کس دیگری خسارت مادی و معنوی نبود محتوی را پرداخت کرده است ولیکن حاضر به اقدام غیر قانونی نبودیم و معتقدم باید فرایند‌های قانونی اصلاح شود.
متاسفانه بنده سابقه همکاری و مشارکت با پلتفرم محبوب شما را دارم و لیکن ایشان هیچ خط قرمز شرعی و قانونی را چه برای همکار و چه سایرین رعایت نمی‌کند.
در دوران مدیریت قبل ساترا که فقط به یک پلتفرم خاص مجوز داده می‌شد هیچ مشکلی با ساترا وجود نداشت ولیکن حالا که ساترا برای ان پلتفرم مسیر vip و ویژه تعریف نکرده است و با همه پلتفرم‌ها با یک رویکرد برخورد می‌شود مشکل ایجاد شده است! در آن زمان ساترا زیر نظر صداوسیما نبود؟ در آن زمان عدالت بود؟
در آن زمان آیا رویه و روال‌های ممیزی مکتوب و مشخص بود؟ در آن زمان زمانبدی پاسخگویی به درخواست پلتفرم‌ها مشخص بود؟ دوست عزیز مسایل مختلف و پشت‌پرده‌ای وجود دارد که شاید شما در جریان نیستید. ولیکن نمی‌دانم با چه منطقی به شرکت خصوصی نقد می‌کنید که آیا می‌تواند با رگولاتوری همکاری کند و یا نکند؟! در ضمن حتما شما مستندات قوی در اختیار دارید که نماوا میلیارد‌ها تومان از بودجه حاکمیتی را صرف پلتفرم عقب‌افتاده خود کرده است لذا متشکرم می‌شوم این مستندات را در گروه برای تمام دوستان به اشتراک بزارید»
خبرنگار دیگری از فرصت این همکلامی استفاده کرد و از مدیر نماوا پرسید: «شما درباره «شبکه مخفی زنان» و «مترجم»، فرمودید «ولیکن حاضر به اقدام غیرقانونی نبودیم»، اما سریال «جادوگر» را بدون ممیزی ساترا پخش کردید. ضمن این که شنیده‌ام «مهمونی» نیز در قسمت‌های نخست، بدون اعمال ممیزی ساترا به پخش رسید و «نوبت لیلی» نیز چنین شرایطی دارد. سخن شما با این اتفاقات چطور جمع می‌شود؟»
شانه‌ساززاده هم بلافاصله پاسخ داد: «سریال جادوگر کار مشترک نماوا و فیلیمو بود و از لحاظ اصول تجاری و شرکتی نمی‌توانستم به شریک خود اعمال فشار کنم که حتما با مجوز ساترا اقدام کنیم. در مورد مریخی‌ها هم کار مشارکتی بود که نماوا نسخه اصلاح شده را کار کرده است. در مورد مهمانی و نوبت لیلی هم با مجوز پخش از ساترا اقدام شد».
دوباره سوال چالشی‌ای مطرح شد که: «این اصول تجاری و شرکتی که می‌فرمایید، چطور باعث نشد که در پخش «روزی روزگاری مریخ» هم مشابه «جادوگر» عمل کنید؟ در این دو مورد، با وجود اصولی که می‌فرمایید، رفتار پلتفرم شما متفاوت است.» و مدیر نماوا هم نوشت: «خیر عرض کردم من هم مریخی‌ها را پخش کردم با اصلاحات ساترا، ولی هیچ اعمال فشاری برای دریافت مجوز توسط ایشان نکردم. در ضمن همانطور که مصاحبه خودم هم عرض کردم در تعامل با ساترا باید مشکلات اجرایی را حل کرد. من منکر وجود مشکلات اجرایی نمی‌شوم. هنوز هم قسمتی از این مشکلات وجود دارد، ولی باید با تعامل حل کرد.»
خبرنگار اول که با لحن تندی نماوا را خطاب قرار داده بود و در واقع کلید این گفت‌وگوی را زده بود، در پاسخ به شانه‌ساززاده نوشت: «من قبلا هم عرض کردم، پلتفرم باید در مقابل مسائل شبکه نمایش خانگی احساس مسئولیت کنه. اینکه شما به عنوان نماوا به جای کار صنفی، عملا به ساترا در بستن فضای پلتفرم‌ها همکاری کنید برای من شائبه‌آمیز بود.
اینکه شما در مصاحبه با روزنامه صداوسیما از ساترا که هنوز جایگاه قانونی مشخصی نداره، کاملا حمایت می‌کنید، در حالی که می‌دونید رقیب شما در همین زمان درگیر دخالت‌های صداوسیما است، برای من تعجب‌آور بود. شما بر رقابت و رفاقت تاکید دارید، ولی نتیجه مصاحبه شما برای من فعال رسانه، چیز دیگه رو میگه.».
مدیر نماوا هم جواب داد: «آیا مسایل شبکه نمایش خانگی فقط در مشکلات یکی از رقبا خلاصه می‌شود؟ ایا صنف یعنی یکی از شرکت‌های vod؟»
خبرنگار هم نوشت: «شما اردیبهشت ماه امسال در نمایشگاه اینوتکس، فرمودید: آیا ساترا از رشد و پیشرفت ما در بخش خصوصی خوشحال می‌شود؟ و بعد خودتان پاسخ دادید: عملکرد ساترا شبیه به بازی فوتبالی شده که از مجموعه نود دقیقه بازی، ۸۰ دقیقه بازی در میانه زمین برگزار می‌شود و ده دقیقه پایانی بازی به این نقطه می‌رسد که حذفش کنید! سوال من این است؛ ساترای عزیز آیا به ما خطوط قرمزی ارایه داده‌اید؟ آیا صداوسیما در بحث IPTV اصلا موفق بوده است؟
آیا ساترا در پی این است که ما اصلا بیننده‌ای نداشته باشیم؟ چه اتفاقی در یکی دو ماهه افتاده که ساترا که به دنبال بدون بیننده شدن پلتفرم‌هاست، باید مورد ستایش شما به عنوان منتقد قبلی ساترا، قرار بگیره؟!»
شانه‌ساززاده این‌گونه پاسخ نوشت که: «من هم از شما بسیار متشکر می‌شوم اون اسناد چندین میلیارد تومان را به اشتراک بزارید و در این مورد پاسخگو باشید چراکه همه می‌دانند گروه شرکت‌های شاتل ۱۰۰ درصد خصوصی است. بله این دقیقا عرایض بنده است.
حتی در مراسم افطاری انجمن vod هم عرض کردم که الان برنامه زیارت عاشورا هم از ساترا مجوز نمی‌گیرد ولیکن در طول این چند ماهه مرتبا در حال مذاکره و تعامل بودیم تا مواضع ساترا تعدیل گردید. مصاحبه بنده هم مربوط به هفته پیش است. عرض بنده مبنی بر تعامل دو طرفه است.»
خبرنگار دیگری، اما اشتباه استراتژیک نماوا را یادآوری کرد و نوشت: «اشاره به‌جایی به مراسم افطاری کردید. حضرتعالی در آن مراسم اعضای صنف را به اتحاد در برابر رگولاتور وابسته فراخواندید که به قول خودتان عزمش را جزم کرده هیچ محتوایی تولید نشود. با این حال بعد از ۲ ماه، پلتفرم رقیب را در مسیری که با همدیگر شروع کردید، تنها گذاشتید.
آن هم در برابر ساترایی که این روز‌ها ضعیف‌تر از گذشته است و به نظر برخلاف گذشته، این امکان را ندارد که با یک تلفن به دادستانی، پلتفرم‌ها را فیلتر کند.
از دید حقیر به عنوان یک ناظر بیرونی، تغییر مسیر حضرتعالی یک اشتباه استراتژیک در تامین حقوق پلتفرم‌ها بود و احقاق حقوق پلتفرم خودتان را نیز دچار مشکل کرد. بسیار بعید می‌دانم تعدیل مواضع ساترا که از آن سخن می‌گویید، برای مدتی طولانی ادامه یابد.» سپس ویدئوی حرفهای شانه‌ساززاده که در آن به ساترا انتقاد تندی می‌کند در گروه به اشتراک گذاشته شد.
در حالی‌که بحث رو به خاموشی می‌رفت و حرفهای آخر خبرنگار در تنها گذاشتن رقیب و رفیق سابق در میدان نبرد با صداوسیما، آخرین پیام مهم بود، احسان عمرانی، مدیر فیلیمو، به اولین پیام شانه‌ساززاده و واکنش نشان داد (متن مفصل اول را بخوانید) و این متن را ارسال کرد: «جناب آقای شانه‌ساز عزیز! اصول همکاری با آنچه جنابعالی در این گروه نوشتید، تفاوت بسیاری دارد.
حتی اصول درد دل کردن و ناگفته‌گویی، با بیان ادعا‌ها و تهمت‌ها در یک گروه رسانه‌ای فرق دارد، اینکه شما اینطور بی‌پروا دیگری را متهم کنید که «هیچ خط قرمز شرعی و قانونی» را رعایت نمی‌کند، در کجای اخلاق و منش حرفهای و حتی انسانی است؟ پیش از این شنیده بودیم که شما در بحران‌ها و دعوا‌های بیزنسی، حد و مرزی از اخلاق را رعایت نمی‌کنید؛ لاکن مواجهه مستقیم با این سبک رفتاری برای ما که از ۲۴ ساعت شبانه روز، ۱۸ ساعت را مشغول کار کردن هستیم، غریب است.
آقای شانه‌ساز عزیز! پیشنهاد می‌کنم همین امروز نظرسنجی بگذارید و از تمام فعالان تولید محتوای کشور در مورد میزان صداقت و رعایت انصاف دو پلتفرم بپرسید. جواب هرچه که بود مردم قضاوت کنند.
آقای شانه‌ساز عزیز! حرفهای مگوی بسیاری هست که جای مطرح کردنش در گروه رسانه‌ای نیست. چه سخت است حرف داشتن و به خاطر مصلحت‌های بزرگتری مطرح نکردن! به ما یاد داده‌اند که حرمت نان و نمک را حفظ کنیم. این موضوع اجازه واگویی حقایق زیادی را نمی‌دهد.
ای کاش شما هم حرمت نان و نمک مشترک را نگه می‌داشتید.ای کاش به جای این همه اصرار بر تخریب رقیب در مصاحبه‌های اخیرتان، تمرکز بر کار خود و فراهم کردن تولیدات حرفه‌ای‌تر می‌کردید تا کل اکوسیستم vod کشور رشد کند که بتواند نیاز‌های جامعه را به درستی پاسخ دهد.
در آستانه شروع ماه محرم شما را به خدای آزادگان و شجاع مردان واگذار می‌کنم و امیدوارم سرور و سالار شهیدان عالم همه ما را رستگار کند و صداقت و آزادگی را سرلوحه زندگی‌مان قرار دهد. بیش از این دستم به قلم نمی‌رود و چه درست گفته اند که «ادب مرد به ز دولت اوست». والسلام»
تا لحظه تنظیم این گزارش، گروه فرهنگی واتس‌اپ در سکوتی طولانی و عجیب پس از این جنگ متفاوتِ دیجیتالی فرو رفته است. آیا رقابت فیلیمو و نماوا با دخالت ساترا، شکل دیگری به خود می‌گیرد؟ آیا فیلیمو در میدان نبرد با رگولاتوری وابسته، شکست می‌خورد؟ ساترا در این دعوای آشکارشده، چه نمدی برای کلاه خود می‌دوزد؟ روز‌های پیش‌رو، آبستن حوادث بسیاری برای این دنیای سرگرمی مردم خواهد بود.
