عامل جدید در تنش های واشنگتن و پکن/ فیلیپین چه امتیازی به بایدن می‌دهد؟

چندی است چین و آمریکا علاوه بر رقابت های تجاری و اختلاف بر سر اوکراین و تایوان موضوع جدیدی برای کشمکش پیدا کرده اند. پایگاه های جدید امریکا در فیلیپین مساله جدید برای تنش بین چین و آمریکا است.

اوایل ماه جاری، هوانگ شیلیان، سفیر پکن در مانیل، فیلیپین را متهم کرد که این کشور با ارائه پایگاه های نظامی جدید به ایالات متحده، آتش تنش‌های منطقه‌ای را دامن می‌زند و گفت که هدف از این کار مداخله در امور چین با تایوان است.اما مارکوس، رئیس جمهور فیلیپین در پاسخ به این ادعاهای چین گفت: «ما اجازه نمی‌دهیم از پایگاه‌هایمان برای هر اقدام تهاجمی استفاده شود». چند روز پیش هم فیلیپین بار دیگر در واکنش به اعتراض های پی در پی چین در این مورد اعلام کرد که این توافق تنها برای هدف دفاع از خود انجام شده است و علیه هیچ کشور سومی نیست؛ باوجود این چین تاکید دارد که این پیمان تنها به شعله ورتر کردن آتش تنش ها در منطقه منتهی خواهد شد.

آمریکا و فیلیپین از سال ۲۰۱۴ تاکنون بواسطه پیمان موسوم به «ادکا» به لحاظ نظامی و دفاعی با یکدیگر متحد هستند. توافقنامه ادکا به نیروهای آمریکایی امکان می‌دهد ضمن دسترسی به پنج پایگاه نظامی در فیلیپین، تجهیزات و ادوات نظامی خود را نیز در این پایگاه‌ها نگهداری کنند. در ماه فوریه امسال بنابر توافقاتی بین فیلیپین و آمریکا، دولت مانیل چهارپایگاه نظامی دیگر خود را به آمریکا اختصاص داد و به این ترتیب تعداد پایگاه های آمریکا در خاک فیلیپین به ۹ پایگاه رسید.

پنج سایت قبلی آمریکا در فیلیپین پالاوان، پامپانگا، نووا اکیجا، ویسایاس و میندانائو نام داشتند. در ماه آوریل دولت فیلیپین محل دقیق چهار پایگاه جدید امریکا در فیلیپین را اعلام کرد. مکان سه سایت نظامی از جمله یک پایگاه دریایی و یک فرودگاه در استان کاگایان در شمال فیلیپین و یک اردوگاه نظامی در استان ایزابلا که در مجاورت استان کاگایان قرار دارد. چهارمین پایگاه نظامی تازه نیروهای آمریکایی در فیلیپین، مجمع الجزایر بالاباک، واقع در دماغه جنوبی جزیره پالاوان است که از نظر موقعیت جغرافیایی نزدیک دریای چین جنوبی است.

لوید آستین وزیر دفاع آمریکا گفت: «این سایت‌ها از تمرین‌های آموزشی ترکیبی و قابلیت همکاری بین نیروهای ما پشتیبانی می‌کنند تا اطمینان حاصل شود که ما حتی برای بحران‌های آینده آمادگی بهتری داریم.» وی افزود که ایالات متحده بیش از ۱۰۰ میلیون دلار برای ایجاد زیرساخت ها در سایت هایی که آمریکایی ها در آن مستقر خواهند شد، اختصاص داده است.

آمریکا و فیلیپین علاوه بر این، در ماه آوریل مانورنظامی مشترکی هم برگزار کردند و این مساله باعث نگرانی بیشتر چین شد. در این مانور که یک روز پس از پایان رزمایش چین و تمرین شبیه‌سازی «محاصره» تایوان آغاز شد و تا ۲۸ آوریل ادامه داشت، بیش از ۱۷۶۰۰ پرسنل آمریکایی و فیلیپینی و یک گروه کوچک استرالیایی حضور داشتند.

واکنش های مردم فیلیپین

مردم فیلیپین در برابر اختصاص پایگاه های جدید به نیروهای آمریکائی در این کشور واکنش های متفاوتی داشته اند. عده ای رابطه تنگاتنگ با آمریکا را برای مهار چین و محافظت از کشورشان در برابر توسعه طلبی های پکن ضروری می دانند اما در مقابل عده ای هم با وابسته تر شدن هرچه بیشتر فیلیپین به واشنگتن مخالف هستند چرا که آن را باعث افزایش تنش در دریای چین جنوبی و تنگه تایوان می دانند. تدی کازینو، یکی از اعضای سابق مجلس نمایندگان فیلیپین، در اینباره می گوید: «استقرار تأسیسات و نیروهای اضافی در فیلیپین، این کشور را به درگیری بین چین و ایالات متحده می کشاند».

کارشناسان خاطرنشان می‌کنند که بسیاری از فیلیپینی‌ها این تصمیم را یک شمشیر دولبه می‌دانند: افزایش حضور آمریکا با خود رونق اقتصادی را به همراه خواهد داشت، اما پتانسیل بیشتری برای درگیری بین ارتش و مردم محلی که اغلب کنترل نمی‌شود، به همراه خواهد داشت.

دلایل اهمیت فیلیپین برای آمریکا

تحلیلگران می گویند موقعیت فیلیپین، این مجمع الجزایر را برای هر کسی که می خواهد قدرت را در سراسر اقیانوس آرام به نمایش بگذارد حیاتی می کند.به همین دلیل است که هر دو ابرقدرت چین و آمریکا هر بار که فیلیپین بیشتر به سمت یکی یا دیگری متمایل می شود حساس می شوند.

علاوه بر این، این روزها ایالات متحده روی مهار گسترش طلبی چین و محافظت از تایوان متمرکز شده است. بنابراین سعی دارد با حضور در فیلیپین باعث نوعی بازدارندگی در چین نسبت به هرگونه اقدام نظامی علیه تایوان شود.

آمریکا همچنین در توافق خود با فیلیپین به دنبال تحقق تعهدات اخیر با سایر کشورهای آسیایی هم هست. کارشناسان خاطرنشان می کنند که توافق ایالات متحده و فیلیپین با بازدارندگی بیشتر چین در منطقه، برای امنیت ژاپن و کره جنوبی نیز مفید خواهد بود.

نزدیکی جغرافیایی فیلیپین به دریای چین جنوبی و همزمان به عمق آسیای جنوب شرقی، این کشور را به یک دارایی استراتژیک برای ایالات متحده تبدیل کرده که دسترسی آسانی را برای ناوگان هفتم آمریکا در جهات شمال و جنوب اقیانوس آرام فراهم می کند. این ویژگی فیلیپین را به یکی از خطوط مقدم دریایی رویارویی پکن و واشنگتن نیز تبدیل می کند و منشاء نگرانی بابت یک برخورد نظامی محتمل میان نیروهای فیلیپینی و چین که البته در گذشته نیز سابقه داشته است. به نظر می رسد روابط نزدیک فیلیپین و ایالات متحده، به نشانه ای از قدرت نمایی آمریکا در مواجهه با چین تعبیر شده و شاید دولت مانیل با این اهرم فشار می کوشد نقص نیروی نظامی خود در برابر چین که در سالهای اخیر پیرامون اختلافات سرزمینی در اسکاربورو شال و جزایر اسپرتلی را جبران کند؛ یکی از چندین مناقشه سرزمینی که این منطقه از جهان را مستعد یک جنگ منطقه ای کرده است.