اردوغان در دور دوم در برابر قلیچداراوغلو پیروز می شود؟

ملی گرایان در قالب حزب حرکت ملی  (MHP) و رهبر آن دولت باحچلی، متحدان اصلی رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه هستند. اعضای سابق حزب حرکت ملی  که به دلیل حمایت از اردوغان از این حزب جدا شدند، در سال 2017 حزب خوب (حزب سیاسی ملی‌گرا، سکولار و محافظه‌کار) را تشکیل دادند که اکنون بخش مهمی از ائتلاف مخالفان است.

در دنیای سیاست امروز ترکیه، ناسیونالیست هایی با اسامی متفاوت وجود دارند - ناسیونالیست های کرد چپ گرا از حزب دموکراتیک خلق ها (HDP) که زیر پرچم حزب «چپ سبز» در انتخابات شرکت کردند. حتی قبل از ظهور سینان اوغان، حضور ناسیونالیست‌های ترک در مرکز دو اتحاد اصلی به این ایدئولوژی اجازه داده بود که تاثیر بیشتری بر هر دو طرف بحث داشته باشد. این امر منجر به فشار سخت‌تر از سوی هر دو طرف برای حل مسئله حدود 3.7 میلیون آواره سوری مقیم ترکیه شد و این در حالی بود که اردوغان و رقیب او در دور دوم ریاست‌جمهوری، کمال قلیچداراوغلو، در سال گذشته در مورد این موضوع موضع گیری مطلوب راستگراهای ترکیه را داشتند.

ترکیبی از احساسات ضد پناهندگی و مشکلات اقتصادی در ترکیه منجر به فشار بر سیاستمداران برای بازگرداندن سوری ها به کشورشان علیرغم تداوم حکومت بشار اسد و حتی افزایش خشونت علیه سوری ها شده است.  ناسیونالیست‌های ترک همچنین توانسته‌اند همین مشکلات اقتصادی را برای دامن زدن به نگرش‌های بیگانه‌هراسی نسبت به سایر جمعیت‌های پناهنده و مهاجر ( غیر سوری) به کار گیرند و نگرش‌های ضد عرب نیز در چپ و راست در حال افزایش است. سینان اوغان  قبلاً از «تروریسم» به عنوان خط قرمز برای حمایت خود از یکی از دو کاندیدا در دور دوم یاد کرده است، اشاره ای که به نظر می‌رسد آشکارا کردها را هدف قرار داده است.

در حالی که حزب عدالت و توسعه اردوغان سیاستمدارانی از حزب عمدتا کرد- اسلامی «مطالبه آزاد» (هدی - پار) را در لیست نامزدهای پارلمانی خود گنجانده است، این مشکل بیشتر برای قلیچداراوغلو خواهد بود که از حمایت گسترده رای دهندگان حزب دموکراتیک خلق ها  برخوردار شد و باید برای جلب نظر رای دهندگان به  اوغان بدون نیاز به از دست دادن حمایت کردها برنامه ریزی کند.

نهضت اسلامی جای خود را به ناسیونالیسم داد؟

ناسیونالیسم ترک همیشه در جمهوری ترکیه پس از عثمانی وجود داشته است اما واقعاً پس از ظهور آلپ‌ارسلان تورکش (مؤسس و رئیس حزب جنبش ملی‌گرا ) مسیر مشخص خود را به دست آورد.

آلپ‌ارسلان تورکش، حزب جنبش ملی‌گرا را تأسیس کرد که همراه با شاخه شبه نظامی خود، گرگ های خاکستری، در دهه 1970 با گروه های چپ می جنگید. گرگ‌های خاکستری در قزاقستان به عنوان یک گروه "تروریستی" شناخته شده و فعالیت آن در فرانسه ممنوع شده و بسیاری به دنبال تروریستی خواندن آن در اتحادیه اروپا و ایالات متحده هم هستند. دولت ترکیه وجود این گروه را رد کرده است.

در حالی که حزب حرکت ملی  تحت رهبری دولت باحچلی تعدیل شده است، هنوز به عنوان یک جنبش ناسیونالیستی تندرو تلقی می شود که حضور آن دولت ترکیه را بیشتر به سمت راست سوق داده است.

حزب حرکت ملی ، همواره دوست اردوغان نبوده و به عنوان نمونه  با روند صلح اردوغان با حزب کارگران کردستان (PKK) در اوایل دهه 2010 مخالفت کرد. اما از سال 2015 به بعد، پس از شکست روند صلح، و به ویژه پس از کودتای نافرجام علیه اردوغان در سال 2016، حزب حرکت ملی  به یک متحد ثابت  برای اردوغان تبدیل شد. از این نظر، حزب حرکت ملی  جایگزین گروهی شد که عمدتاً مقصر کودتا هستند، گولنیست ها  که زمانی شرکای نزدیک اردوغان بودند. دولت باحچلی جایگزین چهره هایی مانند عبدالله گل، رئیس جمهور سابق و احمد داود اوغلو، نخست وزیر سابق شده است، افرادی که در ظهور اردوغان نقش اساسی داشتند اما در نهایت از او جدا شدند.

داود اوغلو به دلیل تئوری سیاست خارجی «بدون مشکل با همسایگان» مشهور بود. سیاستی که بهار عربی و تمایل به حمایت از گروه‌هایی با پیشینه اسلام سیاسی، مانند النهضه در تونس و اخوان‌المسلمین در مصر، به آن پایان داد. اما رشد قدرت روایت ناسیونالیستی همچنین به تثبیت ترکیه در جنگ نظامی با پ‌ک‌ک و گروه‌های وابسته به آن در سوریه و عراق کمک کرد، در حالی که میل به توسعه قدرت ترکیه باعث بروز اختلافات در خارج از خاورمیانه، به ویژه در شرق مدیترانه شده است.

همه اینها بدان معناست که در حالی که ریشه اردوغان در اسلام سیاسی هرگز نمی تواند نادیده گرفته شود و همچنان برای محافظه کاران داخلی جذاب است، ناسیونالیسم ترک مسلما ایدئولوژی قوی تر در دولت ترکیه است و همچنان هم در آینده ترکیه سیر صعودی را طی خواهد کرد.

مرحله بعدی چیست؟

اکنون انتظار می‌رود اردوغان در دور دوم در برابر قلیچداراوغلو در 28 مه پیروز شود. اما رهبر ترکیه که 20 سال کشور را رهبری کرده است، سال آینده 70 ساله و در زمان انتخابات ریاست جمهوری بعدی در سال 2028، 74 ساله خواهد شد.

این یک مشکل بزرگ برای حزب عدالت و توسعه است که بدون اردوغان بی سکان به نظر می رسد. در حالی که محبوبیت او به طور کلی ثابت مانده است، محبوبیت حزب کاهش یافته است و رای دهندگان را به سمت احزاب ملی گرا سوق داده است.  در درون حزب عدالت و توسعه، هیچکس جاذبه یا محبوبیت اردوغان را ندارد.

برخی از تحلیلگران پیش بینی می کنند که این بدان معناست که راه برای یکی از اعضای حزب جمهوری خواه خلق (CHP)، شاید فردی مانند شهردار استانبول اکرم امام اوغلو، باز خواهد شد و جانشین اردوغان از  جناح چپ خواهد آمد. اما این ناسیونالیسم ترک است که هم در اردوگاه دولت و هم در اپوزیسیون در حال برتری است و همین مساله احتمال ظهور جانشینی از جناح راست را بیشتر می کند.