عبدالرضا فرجی راد تحلیل کرد
ردپای مذاکره ایران و آمریکا در سفر ابراهیم رئیسی!
عبدالرضا فرجی راد معتقد است که اگر مذاکرات پنهان نبود قطعا جان کربی موضعی تندتر می‌گرفت و به جای این که بگوید این سه کشور حق دارند با ایران روابط داشته باشند، می‌گفت با هر نوع ارتباطی بین کشور‌ها مخالفیم. نوع موضع گیری ایالات متحده، این بار، کاملا محتاطانه است که مبادا بر گفتگو‌های بین ایران و آمریکا خللی وارد شود.
سید ابراهیم رئیسی از دیروز دوشنبه (۲۲ خرداد) سفر خود را به کشور‌های کوبا، ونزوئلا و نیکاراگوئه آغاز کرده است. رئیسی در نخستین پرده از سفر خود دیروز وارد کاراکاس، پایتخت کشور ونزوئلا شد. این سفر در سطحی گسترده مورد توجه رسانه‌ها و ناظران سیاسی واقع شده است، به گونه‌ای که حتی جان کربی هماهنگ کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی کاخ سفید، به این سفر واکنش نشان داده و مدعی شده است: «تهران باید در خصوص اهداف سفر رئیس جمهور این کشور به آمریکای لاتین بیشتر توضیح دهد.»
سفر سید ابراهیم رئیسی به منطقه‌ای که به عنوان حیاط خلوت آمریکا شناخته می‌شود در شرایطی است که در ماه‌های اخیر، پالس‌های مثبتی را در حوزه مذاکرات ایران و آمریکا شاهد بودیم. با این تفاسیر مسئله مهم این است که سفر رئیسی چه معانی نمادین و سیاسی خواهد داشت؟ آیا این سفر می‌تواند پیام مستقیم به آمریکا باشد و یا تاثیر مستقیمی بر مذاکرات تهران و واشنگتن داشته باشد؟ عبدالرضا فرجی راد، دیپلمات پیشین و تحلیل‌گر ارشد مسائل بین‌الملل در گفتگو با فرارو، ابعاد این سفر را بررسی کرده و به سوالات مذکور پاسخ داده است:
ایران در پی توسعه روابط ژئوپلیتیک
عبدالرضا فرجی راد در خصوص علل سفر سید ابراهیم رئیسی به کشور‌های آمریکای لاتین گفت: «هر کشوری در تلاش است روابط خود را با دیگر کشور‌ها توسعه دهد. ایران نیز تلاش می‌کند در دوران تحریم، ژئوپلیتیک خود را باز کند. ایران می‌خواهد از زیر سایه انزوای ناشی از تحریم‌ها که توسط کشور‌های اروپایی و آمریکا اعمال می‌شود، خارج شود. سه کشور، ونزوئلا، نیکاراگوئه و کوبا که رئیس جمهور ایران به آن‌ها سفر کرده، طی بیش از ۴ دهه اخیر، با ایران در ارتباط بوده اند. ابتدای انقلاب روابط ایران با کوبا به عنوان یک کشور سوسیالیست و چپ، بهبود یافت، سفر‌های متقابلی انجام شد و آقای فیدل کاسترو به ایران آمد. با نیکاراگوئه نیز از همان سال‌های اولیه انقلاب روابط خوبی داشتیم و حتی کمک‌های ملی زیادی به این کشور کردیم. این کشور نیز در همان سالها، انقلاب را تجربه کرد. با ونزوئلا از پیش از دوران اصلاحات روابط نزدیکی داشتیم که تا دوران دولت آقای روحانی ادامه داشت. اکنون نیز دولت سیزدهم می‌خواهد همان روابط را حفظ کند؛ بنابراین سه کشور مذکور روابط خوبی با ما داشتند. رئیس جمهور ایران پس از ۲ سال، به این کشور‌ها سفر کرده است. حتی می‌توان گفت آقای رئیسی در آغاز سفر‌های خود به آن منطقه تاخیر داشته.»
وی افزود: «برخی از تحلیلگران سیاسی معتقدند این کشور‌ها با ما همسو هستند، عمده استدلال این افراد برای این ادعا، عدم ارتباط بین این کشور‌ها با ایالات متحده است. اکنون ما باید بررسی کنیم که هدف از این سفر چیست. اگر ما به عنوان توسعه روابط سیاسی به این سفر نگاه کنیم، به عنوان یک گزینه مثبت ارزیابی می‌شود. اگر هدف این سفر، با توجه به تحریم‌ها به عنوان گستردگی روابط اقتصادی در نظر گرفته شود، سوال پیش می‌آید که دو کشور نیکاراگوئه و کوبا قرار است چگونه ما را به اهداف اقتصادی برسانند. اگرچه این دو کشور در حوزه روابط سیاسی و حفظ دوستی برای ما کارکردی مثبت دارند، اما در بخش مناسبات اقتصادی به عنوان ۲ کشور فقیر، بازدهی خاصی برای ما نخواهند داشت. حتی کشور ما هم با توجه به وضعیت فعلی برای این کشور‌ها چیزی در چنته ندارد. اما ماجرا درباره ونزوئلا به عنوان یک کشور صادرکننده نفت متفاوت است. ایران با ونزوئلا رابطه اقتصادی خوبی دارد که می‌تواند در حوزه بخش خصوصی توسعه پیدا کند. ما می‌توانیم در بخش‌های اتاق بازرگانی نیز با این کشور همکاری‌های گسترده تری داشته باشیم.»
جای خالی کشور‌های ثروتمند منطقه در برنامه سفر رئیس جمهور
سفیر پیشین نروژ و مجارستان درباره اهمیت گسترش روابط ایران با کشور‌های قدرتمند منطقه آمریکای لاتین گفت: «در یک نگاه کلی، این سه کشور از ضعیفترین کشور‌های آمریکای لاتین به لحاظ اقتصادی محسوب می‌شوند. اما در منطقه آمریکای لاتین کشور‌های دیگری هم وجود دارند که از نظر اقتصادی بسیار قوی‌تر از این سه کشور محسوب می‌شوند. برزیل از کشور‌های قدرتمند منطقه است که رئیس جمهورش روابط خوبی با ایران دارد. برای ما ایجاد ارتباط با کشوری مثل برزیل که صادرات گسترده کشاورزی، صنعتی و تکنولوژی دارد باید در اولویت باشد. برزیل، جمعیت و وسعت بالایی دارد و همین موضوع نیز می‌تواند برای بخش صادرات ما مفید باشد؛ بنابراین نباید به شکل کپسولی فقط با سه کشور فقیر منطقه وارد رابطه شویم و ایجاد ارتباط با کشور‌های مهم آن منطقه را مورد غفلت قرار دهیم. آرژانتین نیز از کشور‌هایی است که می‌توانستیم با آن روابط تجاری خوبی داشته باشیم، اما متاسفانه از یک سو به علت «پرونده آمیا» و از سوی دیگر به علت تفاوت در اندیشه رئیس جمهور‌های مختلف این کشور، نوسان‌هایی در ارتباط سیاسی با یکدیگر داریم. آرژانتین به لحاظ کشاورزی مانند استرالیا بسیار قدرتمند است و تولیدات کشاورزی و طیور این کشور مورد نیاز کشور ما است. در نتیجه ما باید به دنبال راه‌هایی برای حل مشکلات خود با آرژانتین باشیم. با توجه به تورم بالا در آرژانتین، این کشور هم مایل است با کشور‌هایی مثل ایران صادرات داشته باشد. کشور دیگری که ایران می‌توانست با آن ارتباط برقرار کند، مکزیک است. با توجه به همه این موارد، لازم است کمیته‌ای تشکیل دهیم و با کشور‌های مهم آمریکای لاتین، که قابلیت‌های مناسب اقتصادی دارند وارد رابطه شویم.»
وی درباره میزان اهمیت سفر رئیس جمهور کشورمان به آمریکای لاتین گفت: «از دید من هیچ اتفاق عجیبی رخ نداده است و چهار دولت پیشین ایران نیز روابطی با کشور‌های مذکور داشتند. سفر‌ها متقابل بوده و مقامات کشور‌های آمریکای لاتین نیز به ایران سفر می‌کردند.»
تاثیر مذاکرات پنهان ایران و آمریکا بر ادبیات مقامات ایالات متحده
این استاد ژئوپلیتیک در خصوص اظهارات جان کربی گفت: «به نظر نمی‌رسد هدف مقام ایرانی از این سفر، ایجاد حساسیت از سوی آمریکا باشد. اتفاقا من معتقدم سخنانی که جان کربی، هماهنگ کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی کاخ سفید، در واکنش به سفر رئیس جمهور ایران به آمریکای لاتین گفته است، در مقایسه با مطالب و حساسیت‌های پیشین، نرمتر و از موضع پایین تری است. او اشاره کرده که اگر چه ایالات متحده نگرانی‌هایی درخصوص ثبات منطقه دارد، اما کشور‌ها می‌توانند با یکدیگر هر ارتباطی که می‌خواهند داشته باشند. این سخنان نشان می‌دهد که آمریکا با توجه به تحریم‌هایی که علیه ایران انجام داده، نسبت به همکاری ایران و سه کشور مذکور حساس است و نگرانی دارد که در حوزه نفوذش اتفاقاتی رخ دهد که به ضرر منافع ایالات متحده باشد. این سه کشور نیز مانند ایران تحریم‌هایی را تجربه کرده اند. در سال‌های گذشته آمریکا در روند حرکت کشتی‌های بنزین و نفت ایران که به ونزوئلا می‌رفت، اختلال‌هایی ایجاد می‌کرد؛ لذا حساسیت‌های آمریکا تازگی ندارد.»
وی افزود: «با همه این تفاسیر، موضع جان کربی نسبت به دیگر موضع گیری‌های وی درباره ایران و سه کشور مذکور بسیار متفاوت است. این نوع سخنان نشان می‌دهد که قطعا ایران و ایالات متحده در حال مذاکرات پنهانی هستند و اگر اینگونه نبود قطعا جان کربی موضعی تندتر می‌گرفت و به جای این که بگوید این سه کشور حق دارند با ایران روابط داشته باشند، می‌گفت با هر نوع ارتباطی بین کشور‌ها مخالفیم. نوع موضع گیری ایالات متحده، این بار، کاملا محتاطانه است که مبادا بر گفتگو‌های بین ایران و آمریکا خللی وارد شود.»
فکر می کنند مستقیم مذاکره کنند احتمالا آمریکایی ها گازشون بگیرند.
خدایا ما را از شر بیسوادان متحجر نجات بده