شورشی که پوتین را تا آستانه نابودی پیش برد/ چرا پریگوژین مسکو را فتح نکرد؟

به گزارش خبر فوری، با پایان کودتای واگنرها در روسیه، پایگاه های خبری و تحلیلی مختلف شروع به نوشتن مقالات مختلف کرده و از زوایای مختلف به ماجرای شورش پریگوژین پرداختند. پایگاه نشنال اینترست در گزارش اخیرش به این‌ موضوع پرداخته است. پرسش اصلی مقاله اخیر این پایگاه این است: "یوگنی پریگوژین سعی کرد روسیه را تصاحب کند. اما چرا نظرش عوض شد؟"

در زیر خلاصه ای از مقاله نشنال اینترست را که به قلم ترور فیلسث (Trevor Filseth) است، مرور می کنیم:

شورشی عجیب و پوتینی که تا سقوط چند قدم فاصله داشت

برای چند لحظه به نظر می رسید دولت روسیه سقوط خواهد کرد. در ۲۳ ژوئن، یوگنی پریگوژین، رهبر گروه واگنر، پس از بمباران اردوگاه آموزشی واگنر توسط نیروهای ارتش روسیه، علیه ارتش به پا خاست و تهدید به تلافی کرد. کرملین دخالت در این حادثه را رد کرد و در مقابل، یک پرونده جنایی علیه پریگوژین به اتهام تلاش برای ایجاد یک شورش مسلحانه باز کرد. در پاسخ، پریگوژین جنگ آشکاری را علیه رهبران نظامی روسیه به راه انداخت و روستوف را تصرف کرد و وعده داد که برای برکناری فرماندهان ارتش از قدرت به سمت مسکو حرکت می کند.

هرج و مرج عجیبی در روسیه به وجود آمد. واگنر  در عملیات خود پیشرفت داشت. طبق برخی اخبار، هواپیمای ولادیمیر پوتین از مسکو به سمت سن پترزبورگ حرکت کرد. راه های پایتخت مسدود شدند. اینترنت روسیه فیلتر شد. واحدهای نظامی روسیه در مقابل نیروهای پریگوژین مقاومت چندانی از خود نشان ندادند.

اکثریت قریب به اتفاق سربازان ارتش روسیه در خطوط و جبهه های نبرد در اوکراین مستقر بودند. مبارزان چچنی وفادار به رمضان قدیروف، متحد قدرتمند طرفدار پوتین ظاهراً آماده ورود به جنگ و حمله به واگنرها از جنوب بودند.

اوضاع در حال بدتر و بدتر شدن بود که ناگهان پریگوژین یک چرخش مهم داشت. او با صدور بیانیه ای ضمن عقب نشینی، اعلام کرد که به دنبال سرنگونی پوتین نبوده و تنها به دنبال «مارش عدالت» بوده است. او مدعی شد که برای جلوگیری از ریخته شدن خون روس ها به مسکو حمله نخواهد کرد. با میانجیگری الکساندر لوکاشنکو، رئیس جمهور بلاروس، توافقی حاصل شد که به موجب آن، پریگوژین کشور را ترک کرده و در بلاروس ساکن شود. واحدهای واگنر به مواضع خود در اوکراین اشغالی بازگشتند. بحران خنثی شد. پوتین جان سالم به در برد و یک بار دیگر از "پایان تاریخ" جلوگیری گردید.

توافق اخیر بین پوتین و پریگوژین برای بسیاری از ناظران غربی غافلگیرکننده بود، زیرا از اظهارات اولیه کرملین چنین به نظر می رسید که امکان سازش وجود ندارد. پوتین که رابطه ای طولانی با پریگوژین داشت و در طول جنگ از او حمایت می کرد، یک سخنرانی تلویزیونی تند ایراد کرد و پریگوژین و سربازانش را خائن خطاب نمود. با این حال، در نهایت، دو طرف توافق کردند.

چرا پریگوژین مسکو را فتح نکرد؟

پریگوژین ممکن بود در اهداف خود موفق باشد. او عملیات خود را در فاصله کمتر از 200 کیلومتری (125 مایل) از پایتخت پایان داد. نیروهای روسی در داخل شهر مستقر بودند، اما دفاع آنها در برابر کهنه سربازان سرسخت و مجهز واگنر به شدت ناکافی بود. بدون دخالت خارجی ها، پریگوژین می توانست مسکو را در مدت کوتاهی تصرف کند. اما بعدش چی؟ حرکت بعدی جنگ سالار یاغی اصلاً واضح نبود. پوتین، وزیر دفاع، سرگئی شویگو و رئیس ستاد ارتش یعنی والری گراسیموف و سایر فرماندهان مهم روسیه قبل از اینکه پریگوژین بتواند مقر آنها را تصرف کند، شهر را ترک کرده یا می کردند. دولت روسیه قبلاً مسکو را ترک کرده بود. به همین خاطر، سقوط شهر باعث فروپاشی دولت نمی شد. دولت به سن پترزبورگ می رفت و واگنرها قدرت لازم را برای تصرف سن پترزبورگ نداشتند.

در حالی که پریگوژین روی کاغذ حدود ۲۵ هزار سرباز در اختیار داشت، اما گردانی که به سمت مسکو حرکت می‌کرد فقط شامل ۵ هزار نفر بود که به سختی می‌توانست مسکو را که ۱۳ میلیون جمعیت دارد، نگه دارد. اگر نیروهای روسی از خطوط مقدم در اوکراین باز می گشتند، شرایط سخت تر هم می شد و پریگوژین احتمالاً نمی‌توانست حتی با وجود نیروهای کمکی واگنر شهر را حفظ کند.

مساله مهمتر این است که پریگوژین با حمله به پایتخت روسیه، تصرف شهر و جنگیدن برای دفاع از آن در برابر ارتش، می توانست هزاران کشته به وجود آورد. با این کار، او دیگر نمی‌توانست ادعای نمایندگی مردم روسیه را داشته باشد.

یکی از دلایلی که نیروهای واگنر توانستند به سرعت به سمت شمال حرکت کنند، عدم مخالفت واحدهای نظامی یا پلیس روسیه با آنها بود. انفعال ارتش یک خبر بسیار بد برای پوتین بود، اما همزمان، به هر دو طرف فرصتی حیاتی جهت خنثی کردن بحران، قبل از تشدید آن را داد. اگر پریگوژین در یک نبرد علنی با ارتش روسیه در مسکو می جنگید  یا حتی یک نبرد جدی با سربازان قدیروف در نزدیکی روستوف داشت، توافق بین دو طرف بسیار دشوار می بود. در هیچ جهان قابل تصوری، بحران روسیه با استقرار «رئیس جمهور پریگوژین» در کرملین پایان نمی یافت. پوتین هرگز داوطلبانه قدرت را تسلیم نمی کرد و اگر یک جنگ داخلی شروع می شد، هر دو طرف نابود می شدند. مشخص نیست که جنگ داخلی تا کجا پیش می رفت اما دیر یا زود به مرگ پریگوژین می انجامید. حتی در حال حاضر، در حالی که پوتین تسلط کامل خود را بر کشور تثبیت کرده، سرنوشت نهایی رهبر واگنر نامشخص است. پوتین در گذشته بارها گفته که هرگز نمی تواند خیانت را ببخشد. این همان اصطلاحی است که پوتین در ۲۴ ساعت اخیر بارها در مورد پریگوژین به کار برده است. هیچ بعید نیست که پریگوژین در چند ماه اخیر از پنجره خانه اش در بلاروس به پایین سقوط کند‌.

بیم ها و امیدهای پوتین

توافق لوکاشنکو به وضوح به نفع پوتین نیز بود. پوتین با پذیرش این توافق، ضررهای احتمالی خود را کاهش داد و فرصتی به دست آورد تا اقتدار خود را به روسیه بازگرداند. او چالش های احتمالی مربوط به رهبری خود را برطرف کرد و در نهایت از یک تراژدی بسیار بزرگتر جلوگیری نمود.

ماندگارترین پیامد اقدامات پریگوژین احتمالاً درهم شکستن تصویر آسیب ناپذیری پوتین بوده است. شبکه‌های تلویزیونی تحت کنترل دولت روسیه بلافاصله پس از شروع غائله پریگوژین، از پوشش خبری این غوغا اجتناب کردند و وب‌سایت‌های طرفدار واگنر به سرعت فیلتر شدند.

همچنین، همدلی برخی نظامیان و مردم روستوف با واگنرها به شدت نگران کننده بود و باعث نگرانی مسکو شد‌. شاید بدتر از آن، همدردی غیرنظامیان روسی و چند گروه شبه نظامی دیگر با پریگوژین و گروه واگنر در طول حرکتشان به سمت شمال بود.

به نظر می رسد سربازان عادی روسی تمایلی به جان باختن در راه پوتین ندارند. وفاداری کامل به حاکم از دیرباز از ویژگی های مهم تاریخ نظامی روسیه بوده است. ارتش تزار در طول جنگ جهانی اول شورش و فرار را تجربه کرد، اما هرگز تلاشی برای سرنگونی تزار نکرد. جوزف استالین ده ها افسر بلندپایه را در خلال پاکسازی های خود اعدام کرد  اما حتی ده ها سال پس از آن، ارتش شوروی کاملا مطیع حزب کمونیست باقی ماند. یکی از دلایل شکست کودتای 1991، عدم تمایل رهبران نظامی به شورش علیه مقامات بود. پوتین به دنبال حفظ این سنت بوده است. البته فرماندهانی مانند گراسیموف و شویگو همچنان وفادارند اما سربازان عادی متمایل به تمرد هستند‌.