پشت پرده عدم واردات آیفون۱۵ چیست؟
جدیدترین دلیلی که برای ممنوع شدن واردات آیفون به کشور مطرح شده از یک «ممنوعیت در برابر ممنوعیت» خبر می‌دهد اما این ادعا تا چه حد صحت دارد؟
همان روزی که آیفون ۱۵ رونمایی شد دیجیاتو به نقل از دبیر انجمن واردات‌کنندگان موبایل اعلام کرد که سیاست ممنوعیت واردات آیفون ۱۴ و مدل‌های بعد از آن در برابر تحریم فرش و پسته ایران از سوی آمریکا اعمال شده است.
دو هفته بعد اظهار نظر مشابهی از سوی یکی از اعضای هیئت مدیره انجمن واردکنندگان موبایل مطرح شد. حسین روزبه در توضیح دلیل ممنوعیت آیفون ۱۴ و ۱۵ به پیوست گفته بود: «یک دلیل آن، ممنوع بودن واردات خشکبار ایران به آمریکاست؛ به دلیل این که خشکبار ایران به آمریکا وارد نمی‌شود، پس کالای آمریکایی هم نباید وارد ایران شود.»
در این یک سال دلایل مختلفی برای تصمیم به رجیستر نکردن آیفون‌هایی که غیر قانونی به کشور وارد شده‌اند و همچنین ممانعت از ورود مسافری، پستی و تجاری، که از اول اسفند ۱۴۰۱ اعمال شده، ذکر شده است. البته هنوز هم مشخص نیست کدام یک از این دلایل علت اصلی محروم کردن بازار از به‌روزترین گوشی‌های شرکت اپل است.
حالا جدیدترین دلیلی که دبیر انجمن واردکنندگان موبایل به نقل از حاکمیت مطرح کرده نوعی اقدام مقابله‌ای در برابر آمریکا است. اما در شرایطی که سال‌هاست آمریکا واردات هیچ کالایی از مبدأ ایران را نمی‌پذیرد و مانع از ورود هر نوع محصول ایرانی به کشورش می‌شود، طرح این موضوع به‌عنوان دلیل ممنوعیت واردات آیفون منطقی است یا این مساله هم صرفا بهانه‌ای است برای توجیه کردن این تصمیم؟
این موضوع که آمریکا از ورود فرش، پسته و سایر اقلام و محصولات ایرانی به کشورش جلوگیری می‌کند، طوری مطرح شده که گویی سایر مراودات تجاری و اقتصادی برقرار است و صرفا به دلیل ممنوعیت واردات چند کالای خاص با ممنوع کردن واردات آیفون مقابله به مثل انجام می‌شود.
علاوه بر این، همچنان این ابهام وجود دارد که چرا صرفا آیفون ۱۴ و ۱۵ کالاهای آمریکایی محسوب می‌شوند که باید از ورودشان به کشور جلوگیری شود اما سایر مدل‌های آیفون و همچنین سایر محصولات شرکت اپل بدون مشکل وارد کشور شده و در خصوص آن‌ها نه مساله ارزبری و نه برای مقابله به مثل کردن با آمریکا مطرح می‌شوند؟
ممنوعیت واردات کالاهای ایرانی اتفاق تازه‌ای نیست
از اینها گذشته این مورد اخیر یعنی ماجرای ممنوعیت خشکبار و مقابله به مثل ایران، پس از گذشت هفت ماه از زمان ممنوع اعلام کردن ورود آیفون به ایران این دلیل مطرح شده است.
حتی با در نظر گرفتن این ملاحظات در ممنوعیت‌ها، مساله صادرات خشکبار معضل چند وجهی است که خود حدیث دیگری است. ایران خیلی پیشتر از اینها بازار خشکبار خود را در بازار جهانی از دست داده بود. عواملی همچون خشکسالی، مشکلات پولی و بانکی ناشی از تحریم‌ها، پیمان سپاری ارزی، صادرات در مقابل واردات و مالیات آب مجازی باعث شده بود که ما در دهه ۹۰ شمسی جایگاه خود را به ترکیه و آمریکا بدهیم، تا جایی که در همان سال‌های پایانی دهه اخیر صادرات خشکبار ایران به یک سوم کاهش یافت و از سه میلیارد دلار به یک میلیارد دلار رسید.
صادرات خشکبار به آمریکا نه ممکن است، نه به‌صرفه
علاوه بر این، طبق گفته رئیس اتحادیه صادرکنندگان خشکبار، صادرات این کالا به آمریکا به‌صرفه نیست؛ هم به دلیل وجود مشکلات پولی و بانکی و هم به این دلیل که آمریکا خودش مهم‌ترین اقلام خشکبار را در کشورش تولید می‌کند. بنابراین، اساسا نمی‌توان خشکبار را کالای صادراتی ارزآور و مهمی دانست که برای جبران ممنوعیت ورودش به آمریکا لازم باشد از ورود آیفون به ایران جلوگیری کرد.
چه ارتباطی بین ممنوعیت واردات آیفون و خشکبار وجود دارد؟
محمدرضا عالیان، دبیر کنگره موبایل، این سوال را این طور پاسخ می‌دهد: این حرف نظر انجمن نیست چون انجمن در این زمینه صاحب نظر و تصمیم‌گیرنده نیست؛ انجمن واردکنندگان موبایل صرفا دلیلی را که حاکمیت اخیرا برای ممنوعیت واردات آیفون به کشور مطرح کرده، بازگو کرده و در واقع، انجمن صرفا از حاکمیت نقل قول کرده است.
عالیان می‌گوید این مساله آن طور که در رسانه‌ها مطرح شده فقط به ممنوعیت خشکبار محدود نمی‌شود: هیچ کالایی از ایران به آمریکا صادر نمی‌شود و آمریکا جلوی واردات از ایران به کشورش را گرفته و در این زمینه با ایران همکاری نمی‌کند. اساسا سال‌هاست که مراوده‌ای با آمریکا نداریم. حاکمیت با اشاره به این مساله تصمیم گرفته در برابر این اقدام، واردات آیفون را ممنوع کند. این موضوع صرفا به خشکبار یا یک کالای خاص محدود نیست.
دبیر کنگره موبایل ایران این موضوع را یک «بهانه» دانسته و درباره آن این طور توضیح داد: هر بار که انجمن موضوع ممنوعیت واردات آیفون را از حاکمیت پیگیری کرده به در بسته خورده است. این درِ بسته یک بار موضوع مدیریت منابع ارزی بوده، یک بار قابلیت ارتباط ماهواره‌ای و در یک ماه اخیر هم مقابله با ممنوعیت واردات کالای ایرانی به آمریکا به دلیل وجود تحریم‌ها. در واقع هر دفعه که انجمن این موضوع را پیگیری کرده حتی اطلاعات دقیقی هم نگرفته، فقط با بهانه‌های این چنینی مواجه شده است.
واردات آیفون ۱۴ و ۱۵ همچنان به هر دلیل ممنوع است و رجیستر نمی‌شود، ستاد مبارزه با قاچاق کالا اعلام کرده اگر آیفون ۱۴ یا ۱۵ را در بازار مشاهده کند که خرید و فروش می‌شود توقیف می‌کند اما تجربه نشان داده است که جوینده، یابنده است.
