روش متفاوت آمریکا و اسرائیل در حذف حماس/ آمریکا به دنبال کنترل تنش‌ها با ایران است
آمریکای بایدن یک مشکل بزرگ دارد. این قانونی نانوشته در ایالات متحده است که هر دولتی که سر کار است، باید از اسرائیل حمایت کند. از یک طرف دولت بایدن تا حدودی بر دولت عصبانی نتانیاهو تاثیرگذار است و می‌تواند به زودی یک اتش بس هوایی را رقم بزند و از سوی دیگر، بایدن نمی‌تواند پا را از حد فراتر گذاشته و برخلاف قوانین جاری کاخ سفید عمل کند.
تعداد درخواست‌های بین المللی برای پایان جنگ در غزه رو به افزایش است، اما همچنان خبری از آتش بس نیست. با این وجود طی روز‌های گذشته برخی مقام‌های آمریکایی گزینه‌ای دیگر را روی میز گذاشته اند؛ «توقف یا وقفه بشر دوستانه». جو بایدن رئیس جمهور آمریکا در این زمینه گفت: «پیشرفت‌هایی در زمینه توقف بشردوستانه جنگ در غزه حاصل شده است.»
آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، بامداد یکشنبه خبر داد که با عبدالله دوم، پادشاه اردن درباره جنگ نوار غزه و همچنین روند ارسال کمک به این منطقه دیدار کرد. بلینکن گفت: «ما همچنان متعهد به تلاش برای صلح پایدار و بادوام در منطقه، ازجمله ایجاد یک کشور فلسطینی هستیم.»
رسانه‌های عبری زبان روز جمعه ۱۲ آبان ماه و همزمان با آغاز سفر به کشور‌های منطقه، مدعی شدند بلینکن حامل طرح پیشنهادی آمریکا برای آتش‌بس موقت در غزه است، اما احتمالا کابینه جنگ اسرائیل با آن موافقت نکند. بلینکن پیش از این تاکید کرده بود: «آتش‌بس‌های موقت برای ارسال کمک‌های بشردوستانه هم به شهروندان فلسطینی کمک می‌کند و هم به اسرائیل.» بر اساس همین گزارش‌ها، هدف از اجرای وقفه بشردوستانه در جنگ غزه ورود کمک‌های غذایی و دارویی، آزادی گروگان‌های دوتابعیتی، ورود نیرو‌های امدادی و پزشکی به منطقه و تامین سوخت در غزه خواهد بود.
کشور‌های عرب منطقه نیز خواستار آتش‌بس فوری در غزه شده‌اند، اما مقام‌های آمریکا و اسرائیل نگرانی‌هایی در خصوص تجدید قوای حماس دارند. بلینکن ادعا کرد که آمریکا از آتش‌بس بشردوستانه در نوار غزه حمایت می‌کند و در عین حال بار دیگر درخواست‌ها برای آتش بس کامل را رد کرد. وی تاکید کرد که آمریکا معتقد است که آتش‌بس تنها منجر به ابقای حماس در جای خود می‌شود. با این وجود، آنتونی بلینکن در جدیدترین اظهارات خود ابراز امیدواری کرده که طرح توقف بشردوستانه جنگ، به اجرا شدن نزدیک است.
این شرایط با پرسش‌هایی همراه است. از جمله این که برنامه آمریکا در قبال جنگ غزه چیست و چرا به جای آتش بس کامل، روی وقفه موقت در جنگ تمرکز کرده است؟ عبدالرضا فرجی راد، استاد ژئوپلیتیک و تحلیلگر سیاسی در گفتگو با فرارو، به این پرسش‌ها پاسخ داده است:
روش متفاوت آمریکا و اسرائیل در حذف حماس
از کشمکش‌های نتانیاهو و بایدن تا توقف بشردوستانه جنگ غزهعبدالرضا فرجی راد به فرارو گفت: «آمریکا به دنبال حذف فیزیکی حماس است. اما حماس حذف ذهنی نمی‌شود، حماس یک گروه ایدئولوژیک است و در مردم فلسطین خواه در غزه و خواه در کرانه باختری و حتی خارج از فلسطین ریشه دارد. بنابراین، حماس حذف شدنی نیست، اما آمریکا و اسرائیل تصور می‌کنند که اگر از نظر فیزیکی حماس را حذف کنند و رهبران این گروه را از بین ببرند، حماس نیز به طور کامل حذف می‌شود و مزاحمتی برای آنان نخواهد داشت. هدف اسرائیل نیز همین است. اما روش اسرائیل و آمریکا با یکدیگر متفاوت است. اسرائیلی‌ها به دلیل ضربه‌ای که خورده اند دچار بی نظمی شده اند و خطر از دست رفتن دولت فعلی را تجربه می‌کنند. افزون بر این‌ها، خانواده‌های اسراء دست به تظاهرات می‌زنند و خواهان توقف جنگ و آتش بس هستند. دودستگی در جامعه اسرائیل نیز تشدید شده است. دسته ای، خواهان پایان یافتن کار دولت اسرائیل هستند و دسته‌ای دیگر معتقدند اکنون و در زمان جنگ باید همدلی و همدستگی را افزایش داد.»
تلاش آمریکا برای ایجاد وقفه موقت در جنگ این است که جنگ هوایی و بمباران بی محابای اسرائیل علیه غزه متوقف شود
وی افزود: «به دلیل همه این موارد، نتانیاهو مایل است که با استفاده از جنگ و خونریزی، آن چه را که درون جامعه اسرائیل می‌گذرد، تحت کنترل بگیرد. اما برای آمریکا اهمیتی ندارد که داخل اسرائیل چه اتفاقاتی در جریان است. هر چه نتانیاهو و دولت او ضعیف شود، باعث خوشحالی ایالات متحده است. ایالات متحده تمایلی ندارد پس از همه این مناقشات، باز هم دولت نتانیاهو، بر سر کار باشد. جو بایدن، ضمن همفکری با نتانیاهو در حذف حماس، ملاحظاتی دارد. از ملاحظات وی می‌توان به این موضوع اشاره کرد که مایل نیست جمعیت کشته‌های غیرنظامی فلسطین تا حدی بالا برود که جمعیت معترضان خیابان‌های اروپا و آمریکا بر تفکرات سیاسی دولتمردان غلبه کند. در حال حاضر در شهر‌های بسیاری از کشور‌های جهان و از جمله خود آمریکا تظاهراتی برپا می‌شود که به دولت آمریکا نیز فشار وارد می‌کند. نکته دیگر این که، آمریکا نمی‌خواهد در سایه این بحران، روابط خود با متحدین منطقه‌ای از جمله مصر، اردن، عربستان، قطر و کویت را از دست بدهد. این کشور‌ها نه تنها از وضعیت فعلی، بلکه از واکنش‌های اسرائیل رضایت ندارند.»
آمریکا به دنبال کنترل تنش‌ها با ایران است
این استاد ژئوپلیتیک در ادامه گفت: «مسئله دیگر این است که آمریکایی‌ها تمایلی ندارند که با این روش اسرائیل، جنگ در منطقه گسترش پیدا کند و حزب الله، عراق، یمن و دیگران در جنگ شرکت کنند. همچنین آمریکا هیچ تمایلی به تشدید تنش‌ها با ایران ندارد. ممکن است برخی تصور کنند شرایط ایران و ایالات متحده نسبت به دورانی که توافق نانوشته‌ای بین دو کشور در حال شکل گیری بود، بدتر شده است، اما اینگونه نیست و اتفاقا برای آمریکا بسیار مهم است که اوضاع با ایران، بدتر از این نشود، چرا که می‌خواهد میزان غنی سازی ایران را کنترل کند و وقتی شرایط و روابط بین ایران و آمریکا بدتر شود، میزان غنی سازی نیز از کنترل ایران خارج می‌شود. همکاری ایران و آژانس نیز به صفر می‌رسد. این‌ها مجموعه مشکلاتی است که آمریکا باید مورد توجه قرار دهد و به همین دلیل نیز اکنون در درجه اول به دنبال کاهش فشار است.»
وی افزود: «تلاش آمریکا برای ایجاد وقفه موقت در جنگ این است که جنگ هوایی و بمباران بی محابای اسرائیل علیه غزه متوقف شود. بمباران‌های هوایی اسرائیل هیچ تفکیکی بین بیمارستان‌ها، مدارس و نقاط مختلفی که غیرنظامیان در آن مکان‌ها حضور داشتند، قائل نمی‌شد. برخی تحلیلگران آمریکایی بر این باورند که اگر وقفه موقت در جنگ اعلام شود، تظاهرات علیه اسرائیل نیز کاهش خواهد یافت و می‌توانند اوضاع را تحت کنترل خود بگیرند. اگر وقفه‌ای موقت در جنگ انجام شود، اسرائیل و آمریکا فرصت بیشتری خواهند داشت که تصمیم بگیرند با آینده جنگ چه کنند. درست است که اسرائیلی‌ها شعار حذف حماس را می‌دهند، اما این یک هدف است که مشخص نیست تا چه حد قابلیت عملی شدن داشته باشد. ایالات متحده این موضوع را به خوبی درک کرده و سعی دارد از طریق گفتگو با قطر، مصر، اردن، عربستان و ترکیه با ایران و حزب الله گفتگو‌های غیرمستقیم داشته باشد. هدف از این گفتگو‌ها یافتن راهی است که هم آبروی اسرائیل حفظ شود و هم به شکلی، به تدریج توافقی شکل بگیرد که بر اساس آن راه حل دیگری پیدا شود.»
این تحلیلگر سیاسی گفت: «درباره این که این آمریکا است که به اسرائیل جهت می‌دهد یا اسرائیل است که برای ادامه جنگ خط مشی تعیین می‌کند، دو نکته مهم وجود دارد که باید مورد توجه قرار دهیم. اغلب مقامات اسرائیل، جنگ طلب هستند. آن‌ها هر روز تاکید دارند که موجودیت و قدرتشان به خطر افتاده است. آن‌ها می‌گویند بعد از جنگ به علت تقصیر‌هایی که بر گردن داریم، آماده پاسخگویی هم هستیم. آمریکا به دلیل ضعفی که داخل اسرائیل است موفق شده تا حدودی بر اوضاع مسلط شود. نتانیاهو همواره در مقابل روسای جمهور ایالات متحده مقاومت کرده است. اکنون دولت فعلی نتانیاهو حتی تندرو‌تر از دولت‌های قبلی وی شده و با توجه به این که شرایطی بسیار شکننده دارد، به ایالات متحده محتاج است. در نتیجه آمریکا تا حدودی در مسائل داخلی اسرائیل ورود می‌کند.»
وی افزود: «اما آمریکای بایدن یک مشکل بزرگ دارد. این قانونی نانوشته در ایالات متحده است که هر دولتی که سر کار است، باید از اسرائیل حمایت کند. از یک طرف دولت بایدن تا حدودی بر دولت عصبانی نتانیاهو تاثیرگذار است و می‌تواند به زودی یک اتش بس هوایی را رقم بزند و از سوی دیگر، بایدن نمی‌تواند پا را از حد فراتر گذاشته و برخلاف قوانین جاری کاخ سفید عمل کند. به همین دلیل دولت بایدن باید بازی ظریفی را اجرا کند که بتواند هم داخل کشور را راضی نگه دارد و هم شرایط اسرائیل را مدیریت کند. بایدن حمایت کاملی از نتانیاهو نشان می‌دهد و ضمن حمایت لفظی، اقدام به ارسال ناو به منطقه می‌کند، ولی همزمان بازی‌های دیگری اجرا می‌کند. بایدن به خوبی می‌داند که حذف حماس کار ساده‌ای نیست و اگر هر یک از مقام‌های آمریکا نیز در این زمینه حرفی بزنند از روی سیاست است نه نا آگاهی.»
فرجی راد در پایان گفت: «آمریکایی‌ها از سخنان حسن نصرالله نیز خوشحالند و صحبت‌های وی را به فال نیک گرفته اند. اما اجرای دیپلماسی در جنگ غزه کار بسیار دشوار و زمان بری است و پیچیدگی‌های زیادی دارد. قطعا بر این موضوع تاکید دارم که آمریکایی‌ها بعد از شنیدن سخنان حسن نصرالله امیدوار شده اند بتوان قدم‌های مثبتی در منطقه برداشت. به طور کلی آمریکایی‌ها نمی‌خواهند طوری رفتار کنند که مشخص شود نظراتشان با نظرات اسرائیلی‌ها کاملا متفاوت است، اما این فقط لایه ظاهری ماجراست.»
