چه عواملی باعث کم شدن حجم مغز می‌شود؟

براساس تحقیقی که نتایج آن در ژورنال "نورولوژی" منتشر شده، اگر زندگی پراسترسی داشته باشید، ممکن است پیش از رسیدن به ۵۰ سالگی دچار از دست دادن حافظه شده و مغزتان کوچک شود.

به گفته دکتر سودا سشادری، استاد نورولوژی دانشگاه سن‌آنتونیو و نویسنده تحقیق، «با استناد به سطح بالای کورتیزول، که یک هورمون استرس است، ظاهراً می‌توان کارایی و اندازه مغز و عملکرد آن در آزمون‌های شناختی را پیش‌بینی کرد.»

او گفت: «ما با آب رفتن مغز و از دست رفتن حافظه در افراد نسبتاً جوان، بسیار پیش از آن که علائم آن قابل مشاهده باشد، مواجه شدیم. هیچ وقت برای کم کردن استرس زود نیست.»

کورتیزول یکی از هورمون‌های اصلی استرس بدن است که نقش آن در غرایز "فرار کن یا مبارزه کن" ما دیده می‌شود. وقتی که دچار استرس هستیم و سطح هوشیاری ما بالاست، غدد آدرنال، کورتیزول بیشتری ترشح می‌کنند. این هورمون سپس دست به کار می‌شود و عملکردهای جسمانی گوناگونی که ممکن است سد راه بقا باشند را تعطیل می‌کند.

وقتی که بحران پایان می‌یابد، سطح کورتیزول باید کاهش یابد و دستگاه‌های بدن باید به حالت نرمال بازگردند. اما اگر دکمه هوشیاری شما فشرده بماند، بدن به عملکرد نامناسب ادامه می‌دهد که نتیجه آن اضطراب، افسردگی، بیماری قلبی، سردرد، افزایش وزن، خواب نامناسب و البته مشکلات حافظه و تمرکز خواهد بود.

متخصصان می‌گویند که در این میان، مغز به خاطر همه مواد مغذی‌ای که برای کارکرد بهینه به آن‌ها نیاز دارد، به طور خاص آسیب‌پذیر است.

کیت فارگو می‌گوید: «مغز یک عضو بسیار گرسنه است. مغز به میزان بسیار زیادی از مواد غذایی و اکسیژن نیاز دارد تا سالم بماند و عملکردی مناسب داشته باشد. بنابراین، وقتی که بدن برای مقابله با استرس نیازمند آن منابع می‌شود، منابع کمتری به مغز می‌رسند.»

استرس بر ساختار مغز نیز اثر می‌گذارد

به گفته فارگو، نکته شگفت‌آور، یافته‌های تحقیق در رابطه با تاثیرات کورتیزول بر ساختار مغز است. سطوح بالای کورتیزول با آسیب بیشتر به بخش‌هایی از مغز که اطلاعات را در مغز جابه‌جا می‌کنند (کرونا رادیاتا) و میان دو نیم‌کره مغز (کورپوس کالوسوم) مرتبط است.

افزون بر این، مغزهای افرادی که دچار سطوح بالاتر کورتیزول هستند، مخ‌های کوچکتری داشت. مخ‌ها، دو نیمکره مغز هستند که مسئول تفکر، احساسات، حرف زدن و عملکرد ماهیچه‌ها هستند. میانگین حجم مخی مغز در افرادی که سطوح بالای کورتیزول داشتند، ۸۸. ۵ از کل حجم مغز بود که این میزان در افرادی که به میزان نورمال کریستول داشتند، ۸۸. ۷ بود.

فارگو می‌گوید: «من از اینکه چنین تغییر بزرگی را در ساختار مغر با سطوح کورتیزول بالا در مقایسه با کورتیزول متعادل ببینیم، غافلگیر شدم. اگر شما در میانسالی شاهد تغییرات ساختاری مغز باشید، می‌شود تصور کرد که وقتی در سنین بالا به تدریج دچار زوال عقل می‌شوید، چه خواهد شد.» جالب اینجاست که تاثیرات کورتیزول بالا در حجم مخی مغز ظاهراً تنها بر زنان تاثیر می‌گذارد و متوجه مردان نیست.