رژیم غذایی اورمیک؛ گزینه‌ای برای بیماران کلیوی
رژیم غذایی اورمیک بر پایه محدودیت مصرف پروتئین، پتاسیم، فسفر و سدیم استوار است. این برنامه غذایی با هدف کاهش بار کلیه‌ها و جلوگیری از تجمع سموم در بدن طراحی می‌شود.
بیماری کلیوی را در مراحل اولیه می‌توان به کمک رژیم غذایی بهبود بخشید؛ زیرا تغذیه مناسب به کاهش بار روی کلیه‌ها کمک می‌کند و منجر به بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به مشکلات کلیوی می‌شود. رژیم غذایی اورمیک از آن جهت که برای درمان بیماری موثر است، در دسته رژیم‌های غذایی درمانی جای دارد و زیر نظر پزشک متخصص برای بیماران کلیوی طراحی می‌شود. اگر درگیر بیماری کلیوی هستید و پزشک از شما خواسته رژیم غذایی کم پروتئین را رعایت کنید.
رژیم غذایی اورمیک چیست؟
رژیم غذایی اورمیک به عنوان یک رویکرد تغذیه‌ای ویژه برای افراد مبتلا به بیماری‌های کلیوی و افزایش سطح اوره در خون طراحی شده است. اورمی که به تجمع سموم و مواد زائد در خون به دلیل نارسایی کلیه‌ها اشاره دارد، می‌تواند تاثیر منفی بر سلامت عمومی و کیفیت زندگی افراد مبتلا داشته باشد. در این شرایط، کلیه‌ها قادر به تصفیه و دفع مواد زائد نیستند، بنابراین باید به رژیم غذایی و مواد دریافتی بدن توجه ویژه‌ای شود.
رژیم غذایی اورمیک بر پایه محدودیت مصرف پروتئین، پتاسیم، فسفر و سدیم استوار است. این برنامه غذایی، با هدف کاهش بار کلیه‌ها و جلوگیری از تجمع سموم در بدن طراحی می‌شود. ابتدا پزشک متخصص کلیه، رژیم غذایی اورمیک را متناسب با شرایط فرد تنظیم می‌کند. سپس می‌توانید رعایت این برنامه غذایی را زیر نظر متخصص تغذیه ادامه دهید.
در رژیم غذایی اورمیک رعایت چه نکاتی ضروری است؟
برنامه غذایی اورمیک باید توسط پزشک متخصص کلیه یا متخصص تغذیه تنظیم شود.
این برنامه غذایی به کاهش بار کلیه‌ها کمک کرده و سطح اوره و سموم بدن را کنترل می‌کند. نکات کلیدی رژیم اورمیک شامل موارد زیر هستند:
۱- کاهش مصرف پروتئین
افراد مبتلا به اورمی و بیماری کلیوی باید مصرف پروتئین را محدود کنند تا از تجمع مواد زائد مانند اوره در بدن جلوگیری شود. در صورت مصرف پروتئین‌ها، باید پروتئین باکیفیت مانند گوشت سفید و تخم مرغ انتخاب کنید.
۲- محدودیت مصرف سدیم
سدیم زیاد می‌تواند فشار خون را افزایش دهد و باعث احتباس مایعات در بدن شود. این عارضه برای بیماران مبتلا به مشکلات کلیوی مضر است. از همین‌رو توصیه می‌شود، غذا‌های کم‌نمک مصرف کنید و از خوردن مداوم مواد غذایی فرآوری‌شده بپرهیزید.
۳- کاهش مصرف پتاسیم
کلیه‌های افراد مبتلا به مشکلات کلیوی و نارسایی کلیه نمی‌توانند پتاسیم اضافی بدن را دفع کنند. افزایش پتاسیم برای قلب خطرناک است و به شدت کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. معمولا متخصصان تغذیه به افراد درگیر مشکلات کلیوی توصیه می‌کنند، از خوردن مواد غذایی حاوی پتاسیم بالا مانند موز، اسفناج پخته و پرتقال خودداری کنند.
۴- کنترل مصرف فسفر
فسفر اضافی در بدن می‌تواند باعث آسیب جدی به استخوان‌ها و عروق شود. از آن جایی که کلیه فرد مبتلا به مشکلات کلیوی و نارسایی کلیه نمی‌تواند به درستی فسفر اضافی بدن را دفع کند، باید مصرف مواد غذایی مانند لبنیات، گوشت قرمز و غذا‌های فرآوری‌شده را تا حد زیادی محدود کنید.
۵- افزایش مصرف مایعات
اگر بدن به دلیل نارسایی کلیه، درگیر احتباس مایعات نیست، باید به مقدار فراوان آب بنوشید. نوشیدن آب کافی به حفظ سلامت کلیه‌ها کمک می‌کن. با این حال، مقدار مناسب مصرف مایعات همچون آب باید توسط پزشک متخصص مشخص شود.
۶- مصرف ویتامین‌ها و مواد معدنی
از آن جایی که فرد در رژیم غذایی کم پروتئین مانند اورمیک، باید از خوردن مواد غذایی زیادی اجتناب کند، مصرف ویتامین‌ها و مواد معدنی، به‌ویژه ویتامین D و کلسیم توصیه می‌شود. البته ویتامین‌ها و مکمل‌های تامین‌کننده نیاز‌های تغذیه‌ای بیماران کلیوی باید حتما زیر نظر پزشک متخصص مصرف شوند.
کدام مواد غذایی در رژیم اورمیک ممنوع هستند؟
برخی مواد غذایی به دلیل داشتن پروتئین، پتاسیم، سدیم و فسفر بالا باید در رژیم اورمیک محدود یا ممنوع شوند. این مواد غذایی می‌توانند فشار روی کلیه‌ها را افزایش دهند و سطح اوره یا سموم بدن را بالا ببرند. مواد غذایی ممنوع شامل موارد زیر هستند:
گوشت قرمز مانند گوشت گاو یا گوسفند
غذا‌های فرآوری‌شده مانند سوسیس، کالباس و همبرگر
غذا‌های دریایی با پروتئین و فسفر بالا مانند میگو و خرچنگ
موز، پرتقال، طالبی، کیوی و زردآلو
کشمش و خرما
گوجه فرنگی و کدو تنبل
اسفناج و کلم بروکلی پخته
قارچ
محصولات لبنی مانند شیر، ماست و پنیر
شیرینی و دسر‌های خامه‌ای
چیپس، پفک و سایر تنقلات نمکی
ترشی‌ها، شور‌ها و سس‌های صنعتی
غذا‌های کنسروی و سوپ‌های آماده
نوشابه‌های گازدار و بستنی
قهوه و کاکائو
نوشیدنی‌های انرژی‌زا و آبمیوه‌های صنعتی
برخی حبوبات مانند نخود، لوبیا و عدس
بادام و پسته
مواد غذایی که در بالا معرفی کردیم، به طور کلی برای افراد مبتلا به نارسایی کلیه مضر هستند. از همین‌رو افراد دارای رژیم اورمیک باید از خوردن آنها اجتناب کنند. با این حال، رژیم غذایی اورمیک را باید تحت نظر پزشک متخصص کلیه یا متخصص تغذیه رعایت کنید تا تمامی نیاز‌های تغذیه‌ای شما به طور مناسب برآورده شوند.
مواد غذایی مجاز در رژیم اورمیک کدامند؟
خوراکی‌های مجاز و مفید در رژیم غذایی اورمیک شامل موارد زیر هستند:
گوشت سفید مانند مرغ بدون پوست و ماهی به میزان بسیار محدود
تخم مرغ به‌ویژه سفیده آن
خیار، فلفل دلمه‌ای، کدو سبز، هویج، آووکادو و کاهو
لوبیا سبز، پیاز، تربچه، پیازچه، بادمجان و کلم
انگور، انجیر، آناناس، سیب، توت فرنگی و لیمو
چربی‌های سالم مانند روغن زیتون و روغن کانولا
چای گیاهی و بدون کافئین
مواد غذایی مفید در رژیم اورمیک به کاهش بار کلیه‌ها و عملکرد بهتر آنها کمک می‌کنند.
این مواد غذایی در رژیم غذایی کم‌پروتئین مانند اورمیک مفید هستند. با این حال، باید آنها را زیر نظر پزشک متخصص کلیه یا متخصص تغذیه مصرف کنید. چرا که خوردن بیش از حد این مواد غذایی هم در وضعیت نارسایی کلیه می‌تواند باعث فشار روی کلیه‌ها شود.
منظور از رژیم غذایی اورمیک دیابتیک چیست؟
رژیم غذایی اورمیک دیابتیک به برنامه غذایی‌ای گفته می‌شود که برای افراد مبتلا به دیابت و اورمی (افزایش اوره و سموم در خون به دلیل نارسایی کلیه) طراحی شده است. این برنامه غذایی، ترکیبی از اصول رژیم دیابتی و اورمیک به‌شمار می‌آید و هدف آن، کمک به کنترل سطح قند خون، کاهش بار روی کلیه‌ها و جلوگیری از تجمع مواد زائد در بدن است.
در رژیم اورمیک دیابتیک باید علاوه بر محدودیت پروتئین، سدیم، پتاسیم و فسفر، مصرف کربوهیدرات‌ها را نیز کاهش دهید. متخصصان توصیه می‌کنند، در این رژیم غذایی از کربوهیدرات‌هایی با شاخص گلیسمی پایین مانند برنج قهوه‌ای و نان‌های سبوس‌دار استفاده کنید تا قند خون به طور ناگهانی افزایش پیدا نکند. لازم به ذکر است، رژیم اورمیک دیابتیک نیاز به نظارت کامل متخصص غدد و متخصص کلیه دارد تا نیاز‌های تغذیه‌ای فرد دیابتی تامین شود و کلیه‌ها با فشار کمتری کار کنند.
نمونه رژیم غذایی اورمیک
همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، برنامه غذایی اورمیک نوعی رژیم کم پروتئین برای بیماران کلیوی است. از طرفی، وعده‌های غذایی انتخابی شما باید علاوه بر پروتئین کم، پتاسیم، فسفر و سدیم محدودی داشته باشند. در ادامه نمونه‌ای از رژیم اورمیک را برای شما آورده‌ایم تا بهتر با این برنامه غذایی آشنا شوید:
صبحانه
۲ کف دست نان سفید
یک عدد تخم مرغ آب‌پز (ترجیحا فقط سفیده آن)
چای بسیار کمرنگ یا دمنوش گیاهی بدون شکر و شیرین‌کننده‌های مصنوعی
میانوعده صبح
یک عدد سیب یا گلابی کوچک
ناهار
یک فنجان برنج سفید پخته‌شده
۳۰ گرم مرغ بدون پوست به صورت کبابی یا آب‌پز
سبزیجات بخارپز کم پتاسیم مانند هویج، کدو سبز و فلفل دلمه‌ای
سالاد شامل کاهو و خیار همراه با آبلیمو و روغن زیتون (بدون نمک)
میانوعده عصر
یک برش کوچک هندوانه یا چند عدد توت فرنگی
شام
سوپ سبزیجات حاوی کدو سبز، هویج و فلفل دلمه‌ای بدون نمک
یک برش نان سفید
۳۰ گرم سینه مرغ یا ماهی به صورت کبابی
در مورد مقدار مصرف مایعات بر اساس وضعیت کلیه‌های خود حتما با پزشک متخصص مشورت کنید. همچنین، از اضافه کردن نمک به غذا‌ها بپرهیزید و به جای آن، از طعم‌دهنده‌های طبیعی مانند آبلیمو، سبزیجات معطر یا ادویه‌های ملایم استفاده کنید.
نگاهی کوتاه به رژیم غذایی اورمیک
رژیم غذایی نقش مهمی در مدیریت و درمان بیماری‌های کلیوی دارد. محدود کردن مواد غذایی حاوی پروتئین، سدیم، پتاسیم و فسفر بالا می‌تواند از تجمع سموم و مواد زائد در بدن جلوگیری کند و فشار روی کلیه‌ها را کاهش دهد. از همین‌رو، متخصصان کلیه توصیه می‌کنند افراد مبتلا به مشکلات کلیوی باید رعایت رژیم غذایی اورمیک را جدی بگیرند.
سوالات متداول
نکات مهم در رژیم غذایی اورمیک شامل چیست؟
کاهش مصرف مواد غذایی حاوی پروتئین، محدودیت در مصرف پتاسیم و سدیم، عدم زیاده‌روی در مصرف فسفر، مصرف چربی‌های سالم و نوشیدن آب به مقدار کافی.
منظور از رژیم غذایی کم پروتئین چیست؟
برنامه غذایی اورمیک نوعی رژیم کم‌پروتئین برای بیماران کلیوی است که به کاهش فشار روی کلیه‌ها و عملکرد بهتر آنها کمک می‌کند.
مصرف کدام میوه‌ها در رژیم غذای اورمیک مجاز است؟
سیب، لیمو، آناناس، توت فرنگی، انگور و انجیر.
